Naar aanleiding van het Groot Dictee gisteren
deze korte opmerking. Bart Chabot wordt geciteerd
als gezegd hebbende: “Groter als; het is lelijk en je hoort het steeds vaker.”
Over smaak valt niet te twisten: meneer Chabot
mag het lelijk vinden, ik vind het misschien wel mooi. Daar staan we dan. Maar
dat het steeds vaker wordt gehoord, dat vind ik opvallend. Kom maar door met
dat bewijs! ‘Als’ bij een comparatief wordt al sinds de 16e eeuw
gebruikt, zoals uitgelegd in bijvoorbeeld
dit artikel. Misschien is het wel zo dat door het steeds standaardtaliger
worden van de samenleving “groter als” nu juist minder voorkomt dan
bijvoorbeeld in de 16e eeuw. Bart Chabot (en Kees van Kooten) zouden hun tijd
ook kunnen besteden aan lezen wat daarover geschreven is door mensen die ervoor
gestudeerd hebben.
Zoals gebruikelijk geldt voor taal dat
iedereen die zomaar wat roept, op zijn woord wordt geloofd. Wil jij, lezer,
niet ook in deze valkuil van kortzichtigheid en gebrek aan historisch besef
vallen? Lees dan bijvoorbeeld het zeer toegankelijke Taal als mensenwerk van
Nicoline van der Sijs. Lees het, en voeg je bij ons, Milfje, de roependen in de
woestijn der ignorantie.
Het gaat hier over een betrekkelijk makkelijke regel, waaruit gemakkelijk verwarring kan ontstaan. Zo heb ik ooit gehoord uit iemands eigen werk: "Ik vind Hitler net zo stom als jou." Of kijk eens naar het verschil tussen "ik vind jou leuker dan hij" en "ik vind jou leuker dan hem".
BeantwoordenVerwijderenTeruglezend is dit natuurlijk een non-argument omdat het over de woorden ná als en dan gaat. Daarnaast is er geen grens maar slechts een groot grijs gebied tussen makkelijke en moeilijke grammaticale regels, maar toch blijf ik het leuk vinden om soms hypercorrectief te zijn, en vooral om het uit te kunnen leggen. En als ik het uit kan leggen, dan moet het toch best wel makkelijk zijn.
Oja. Zoek de tantebetjestijl in bovenstaand verhaal.
De regel lijkt inderdaad makkelijk, dat betwist niemand, maar waarom gaat het dan al 400 jaar "fout"? En waarom blijven mensen het zelfs na 400 jaar nog "fout" doen? Dat is interessant, maar daar is geen aandacht voor, omdat proberen iets te begrijpen moeilijker is dan alleen maar heel hard "dat is fout!" roepen.
VerwijderenDeze reactie is verwijderd door de auteur.
VerwijderenMilfje: exact. En zo zijn er nog wel een hele reeks grammaticale regels en structuren te vinden, hoor. De onzekerheid over hen en hun, bijvoorbeeld. En waarom het 'fout' blijft gaan? Omdat je je moedertaal al geleerd hebt op het moment dat je de regels van de standaardtaal leert, en je ontdekt dat je sommige zaken als baby en peuter anders ('fout') hebt geleerd. Je leert je taal niet via de ANS. En op het moment dat je met de 'juiste' regels kennismaakt, zitten de 'foute' er al zo diep ingesleten, dat ze onuitwisbaar zijn. Zo 'fout' zullen ze niet zijn. Ze zijn alleen niet conform de grammaticaregels van de standaardtaal, dat is alles. En aangezien die eerder beschrijvend dan prescriptief zijn, is de 'foutheid' van de inbreuken ertegen vrij relatief. Maar toch oh zo gemakkelijk om onze medemens erop te 'pakken' ;-)
Verwijderen"We found that the use of 'dan' is overall more common than 'als' in comparative constructions of inequality, even though from a linguistic point of view 'als' might be favoured." (Hubers en De Hoop). Je kunt je inderdaad afvragen waarom sommige mensen het na 400 jaar nog altijd 'fout' doen. Maar je kunt ook proberen te begrijpen waarom de meerderheid van de mensen het dus 'goed' doet. Misschien heeft het wel een functie? Misschien kun je je jezelf wel preciezer uitdrukken als je over de twee beschikt? Dat is het wat Kees van Kooten probeerde duidelijk te maken.
BeantwoordenVerwijderenZoals je het hier formuleert is het een heel interessante vraag, en ik zou er graag over doorpraten. Ik zie ook de functie van een als/dan-onderscheid en zou er ook rouwig om zijn als het helemaal verdwijnt - wat in 400 jaar niet gebeurd is, dus ik ben er niet zo bang voor.
VerwijderenMaar waar ik over val is dat Kees van Kooten in alles wat hij erover zegt zeer veroordelend is. Hij doet schamper over het 'foute' gebruik van 'als' en chargeert door te doen alsof de 'foutenmakers' het allemaal door elkaar gooien ('zodan'). Dat vind ik kwalijk. Het remt de discussie eerder dan dat het ons iets leert. Ik hoor bij hem ook geen enkele interesse in het waarom acher dit soort variatie - hij is alleen maar tegen.
Ik heb het plezier gehad daar wel met hem over te kunnen praten. Ik hoef zijn standpunt niet te verdedigen, maar wil toch dit zeggen: als/dan ziet hij niet als een losstaand fenomeen. Ik heb in het plakboek gebladerd dat hij heeft aangelegd, en je kunt er niet naast kijken: het ontbreekt veel journalisten en publicisten aan taalbewustzijn en taalvastheid. Je hoort het ook in opleidingen journalistiek en op redacties. Daarbij komt dat er steeds minder tijd is voor eindredactie. Dat lijkt me zeker een discussie waard.
VerwijderenMij ook, en het zou geweldig zijn als hij dat middels het dictee aan de orde had gesteld. Mijns inziens heeft hij dat juist niet gedaan - ik heb het ervaren als denigrerend voor iedereen die wel eens buiten de taallijntjes kleurt. Maar ik neem meteen van je aan dat hij de beste intenties en interessante ideeën heeft, en zou dan ook graag eens met hem van gedachten wisselen. Denk je dat hij in is voor een interview door Milfje?
Verwijderen