Tien^Taal met... Caroline Roset

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken,ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal, zoals vandaag aan Caroline Roset. Zij is docente Arabisch en promovenda aan de Universiteit van Amsterdam. Voor haar promotie-onderzoek beschrijft ze het Arabisch van Darfur.

1. Wat betekent taal voor jou?

Veel, het is mijn werk en daar ben ik blij mee. Toch zie ik mezelf niet als een 'echte' taalwetenschapper, maar als arabist. Taalwetenschappers zijn theoretisch sterker onderlegd dan ikzelf. Ik ben daarentegen praktisch ingesteld: ik wil de talen die ik ken, graag goed kunnen verstaan, spreken, lezen, van elkaar kunnen onderscheiden en genieten van de schoonheid, archaïsmen en de onvertaalbare woorden en woordgrappen die je erin kunt maken.

2. Wat vind je van spellingsregels?

Het klinkt conservatief maar ik ben eraan gewend en hecht er daarom aan (zie onder). Maar ik vind het ook interessant om de etymologie ervan uit te zoeken: waarom je soms een lange ij en dan weer een korte schrijft, wanneer of of niet die tussen-n of -s en wat de regels zijn voor 't kofschip. Ik wijs studenten op spelfouten maar corrigeer ze niet, dat moeten ze zelf doen. Ik vind het belangrijker dat ze duidelijk formuleren en hun stellingen goed onderbouwen dan goed spellen. Maar spelfouten die ze consequent blijven maken, vind ik slordig.

3. Erger je je aan het taalgebruik van mensen?

Ja, soms. Een paar dagen geleden kreeg ik nog een mail van een Nederlandse aspirant-student die zei een Syrische vader te hebben maar 'nooit goed Arabisch te hebben geleert (sic)'. Het eerste wat ik dacht was 'Nederlands zo te lezen ook niet.' Maar dat heb ik heb niet teruggemaild hoor. Wat spreektaal betreft heb ik me lang geërgerd aan het voorzetsel 'naar' dat alle andere voorzetsels leek te verdringen: communiceren naar, zeggen naar, verwijten naar iemand maken, boos worden naar een ander. Maar tegenwoordig hoor ik het minder. 

4. Waarom denk je dat mensen zich ergeren aan taalgebruik?

Ik denk dat ergernissen aan taalgebruik vaak dieper liggen en het om de persoon of de groep mensen gaat waar je je aan ergert of waar je niet bij wil horen.

Maar ik denk ook dat mensen van nature behoefte hebben aan regels en structuur, wat versterkt wordt door opvoeding, school, religie en politieke stromingen. Als je van jongs af aan bepaalde normen en regels hebt geleerd en er dagelijks mee te maken hebt (en bij taal heeft iedereen dat), vinden mensen het blijkbaar moeilijk om die los te laten, inclusief ikzelf.

Als ik mij erger aan bepaalde consequente spelfouten, verkeerde woordkeus, ongelukkige formuleringen en verkeerde verwijswoorden bij een student, speelt ook mee dat ik de indruk krijg dat hij/zij weinig leest, niet geïnteresseerd is in zijn eigen taal (studenten schrijven bij de opleiding Arabisch hun werkstukken in het Nederlands) en geen zin heeft om uit te zoeken wat de regels zijn. Terwijl ik als docent natuurlijk wil dat studenten juist de hele tijd alles lezen wat los en vast zit, dingen willen weten en proberen uit te zoeken; dat is de essentie van studeren.

5. Je beschrijft het Darfur Arabisch. Wat is er bijzonder aan die taal? Of moet ik dialect zeggen?

Of een taal een dialect of een taal wordt genoemd, is geen taalkundige maar een politieke keuze. Het Arabisch van Darfur noem ik daarom het liefst een 'variant van het Arabisch' (waarbinnen trouwens ook weer veel variatie zit, maar dat is in elke taal het geval). Het Arabisch van Darfur is een lingua franca, maar veel Darfuri's spreken het (ook) als hun moedertaal. Verder is het een contacttaal (of is misschien elke taal wel een contacttaal?) want Darfur ligt op de grens van de Arabische wereld en 'zwart' Afrika. De vooral Nijlo-Saharaanse talen die er ook gesproken worden, hebben op alle taalkundige gebieden invloed op het Arabisch dat er gesproken wordt. Dat maakt het interessant, maar ook ingewikkeld en soms moeilijk verstaanbaar voor een arabist als ik.

6. Wat is je lievelingswoord?

Ik ben regelmatig gecharmeerd van een mooi woord, maar heb niet één lievelingswoord. Eén zo'n woord is het Soedanees-Arabische woord voor 'man': 'zool'. Het lijkt op het Engelse 'soul' en natuurlijk het Nederlandse 'zool' en het is ook typisch Soedanees; ik geloof niet dat in andere dialecten gebruikt wordt. Cool woord. In het Nederlands vind ik o.a. 'fnuikend' mooi, vraag me niet waarom. Van het Spaanse 'por supuesto' kan ik in vervoering raken. Hoewel dat twee woorden zijn.

 

7. Heb je een taalwens, en zo ja, wat is het?

Soedanezen die niet uit Darfur komen, doen erg denigrerend over het Arabisch dat in Darfur wordt gesproken, en dat zegt wat over hoe ze in het algemeen over Darfur denken. Het heet volgens hen zelfs niet eens Arabisch, zo 'gebroken' is het volgens hen. Maar het Arabisch van Darfur is gewoon een variant van het Arabisch, net als het Arabisch van Khartoem (de hoofdstad van Soedan) en net zo interessant. En de Darfuri's zijn weliswaar vaak arm, ongeletterd en slachtoffer, maar niet minderwaardig aan andere Soedanezen. Die neerbuigende houding over Darfur en de talen die er gesproken worden, is dus niet terecht en ik zou willen dat het anders was. Maar in Khartoem zitten de machthebbers en taal is politiek, blijkt hier eens te meer.

8. Wier of wiens taalgebruik vind jij inspirerend?

Geen persoon in het bijzonder, maar ik kan onder de indruk zijn van mensen die ik treffend vind kunnen formuleren of originele woordgrapjes maken.

9. Welke taal zou je nog wel eens willen leren en waarom?

Irakees-Arabisch, omdat Bagdad en Basra door hun geschiedenis voor elke arabist tot de verbeelding spreken, omdat ik een aantal aardige, interessante en intellectuele Irakezen ken en omdat ik het gewoon mooi vind klinken. Maar ook Spaans en Catalaans omdat mijn zus met haar gezin in Barcelona woont.

10. Ken je nog een leuke woordgrap, taalgrap of taalspelletje?

Nederlandse Gouda-kaas noemen de Egyptenaren 'guuda' (met lange 'oe'). Maar in het Arabisch betekent 'guuda' toevallig 'goede kwaliteit'. Je begrijpt wel dat Gouda-kaas dus populair is in Egypte (voor de weinige mensen die het zich kunnen veroorloven).