Taalspel voor twee- en meertaligen

Taal is een spel. Als we op de middelbare school geen spelling (wat een grap eigenlijk dat het SPELling heet) zouden aanleren maar met z'n allen taalspelletjes zouden gaan doen, was de wereld een betere plaats, om van het Interweb nog maar te zwijgen. Daarom: vandaag een voor zover bekend naamloos spel, waarbij je Nederlandse én Engelse woorden moet gebruiken... De credits gaan naar Kees Torn, pak aan Kees!

Het doel van het spel is om een kloppende Nederlandse zin te maken met daarin twee speciale opeenvolgende woorden: woord 1 is een gewoon Nederlands woord, woord 2 is de Engelse vertaling van woord 1 (synoniem), maar klinkt hetzelfde als een niet-synoniem Nederlands woord (homoniem). Dat klinkt knetteringewikkeld, maar dat valt mee. Een voorbeeld helpt altijd:

         (1) Is de lucht er?

Woord 1 lucht in het Nederlands is woord 2 air in het Engels, maar er is ook een Nederlands woordje, waardoor dit een goed-lopende zin wordt. Spelling negeren we even. De technische uitleg: combineer een Engels woord met een Nederlands synoniem en homoniem in een goedlopende zin.

Mijn plan de campagne is zoeken naar een Engels woord waarvoor een Nederlands homofoon bestaat, en dan te kijken wat de Nederlandse vertaling is. Dan probeer ik een zin met die woorden te maken. Zo ben ik bijvoorbeeld aan het nadenken over het Engelse way. In het Nederlands is dat een homoniem van ‘wee’, zoiets als een pijnlijke jammerklacht (lekker grafisch, Online woordenboek!). De vertaling is ‘weg’. Eitje!

         (2) Het kind was weg! Wee ons!

Of met een andere betekenis van 'wee':

         (3) Aaargh bevallen is pijnlijk, ga weg wee!

Fraaier nog zijn deze voorbeelden (zie voetnoot):         

         (4) Mijn vader is al 30 jaar tandarts, vandaar dat hij wat verveeld boort.

         (5) Het is daar een andere toonsoort, vandaar dat ik dan even van fluit

              wissel.

Ad nauseam, etc. ad infinitum. Hè lekker, het is behoorlijk verslavend. Nog eentje dan, een andersomme:

         (6) Ik ga hem een oor of een oog uitsteken.

De razend interessante vraag is natuurlijk, of dit alleen met Engels en Nederlands kan. Vermoedelijk is het met andere talen veel lastiger. De reden daarvoor is dat veel talen hele andere klanksystemen hebben dan wij. Het Nederlands heeft geen enkele klikklank, dus ieder woord met zo'n klank kan automatisch al niet, omdat het geen homofoon kan zijn. Dat is natuurlijk een extreem voorbeeld, maar ook met talen die wel een vergelijkbare klankinventaris hebben, kom je snel het probleem tegen dat er nou eenmaal geen homofonen zijn.

Ik poneer hierbij de stelling dat dit spel alleen kan met talen die nauw verwant zijn, bijvoorbeeld Germaanse talen (Nederlands, Duits, Engels, Fries, etc.). Met Romaanse talen (Frans, Italiaans, Latijn, etc.) kom je vermoedelijk al snel in de problemen. Of bewijst u het tegendeel?

Hé, daar hebben we al een spelvariant. Een derde versie van dit spel is deze: probeer één situatie uit te drukken met één woord, dat in 2 talen de lading van de situatie dekt. Een voorbeeld is iemand die een mes op de grond gooit: What a mes(s)! Maar dit is voorlopig een geïsoleerd voorbeeld.

Nog een variant is de triple: zou het niet mogelijk zijn om een zin te maken met datzelfde als hierboven maar dan drie woorden lang? Het enige, toegegeven vrij zwakke voorbeeld dat ik tot nu toe kon bedenken is (6). In dit geval is doras Iers voor deur, maar het zou ook als voornaam eventueel kunnen voorkomen - mensen doen tegenwoordig de gekste dingen. En dan speelde ik ook nog eens vals: ik spreek helemaal geen Iers.

         (7) Loop de deur door Doras!

Hoe je zoiets zonder eigennaam kan doen is me een raadsel, maar ik weet zeker dat dankzij het interweb er binnen een dag 10 mensen zijn met een miljoen oplossingen. En de sky is natuurlijk de proverbial limit: misschien is er wel een zin mogelijk waarin alle woorden synoniemen zijn in andere talen, maar dat die zin dan ook grammaticaal toch klopt. Succes!

P.S. Dit stukje en tevens ook het spel werd mede mogelijk gemaakt door de onvolprezen Loes Bazen. Ook dankt Milfje Brendan en Jet voor hun prachtige vondsten.