Door Sterre Leufkens
Ik zeg dit niet snel, maar: er is iets grandioos mis met het Nederlands. Sorry, het is zo. Wij hebben namelijk geen toereikend woord voor onze relatiegenoot-met-wie-we-niet-getrouwd-zijn. We zeggen namelijk: 'mijn vriend(in)'. En dat werkt dus niet.
Het Engels is heus niet altijd beter, maar in dit opzicht wél. In die taal heb je een kraakhelder onderscheid tussen friend (vriendschap, platonisch, niks seksueels of romantisch, gewoon gezelligheid met diepgang voor het leven) en een girl- of boyfriend (liefde, sex, drama en huiselijkheid). In het Nederlands maak je het onderscheid door te spreken van 'een vriend(-in)' of 'mijn vriend(-in). Maar er zijn situaties waarin dat niet kan.
Bijvoorbeeld als je in een restaurant zit. Je hebt met EEN vriend afgesproken, maar die is wat later. De ober komt eraan en vraagt wat je wilt drinken. Dan zeg je: 'Ik wacht nog even, mijn vriend komt zo'. En dan denkt die ober dus dat het je partner is die straks komt, maar dat is niet zo. Je kunt alleen niet zeggen: 'Ik wacht nog even, een vriend komt zo'.
En er is nog een probleem met deze toestand, en dat is dat 'een' en 'm'n' wel erg op elkaar lijken, uitspraaksgewijs. Ik heb het wel eens over 'm'n vriendin', en dan blijkt achteraf dat mensen dachten dat het gewoon om een studiegenoot ging. Andersom zeg ik wel eens dat ik dit blog schrijf met 'n vriend, en dan denkt iedereen meteen dat Milfje een amoureus schrijversduo is, terwijl het gewoon allemaal keizakelijke business is hier. Misverstanden en problemen, die we niet moeten willen met z'n allen.
Er zijn natuurlijk wel alternatieven beschikbaar, maar die klinken allemaal fout. Levensgezel? Veels te serieus. Partner? Mijn associatie: ah, homo (wat prima is, maar niet altijd waar). Significant other / significante andere? Geforceerd jolig. 'Een vriend' kun je ook 'maat' noemen, maar ik voel me toch een soort marktkoopman als ik dat doe. 'Buddy' roept ook weer allerlei onbedoelde connotaties op.
Kortom, de alternatieven voldoen niet. En dat betekent, lieve vriend(inn)en, dat dit probleem vooralsnog onoplosbaar is. Kunnen we hier wat aan doen svp? Kunnen we misschien de Engelse woorden gaan gebruiken? Of zelf nieuwe bedenken? Suggesties HEEL graag hieronder!
Vlamingen gebruiken 'mijn lief' en die wil ik nog wel eens inzetten. Komt na 'date' en 'scharrel'.
BeantwoordenVerwijderenAls ik geen zin heb om een ober te informeren over mijn relatie tot degene met wie ik heb afgesproken, dan zeg ik precies dat. 'Mijn afspraak' of 'degene(n) met wie ik heb afgesproken' laten nog even op zich wachten.
Ik zou in het geval van 'keiharde business' eerder 'collega' of 'partner' gebruiken. Of '(nog) iemand anders' als je het lekker vaag wil houden.
Het grappige aan dit alles is dus dat je in elke situatie waarin het niet om platonische vriendschap gaat een ander woord kan verzinnen, maar dat het woord voor 'platonische vriendschap' zo verweven zit met die andere betekenissen dat de verwarring in dat geval blijft. 'Sportmaatje' en andere soortgelijke benamingen maken 't allemaal weer zo eng gedefinieerd...
Anyhoo ;) leuk stukje weer :)
Ahh veel dank voor de tips. Ja 'mijn lief' en 'mijn collega' zijn in ieder geval lekker eenduidig, dat is slim. Zo lang je lief niet je collega is dan, maar dan wordt het leven sowieso heel complex.
VerwijderenKlopt inderdaad dat het allemaal meteen verweven raakt met andere betekenissen! Moeilijk hoor, woorden...
Ik zeg altijd 'er komt nog een vriend van mij' als ik in het restaurant op *een* vriend wacht. In het Deens heb je trouwens kæreste "liefste", wat je dwingt om het geslacht onvermeld te laten. Heel handig. Ontlenen? Of toch gewoon 'lieffie' zoals in het dorp. Of 'verkering' zoals op de basisschool? Haha, succes met uitproberen! :)
BeantwoordenVerwijderenDank je! Dat 'er komt nog een vriend van mij' werkt inderdaad voor de ober-situatie, maar we moeten ons wel in bochten wringen zeg…
VerwijderenLiefdesvriend hoor ik ook wel eens. Maar gelukkig alleen schertsend.
BeantwoordenVerwijderenAh ook leuk ja. In de categorie schertsend hebben we ook nog 'huisgenoot P.' van Sylvia Witteman.
VerwijderenIk denk dat het volgende onderscheid werkt:
BeantwoordenVerwijderenvriend voor een platonische relatie (m/v)
vriendje/vriendin voor een liefdesrelatie.
Maar nog niet iedereen houdt zich hieraan.
Dank je Anoniem, maar ik vind 'm wel lastig. Dan zou ik dus naar een vriendschapsvriendin kunnen verwijzen als 'mijn vriend', en naar een liefdespartner als 'mijn vriendin'. Daarvoor is de koppeling tussen '-in' en 'vrouw' nog te sterk, lijkt me.
VerwijderenMaar in het Engels kan girlfriend als het door meisjes wordt gebruikt ook gewoon goede vriendin betekenen.
VerwijderenIk denk dat het woord vriend(in) er vroeger vanuit ging dat vriend(in) met hetzelfde geslacht vriendschap betekent en met het andere geslacht romantisch.
Homofilie was taboe. Hoe het zat met vriendschappelijke relaties tussen een jongen en een meisje weet ik niet, maar ik denk dat dat zulke relaties vroeger minder gebruikelijk waren door de rolpatronen die je toen had.
Ik denk ook dat dat ermee te maken heeft. Zoals je zegt kun je het in het Engels als vrouw wel over je (platonische) girlfriend hebben, maar bij mijn weten noemen mannen hun platonische vriend nooit boyfriend. Ik vermoed uit angst om als homo gezien te worden.
VerwijderenIk vind die (M) tussen haakjes in de titel een teken van briljantie.
BeantwoordenVerwijderennou vind ik die boy-friend of girl-friend in het Engels ook niet altijd even geslaagd. In mijn geval is zij net 60 geworden en op een of andere manier voel ik remming bij girl friend.
BeantwoordenVerwijderenMijn vriendin – met wie ik al jaren in zonde leef – noem ik steevast 'mijn vrouw'. Zo interessant is het toch niet of wij al dan niet een contract hebben afgesloten bij de burgerlijke stand? Vrouwelijke kennissen betitel ik bij voorkeur als 'een vriendin van mij', maar in die benamingen wringt inderdaad wel iets. Helaas heb ik geen zinnig naamvoorstel aan te bieden.
BeantwoordenVerwijderenDe prijs voor originaliteit gaat naar de overheidsdienst van de gemeente waar ik woon. De documenten m.b.t. onze kinderen zijn gericht aan mezelf en aan mijn 'financieel medeverantwoordelijke'. Daar staat een mens al eens van te kijken :-)
BeantwoordenVerwijderenWaarom kun je niet gewoon spreken van 'mijn man/vrouw'? Wat maakt het uit of je officieel getrouwd bent als je in een restaurant gaat eten? Moet je echt, wat over enige tijd gaat gebeuren, blijven spreken van 'mijn vriend/vriendin', ook als je al 40 jaar samen bent? Dat lijkt me uit de tijd.
BeantwoordenVerwijderen(Ik zie dat Johan dezelfde mening toegedaan is)
Natuurlijk, eenvoud siert. Mijn man / mijn vrouw. Kan altijd, of je nu al dan niet een echt huwelijkscontract hebt. "Mijn lief" zoals iemand suggereert (opgepikt in Vlaanderen beweert hij/zij), is echt niet hetzelfde. Je hoeft niet samen te wonen - ook niet in Vlaanderen - om het over je lief te hebben. Dus dat is niet echt een oplossing, al is het voordeel dan weer dat het voor alle geslachten bruikbaar is. Mijn "huislief" dan maar? Wat gekunsteld, niet? Doe mij maar "mijn vrouw".
VerwijderenIn het IJslands is het ook heel gewoon om je vaste partner mijn man of mijn vrouw te noemen. Voor mij werkt dat wel, het gaat tenslotte toch om een man of een vrouw die bij je hoort.
VerwijderenIk denk dat wederhelft nog het meest in de buurt komt van waar we nu naar op zoek zijn. Klinkt echter verschrikkelijk.
BeantwoordenVerwijderenEn terwijl het eenvoudig kan. Gewoon een schaal van vriend(in)1.0 t/m 10.0. Dus ik wacht nog even op mijn vriend 5.0. Daarmee doe je dus al van alles, ongeveer de helft van wat je met een heel erg vaste partner (10.0) doet.
BeantwoordenVerwijderenIk gebruik met toenemend plezier de term 'm'n vriendje' voor de man met wie ik al bijna veertig jaar ongetrouwd samenwoon. Het is een soort geuzennaam geworden, en het is grappig om te zien hoe mensen daarop reageren, soms in verwarring..
BeantwoordenVerwijderenWat leuk! Zo noemde ik mijn huidige eega met wie ook ik al bijna veertig jaar een relatie heb ook steevast totdat we twintig jaar geleden trouwden. Sindsdien dus EEGA, een woord dat ik graag terug wil in onze taal. Zie ook: https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/eega-ega
VerwijderenNog even een aanvulling. Een vriend(in)8.2 betekent dus, dat je heel veel samen doet met deze vriend(in) en er samen 2 kinderen mee hebt.
BeantwoordenVerwijderenJeroen, Emmy en Edwin geven de oplossing: noem je vriend/vriendin gewoon man/vrouw naar de aard van de relatie. Daarvoor hoef je niet getrouwd te zijn. Je kunt je immers man/vrouw voelen zonder elkaars echtgenoot te zijn! Bewaar de term vriend/vriendin voor 'alleen maar' de vriend/vriendin, en heb het nooit meer over mijn 'partner'. En vergeet de hokjesgeest van Carotte.
BeantwoordenVerwijderenBij 'mijn vriend' of 'mijn vriendje' bij oudere stellen denk ik altijd dat het om een nieuwe relatie na een scheiding gaat. Daarom zeg ik ook meestal 'mijn man', ook al zijn we al meer dan 30 jaar ongetrouwd samen.
BeantwoordenVerwijderenMilfje, het Middelnederlands had daar wel een mooi woord voor: gade. http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/gade
BeantwoordenVerwijderenZullen we dat woord nieuw leven inblazen?
Of 'gemaal' en 'gemalin' als je onderscheid wilt maken in mannelijk en vrouwelijk.
In Friesland is 'maat' of 'kameraad' voor de niet-romantische vriend heel gewoon en in Duitsland valt me op dat die soms 'Kollege' wordt genoemd, ook als ie helemaal niet dezelfde werkgever heeft. Maar die trucjes werken alleen bij mannen, voor vrouwen is het verschil lastiger aan te brengen.
BeantwoordenVerwijderenJe hebt ook nog de vraag hoe je duidelijk maakt dat je romantische vriend(in) ook je vaste huisgenoot is, maar dan zonder boterbriefje. Ik heb al eens gevraagd wie een eenduidig woord voor die persoon gebruikt, maar zonder veel resultaat. Zie:
http://www.demoanne.nl/hoe-tsjut-ik-myn-oarehelte-oan/
Met de nodige moeite je Friese vertoog doorploegd. Wel leuk. "Mijn partner" gebruiken we in Vlaanderen ook wel, zowel voor getrouwde als niet-getrouwde samenwonenden, en dat hoeven zeker niet personen van hetzelfde geslacht te zijn zoals jij schrijft (denk ik toch). "Mijn lief" stel je ook voor (geïnspireerd op Vlaanderen schrijf je), maar die omschrijving geldt voor elk paar tortelduiven, of ze nu samenwonen of niet!
Verwijderen