dinsdag 2 september 2014

Zeuren is zuur, maar iemand moet het doen

Leuk liedje, dat ‘Word Crimes’, van Weird Al Yankovic. Maar taalkundig gezien klopt het allemaal van geen kanten. Weird Al doet allerlei ongenuanceerde of zelfs onware statements. Wat doe je dan, als taalkundige? Moet je blij zijn dat mensen met taal bezig zijn, op een leuke manier, en niks zeggen? Of ga je toch proberen er iets over te zeggen? Wij kozen voor het laatste. Niet iedereen kan zich daarin vinden, maar toch is het een integere keuze.


Dit probleem, dat zeuren over het zeuren, hebben we al eerder gehad. We zeurden over zeuren over taalfouten, en werden prompt beschuldigd van zuur zijn. Tot op zekere hoogte terecht natuurlijk: zeuren ís ook altijd zuur, het ís niet leuk om iets wat grappig/leuk/catchy is te gaan zitten fileren en corrigeren. Het is ook niet populair: populairder is om gewoon dingen op te merken, zo van he kijk eens dit gaat over taal, delen op Facebook, Twitter, haha wat een leuk liedje #taal. Maar sta in dit geval even kort stil bij het argument: moet je ergens niks van zeggen, omdat datgene toevallig lekker klinkt of grappig is?

Laten we dat argument als uitgangspunt nemen. Stel dat we in een supercatchy liedje een controversieel, ongeaccepteerd standpunt zouden bezingen, bijvoorbeeld waarom vaccinaties slecht zijn, of over waarom de evolutietheorie onzin is, of over dat de Russische invasie van Oekraine juist goed is voor het westen. Een dergelijke tekst zou tjokvol statements zitten, die in ieder geval door een deel van de samenleving niet als waar wordt geaccepteerd. Ik kan me niet voorstellen dat mensen dat okee zouden vinden! Is het dan gezeur als mensen over zo’n liedje zouden klagen, er boos om zouden zijn, de vooroordelen zouden veroordelen?

Wat betreft taal gaat het om precies hetzelfde: het gaat om misinformatie. Heel veel mensen vinden van alles over taal, maar die meningen zijn vaak gebaseerd op feitelijk onjuiste informatie. Zo ook het liedje van Weird Al. Dat hangt van de onjuistheden aan elkaar, en dat sterkt mensen in hun onjuiste ideeën. Juist als taalkundige heb je dan de verantwoordelijkheid om je ermee te bemoeien. Juist taalkundigen zouden zich moeten mengen in 'het' taaldebat, of het nou gaat om een opiniestuk in De Volkskrant of om een grappig liedje met navenante clip. Als taalwetenschappers niks mogen doen aan die enorme lading plastic op de Oceaan van Taalwaarheid, wie dan wel?

Het is eigenlijk verbazingwekkend dat er niet meer over geschreven is. Waarom staan ook de Nederlandse blogs niet vol van kritiek? Het komt omdat we bang zijn. Bang dat als we zeuren over taalzeuren, dat dan de mensen boos worden. Bang dat we een spelfout maken in het stukje, en dat mensen dan zeggen dat het hele argument geen moer meer waard is. We lijken dus gewoon maar aan te nemen dat de meerderheid van de bevolking des Neerlandse Internet denkt dat wie fouten maakt in tekst op internet, dom is. 

Overigens blijft het natuurlijk ook een kwestie van toon. Ook wij hebben soms moeite de juiste toon te treffen en niet te zuur te worden bij het zeuren. Maar ook dan: wat voor gemakzuchtigheid heerst er als mensen niet eens meer een beetje tegenduw willen. Alleen maar luisteren naar een catchy liedje. Dat liedje, overigens, waarvan veel mensen van de originele versie vinden dat we het uberhaupt niet zouden moeten luisteren, omdat het zeer misogyn is en verkrachting ophemelt. Maargoed, het blijft catchy, dus dat maakt allemaal niet uit.

******
Je kunt misinformatie aan de kaak stellen door opbouwende stukken te schrijven, maar ook door een nóg catchiër liedje te schrijven. Dat laatste is ons op het lijf geschreven, dus kijke uit naar Milfjes cover des covers: ‘Taalkunst’! 


(zing mee vanaf 0:52, 'good girl' = Milfje)
Milfjeeee
Wordt niet benauhauwd
Van een taalfout
Want welbeschouhouwd
Is zo’n vergissing
Ook een mooi ding
Of een verandering
Zeker geen verloedering

Wij willen verbroedering!

Ik hou van taalkunst
Die mooie woorden
Bijvoorbeeld toekan
Of neem elixer
Dat rijmt op mixer
Een anglicisme
Is geen terrorisme
Alle mensen rijm mee!

4 opmerkingen:

  1. Ah bridging the unbridgable vroeg zich reeds af of het niet ook een parodie op nitpickers was: http://bridgingtheunbridgeable.com/2014/07/16/a-parody-within-a-parody/

    "The other is that it is precisely this parody aspect that makes me wonder whether his parody stops there. To my mind, and in the context of Yankovic’s work, this can just as well be seen as a parody of prescriptivism and grammar nitpicking that can trigger us to question the legitimacy of some of these grammar rules. "

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Maar zie ook de commentaren daaronder, en ook: als het een parodie was, danis het mislukt, want iedereen lijkt het op te pikken als "ja inderdaad wat een sukkels die taalfoutenmakers"..

      Verwijderen
  2. Dit is een belangrijke vraag, waarop geen eenvoudig antwoord mogelijk is.

    (Of nee, een eenvoudig antwoord is wél mogelijk. Ik heb bijvoorbeeld nooit over dat liedje van Weird Al geblogd omdat ik dat liedje nooit gehoord heb, en ik ook geen enkele reden zie om uit de eindeloze stroom zaken die je op internet kunt zien en beluisteren nu nét dat liedje eruit zou moeten pikken om te gaan beluisteren en dan te bekritiseren.)

    Hier is het ingewikkelder antwoord. Ik denk dat het in de eerste plaats voor je eigen welbevinden niet goed is om te veel te zeuren. Je wordt daar geen beter mens van: iedereen gaat je mijden, je raakt vereenzaamd, vergeet je neushaar te knippen, zodat nog meer mensen je gaan mijden, de melkboer 'vergeet' nog melk aan huis te bezorgen, de junks gaan liever in een ander portiek liggen dan voor jouw huis, enz.

    Misschien moet er af en toe iets recht worden gezet. Maar dan moet je nog steeds niet 'zeuren'. Je moet recht zetten wat er scheef staat, en dat op een manier die amuseert en informeert. Zoals alles wat je aan het wereldwijde netwerk van computers toevertrouwt moet amuseren en informeren. Een dag niet geamuseerd en geïnformeerd is een dag niet geleefd. Je kan daarom beter keihard schelden, of domme grapjes maken, of plaatjes van poezen plaatsen, alles, alles, alles, beter dan zeuren over een of andere 'internetsensatie' op zijn retour.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wij vatten onze eenvoudige en ingewikkelde reactie samen in 1. Ten eerste: het woord zeuren is misschien misleidend gebruikt. Wij vinden wat we doen namelijk niet zeuren, maar rechtzetten. Precies wat je zegt hoor, zeuren heeft niemand wat aan, en inderdaad amuserend en informatief, dat zijn onze middelste namen. Juist dat zeuren over taal, daar worden we moe van.

      Wat betreft dit specifieke voorbeeld: nu net dit liedje werd ons door een aantal mensen toegestuurd, in het kader van "he dit gaat over taal dat zullen ze wel leuk vinden". Bovendien kreeg het veel media-aandacht, veel meer dan de honderden andere taalactiviteiten die zich op hetzelfde moment op het interweb bevonden. De keuze om dit te bekritiseren is dus zeker niet willekeurig, maar ik snap je argument hoor: vita brevis, internet longa.

      Het staat iedereen natuurlijk vrij om te reageren op wat hij/zij wil, en het is ook geen kritiek op taalbloggers, alleen is er bij ons dus wel sprake van verwondering: waarom blijven die vooroordelen over taal zo hardnekkig, en waarom is het impopulair om er iets van te zeggen, terwijl dat bij andere onderwerpen veel vanzelfsprekender is (i.e. kritiek leveren)? Waarom, extrapolerend, wordt gezag (dat de taalwetenschap in bredere zin zou moeten hebben) voor ons gevoel niet erkend?

      Verwijderen