Het beste voor je kind? Trouw een spreker van een andere taal!

In Nederland wordt lekker veel gediscussieerd over de rol van het Engels. Vooral de rol die Engels speelt in het onderwijs is een heet probleem: wanneer moet er worden begonnen met het geven van Engelse les? Bij de kleuters? Afgezien van het feit of Engels het Nederlands bedreigt (daar gaan we nu even niet op in), vragen veel mensen zich af of het wel goed is om vanaf een vroege leeftijd meerdere talen te leren. Leer je dan niet minder goed je moedertaal? Is er maar ruimte voor één taal in je hoofd?

Als je kindertaal bespreekt kom je ontzettend vaak in anekdotes terecht: ieders kind doet het namelijk anders dan het onderzoek, en iedereen kent ook wel weer iemand die het zus of zo doet. Ik ken een jongen die spreekt vloeiend Pools (van z'n ouders), Frans (van z'n jeugd), Nederlands (van z'n middelbare school) en Engels (uberhaupt). Of kijk eens naar dit gezin, waarin Nederlands, Frans en Russisch wordt gesproken. Maar je hebt ook anekdotes van mensen die in India werken en die in de Volkskrant zeggen dat tweetalig onderwijs niet goed is, en dat kinderen dan twee talen matig leren. Dat is het gevaar met anekdotes: de twee bovenstaande zijn namelijk totaal verschillend.

Het gaat namelijk om de manier waarop je de talen gebruikt. Nederland heeft maar 1 taal: het Nederlands. Het Fries is ook een officiële taal, maar daar merk je buiten Friesland niet zo gek veel van. Daarnaast worden er natuurlijk ook veel andere talen gesproken in Nederland, en dialecten, maar niet officieel. Als een kleuter Engels leert, dan heeft die kleuter daar niet per se meteen iets aan: met wie gaat onze kleuter Engels praten? Maar Nederland is een uitzondering, wereldwijd gezien, met maar 1 taal. Is dat niet verrassend? Er zijn VEEL meer landen en mensen die bilinguaal of zelfs multilinguaal zijn. En daar gebruiken kinderen de verschillende talen meteen ook in het dagelijkse leven.

Voor ons is dat misschien moeilijk voor te stellen, maar als je je eurocentrische bril even afzet en kijkt naar Zuid-Amerika, Afrika of Azie, dan kun je zien hoe het echt zit. Er zijn ontzettend veel sprekers die van kinds af aan meerdere talen leren. Dat kan op allerlei verschillende manieren. Een optie is diglossia: twee taalvarianten hebben duidelijk afgescheiden domeinen. Zoals Arabisch: je hebt Hoog-Arabisch, voor krant&Koran, en je hebt het plaatselijke dialect, dat enorm verschilt daarvan. Die plaatselijke varianten verschillen ook weer enorm van elkaar. Een vergelijkbare scheiding is aanwezig in Paraguay, waar in het dagelijkse leven vooral Guarani wordt gesproken, maar voor officiele doeleinden Spaans wordt gebezigd. Het is dan dus belangrijk en zinvol om al vroeg met beide talen te beginnen.

En dat zijn nog milde voorbeelden: er zijn ook legio's voorbeelden van sprekers die nog veel meer talen beheersen. Hier zijn verschillende redenen voor. Een ervan is de link tussen land en taal: in Arnhem Land (Noord-Australië) bijvoorbeeld zijn talen verbonden aan de regio waarin je je bevindt. Zodra je een bepaalde grens overgaat moet je een andere taal gaan praten. Een andere reden is exogamie: het trouwen met iemand van buiten je stam. Dat is natuurlijk goed, omdat je vers bloed introduceert in je gemeenschap, en een verse taal. Want stel dat jij trouwt met iemand die een andere taal spreekt, dan krijgen jouw kinderen dus al 2 verschillende talen mee, en als zij dan weer... etc. En zo krijg je dus mensen die meer dan 6 talen vloeiend spreken. Zie Dying Words van Nick Evans maar weer eens.

Maar de vraag is dus, of het leren van meerdere talen erg is voor kinderen. Het antwoord is nee. Het kan zo zijn dat kinderen iets trager zijn in het verwerven van vocabulaire, maar dat is vrijwel altijd tijdelijk. Hun woordenschat kan misschien per taal in eerste instantie kleiner zijn, maar bij elkaar kennen ze zeker evenveel woorden als monolinguale kinderen. Een enorm voordeel, dat ook anekdotisch leuk is te observeren, is dat meertalige kinderen vaak de communicatieregels veel beter verwerven: jij zult bijvoorbeeld altijd, hoe goed je Engels ook is, niet praten als een moedertaalspreekster van het Engels, en dat krijg je wel als je het vanaf de geboorte leert.

Het is natuurlijk hartstikke relevant dit, bijvoorbeeld voor kinderen van immigranten met een niet-Nederlandstalige achtergrond. Maar wees dus gerust, o ouders: als je je kind tweetalig opvoedt, dan heeft dat kind daar GEEN nadeel van. Integendeel: er zijn zelfs onderzoekers die stellen dat het alleen maar voordelen oplevert! Moet je dus een andere taal tegen je kind gaan praten om het een cognitieve voorsprong te geven om de altijd competitieve kleuterschool te overleven? Helaas werkt dat niet zo: de sprekers moeten wel vloeiend zijn, zeker bij de jongste kinderen. Je kind Latijn of Esperanto leren vanaf de geboorte is dus een behoorlijke uitdaging. De beste tip die we jullie kunnen geven is daarom: trouw met een spreker van een andere taal!