Milfje staat te KIJK: Waarom is het verstaan van een vreemde taal zo moeilijk?

Milfje-v geeft regelmatig antwoord op brandende taalvragen in KIJK magazine. Dat feest willen we jullie natuurlijk ook niet onthouden, dus hieronder het antwoord op de prangende vraag:

Waarom is het verstaan van een vreemde taal zo moeilijk, zelfs als je die taal op school geleerd hebt?

Iedere middelbare scholier herkent het wel: jarenlang heb je Franse woordjes gestampt, grammaticaregels geoefend, en teksten verklaard, maar op de camping in Toulouse begrijp je geen woord van de Franse buren. Het verstaan van een tweede taal is een vak apart, en daar zijn allerlei redenen voor.

Zo is taal een vluchtig fenomeen: een zin duurt een paar seconden en is dan weer verdwenen. Je hebt simpelweg geen tijd om even in je geheugen te graven wat dat ene woord ook alweer betekent. Als je überhaupt al begrijpt om welk woord het gaat – sprekers plakken woorden aan elkaar, wat het lastig maakt om te bepalen waar de grenzen liggen.

Een andere moeilijkheid is dat sprekers hun woorden reduceren: ze laten klanken weg of passen ze aan, om de zin makkelijker uitspreekbaar te maken. Zo zul je een Nederlander nooit precies ‘Dat weet ik eigenlijk niet’ horen zeggen. Die zin klinkt eerder als ‘weekeiknie’. Lastig voor een tweedetaalleerder, die niet snapt waarom het opeens over een week, de KIJK, of een knie gaat.

In je moedertaal leveren zulke reducties meestal weinig versta-problemen op. Volgens de Leidse onderzoekster Karin Wanrooij, die het project ‘Vaardig verstaan’ leidt, komt dat waarschijnlijk doordat je in je moedertaal veel vaker gereduceerde woorden gehoord hebt, en je daardoor de regels erachter hebt afgeleid. Nederlanders laten bijvoorbeeld graag de n op het eind van een woord weg: ‘hebben’ klinkt als ‘hebbe’. Als je dat weet, kun je op basis van een gereduceerde vorm het hele woord terugvinden. In een vreemde taal is dit moeilijk, doordat talen verschillende reductieregels hebben. Moedertaalsprekers van het Duits laten bij het woord ‘haben’ bijvoorbeeld niet de n weg, maar de e: ‘habn’. Als je daar je Nederlandse reductieregels op toepast, kom je dus nergens.

Wil je toch een goede verstaander worden? Het advies van taalkundigen is om veel naar de nieuwe taal te luisteren, het liefst in natuurlijke situaties waarin mensen allerlei onverwachte vormen gebruiken. Kortom: op naar de camping, en oren open!

Wil je meer weten over het verstaan van (vreemde) talen? Binnen het onderzoeksproject ‘Vaardig verstaan’ zijn webvideo’s gemaakt. Bekijk ze op www.vaardigverstaan.nl.