Witte Nar, Gum, Starz: je leukste naam is je bijnaam.

Heerlijk: je zet Radio 1 aan en het is meteen leuk. Gisteren bijvoorbeeld was Karin Bloemen bij Kunstlicht. Het ging over de titel van haar nieuwe show, 'WitteNar'. Wat bleek: dat was vroeger haar bijnaam. Nu willen we natuurlijk niet de duiven van bloggollega Maarten van der Meer over de dam schieten, maar we gaan toch eens even beter naar bijnamen kijken. Want die zijn, eigenlijk, ontzettend leuk.

Een van de leuke dingen van bijnamen is dat ze zo horen bij je persoonlijke relatie met iemand: ik zou aan de hand van hoe mensen mij noemen precies kunnen zeggen van wanneer ik ze ken. Nu weet je dat sowieso vaak, maar het blijft aardig; iedere bijnaam is een ring in je vriendschapsboom.

Categorie 1: eigenschap

La Bloemen vertelde dat vroeger bij haar in de buurt iedereen een bijnaam had, vooral gebaseerd op een eigenschap. Haar lange zus heette Lange, de jongen op de tennisclub kon hard slaan en heette daarom Boemboem. Milfje, wiens bijnaam best de Categorisateuse zou kunnen zijn, noemt dit dus categorie 1: bijnaam gebaseerd op kenmerkende karakter- dan wel fysieke eigenschap.

Categorie 2: je naam maar dan anders

Veel bijnamen zijn natuurlijk gewoon verbasteringen van je echte naam. Dat zijn misschien meer koosnaampjes dan bijnamen (een onderscheid dat tóch al vrij onduidelijk is). Marten wordt Mart, of (in Australië) Martz, Sterre wordt ook in Nederland Ster of Starz (Sterretje is sinds Oh Oh Cherso verboden). Floortje wordt Flo, Daniël wordt Dani, Jochem wordt Gooch (die is al moeilijker). Mijn lievelings is de bijnaam Gum. Deze kerel heet Gulcher van z'n achternaam, en toen wij elkaar leerden kennen was er een Turkse kapper die werd uitgezet, die Gümüs heette. Nou, Gulcher werd Gümüs werd Gum (zeg Goem), en toen ging hij mij ook maar zo noemen.

Categorie 3: omstandigheid

Dan heb je natuurlijk nog bijnamen die kunnen ontstaan doordat je iets deed. Je kunt iemand de Kotsmajoor noemen omdattie zoveel kotstst, of Heggeman, omdat hij weleens dronken in een heg heeft geslapen (ik verzin dit niet). Ik was bijvoorbeeld een keer aan het carnavallen in Maastricht, en de manier waarop ik mijn slaapzak omhad deed (blijkbaar) denken aan Sap de Aardwortel, een Efteling-figuurtje dat toentertijd hoofdpersoon was van een kinderserie. Nou, sindsdien noemen die matties mij dus Sap. Zij heetten overigens Baf en Saf, Baf als afkorting van Barend (categorie 2), Saf als afkorting van Saffie, want de beste makker rookte nogal veel.

En jij, leuke lezer? Wat is jouw bijnaam? Herken je dit, dat je alleen in  specifieke omstandigheden een bepaalde naam had en dat je aan de hand van je bijnamen je memoires kunt chronologiseren? Deel en verblijd ons en jezelf!