Nog meer nieuwe woorden in Van Dale!

Woorden sterven uit, er worden nieuwe woorden geboren – de woordenboekmakerts van Van Dale heeft het er maar druk mee. Onlangs werd er weer een rijtje toegevoegd aan het woordenboek der –boeken, en de reacties waren niet van de lucht. Milfje blijft niet achter (nouja, eventjes dan). Het is een beetje een longread (dat schijn je tegenwoordig te moeten aankondigen), maar dan heb je ook wat.

Zelfs Ann de Craemer, hooggewaardeerd columnista die zich liever fascineert dan ergert, had wat moeite met sommige nieuwe woorden. In deze column vertelt ze dat ze allerlei trendy woorden zoals pisnicht, twaiku, phablet, socialbesitas en phpd niet kende. Ze verdenkt Van Dale ervan dat ze dat soort woorden alleen maar opneemt om wat reuring te creeren, terwijl ze Van Dale liever ziet als ‘oude, grijze heer in maatpak’.

Tsja. Ten eerste is het natuurlijk gek om woorden niet in het woordenboek te willen, omdat je ze nog nooit gehoord hebt. Het laat juist zien hoe beperkt onze wereldjes zijn: blijkbaar wordt twaiku al een tijdje door een groep mensen in meerdere domeinen gebruikt, anders had Van Dale het niet opgenomen! Grappig toch, dat er allerlei woorden de ronde doen die je nog niet kent, maar die wel populair zijn? En alleen maar fijn dat je dan even kunt opzoeken wat het eigenlijk is. 

Verder komt hier weer dat principe naar voren waar we het eerder over hadden: het woordenboek als moraal kompas, in plaats van als beschrijver. Peter Urbanus verwoordt het zo:

"Persoonlijk vind ik dat een instituut als de Dikke van Dale boven hip of shockerend taalgebruik moet staan. Wat is de meerwaarde? Over tien jaar zijn we het vergeten. Geheel eens dus met dit artikel."

Van Dale moet blijkbaar boven de verloedering staan, moet niet meegaan met vluchtige trends, moet geen media-aandacht willen trekken. Maar huh, een woordenboek moet toch juist meegaan met de taalverandering? Wat heb je aan een woordenboek dat alleen woorden uit de vijftiger jaren bevat, omdat dat als Goed Neerlandsch gezien wordt? Precies, niks. En wat betreft de Waan des Dags: er verdwijnen ook veel woorden uit Van Dale. Het is echt niet zo dat socialbesitas nu tot in lengte der dagen daarin vastzit: als een woord niet meer wordt gebruik is het zo weer foetsie.

Ruud Hendrickx, de Vlaams hoofdredacteur van Van Dale, zegt het precies (ook als reactie):

"Van Dale bepaalt niet of een woord goed of slecht, mooi of lelijk, nuttig of overbodig is. Als mensen twerken en pisnicht gebruiken, dan moet het in het woordenboek, zodat andere mensen die niet weten wat die woorden betekenen, ze kunnen opzoeken. Daarvoor dient een verklarend woordenboek."

Dus dat. Precies.

Wij hebben met veel plezier grasgeduind in de nieuwe lijst, en zetten hieronder wat hoogtepunten op rijtjes. Er zitten onwaarschijnlijke pareltjes in, die de vraag oproepen wie dat gebruikt en vooral ook waarom (zie bijvoorbeeld skunk). Maar ook roepen de definities soms vragen op, zoals het onderstaande ondoorzichtig juweeltje. Ik dacht dat een boemboe een soort Indische kruidenpasta was, maar nu heb ik geen idee meer.

De Langverwachten (waarvan je je afvraagt waarom ze er niet al veel eerder instonden)

-      ballonvaarder

-      tantebetje

-      Al Qaida

-      Ehm / uhm / euhm

-      pastafarianisme

De Hipsters (jwz, als je deze woorden gebruikt ben je echt enorm bij de tijd)

-      appbericht

-      twaiku

-      flatbox

-      jihadstrijder

-      kopschopper

-      nsfw

-      socialbesitas

-      participatiesamenleving

Schuttingtaal (foei mag je niet zeggen!)

-      aandachtshoer

-      anusscheurtjes

-      doggystyle

-      pisnicht

-      sapperdeflap (uit Pipo de Clown)

Anglicismen (oftewel afkomstig uit het Engels)

-      lapdans (rare vertaling! Waarom niet schootdans? Dit doet mij erg aan lapzwans denken)

-   popcake (ook rare ‘vertaling’! Heb ook niet het idee dat het gebruikt wordt, ik hoor altijd cupcake)

-      body-to-bodymassage (betekenis: bodymassage. Bedankt, Van Dale!)

-      pop-uprestaurant (mooie combi NLs eh Frans en Engels)

-      quarterpounder

-      tagcloud

-      wordfeuden / wordfeuten

Ahhh jeetje mooi!! (schoonheid is heur eigen beloning)

-   quaggamossel

-   anemofiel

-  blobvis (prachtige beschrijving ook: diepzeevis met een tamelijk vormloos lichaam dat is opgebouwd uit gelatineus weefsel. Dit woord is waarschijnlijk opgenomen omdat de arme blobvis zich stelselmatig terugvindt in lijstjes van De Raarste Dieren. Lijstje waar Milfje overigens enorm fan van is.)

-  plonspot (omschrijving: diepspoeler. Hmm, dat hadden wij toch anders geinterpreteerd...)
-   skunk (omschrijving: fantasienaam voor het bont van de koeskoes)