woensdag 11 december 2013

Wat betekent fair enough?

Laatst zei iemand in reactie op een ander blog dat hij in zijn omgeving steeds vaker de uitdrukking “fair enough” hoorde, maar dat hij dat overbodig vond omdat daar al het Nederlandse equivalent “prima” voor werd gebruikt. Interessant: ik zou die woorden helemaal niet gelijk stellen. Dit is niet noodzakelijk een probleem, maar wel interessant: de taalintuities van mensen kunnen dus verschillen. Maar ik was toch wel benieuwd geworden of die woorden inderdaad vergelijkbaar worden gebruikt. Wat doe je dan? Je kijkt op Twitter, goudmijn van taaldata.


Fair enough

Fair enough is duidelijk Engels: de eerste attestatie in het Oxford English Dictionary (OED) is van 1866. De betekenis is “that's reasonable”. Interessanter wordt het als we naar het Urban Dictionary (UD) kijken. Hoewel dit een open-source woordenboek is (iedereen mag bijdragen, met alle gevolgen vandien), is het veel meer bij de tijd dan de OED (redenen daarvoor staan o.a. hier). In het Urban Dictionary staan de volgende betekenissen:

  1. What you say when you initially disagreed with another's opinion or behavior, but after hearing their explanation can now see their point of view.
  2. Your opinion is wrong, but proving it will take so long and accomplish so little that I'm not going to bother.
  3. A way of conceding a point, or admitting while you may not agree with someone's opinion, they are entitled to have it.

Dit is erg interessant: men zegt dus bij (1) en (3) dat er sprake is van een meningsverschil, maar dat je wel het punt ziet. Je zegt dus niet: “jij hebt gelijk”, maar je zegt “ik heb nog steeds gelijk, maar ik zie je punt”. Een interessant fenomeen, zeker op internet, waar nooit iemand zijn ongelijk toegeeft. Maar voor mij hoeft dat negatieve niet: voor mij betekent fair enough "dat is redelijk", en ook "ik zou hetzelfde hebben gedaan/doen".

Voorbeeld 1

@persoon 1 Heb ze nog maar twee keer gezien. Veel te weinig. MOET. NOG. EEN. KEER.
@persoon 2  JA HALLO. Ik nul keer. Heb voorrang.
@persoon 1  Oké oké fair enough. Iets met samen fronten dan maar ;p

Dit voorbeeld lijkt niet goed te passen in de drie UD-betekenissen: er is niet noodzakelijkerwijs sprake van een oneens zijn. Ik zou hier prima best gek vinden. Fair enough betekent hier zoiets als: ik snap je punt.

Voorbeeld 2

Waargebeurd. "Mag ik je nummer?" - "Nee." - "Fair enough. Wat is je blog?"

Dit is een schitterend voorbeeld. Fair enough wordt hier ook weer in de betekenis “dat is niet meer dan redelijk” gebruikt. Maar nu is de vraag wat voor implicaties de tweede vraag “Wat is je blog?”, geeft. Ik denk zoiets als "inderdaad, je geeft je nummer niet, want wie geeft er nog nummers". 

Prima

De definitie van prima (een italicisme overigens) is lastiger, omdat het in meer soorten situaties wordt gebruikt. Je kunt het bijvoorbeeld hebben over een prima auto, of dat iemand een prima wedstrijd heeft gekeept. We gaan het hier alleen hebben over de betekenis van prima als bevestigend woord. Hoewel de Van Dale niet explicitiet deze vorm weergeeft, mag je ervan uitgaan dat het ook “uitstekend" betekent.

Dan is natuurlijk de vraag in hoeverre we 'prima' kunnen gebruiken in dezelfde context als 'fair enough'. Zoals gezegd is dit lastiger, omdat 'prima' vooral veel wordt gebruikt als adjectief. Maar ik heb twee voorbeelden gevonden.

Voorbeeld 1

"Silicon Valley bedrijven eisen meer privacy van NSA. Prima. Maar kijk ook naar jezelf Google, Facebook, LinkedIn"

Dit is interessant. Als je hier fair enough invult, dan voel ik geen heel groot betekenisverschil. De spreker zegt: oké, ik ga akkoord met dat standpunt.

Voorbeeld 2

"Frankrijk volgt Zweden: strafbaarstelling klanten prostituees. Prima! Jammer dat Nederland nog achterloopt met geflopt reguleringsbeleid."

Hier wordt 'prima' gebruikt in de Van Dale-betekenis: “de zin hiervoor draagt een mening uit waarmee ik het volledig eens ben”. Dit wordt nog versterkt door het uitroepteken. 'Fair enough' zou mijns inziens hier wel echt iets anders betekenen, namelijk niet zozeer grote instemming, maar meer een toegeeflijke, oké-dan-instemming.

Conclusie”

Dit is natuurlijk nauwelijks een uitgebreid onderzoek, maar het geeft een beetje weer op wat voor soort manieren de uitdrukking 'fair enough' wordt gebruikt in het Nederlands. Het is een verkenning.

Waar volgens mij het grote verschil zit is in de argumentatieve kracht van de uitdrukkingen. Je kunt zeggen dat bevestigend antwoorden een schaal is: Prima is heel erg sterk, terwijl fair enough een zeker voorbehoud in zich meedraagt. Zie voor meer over argumentatieve kracht bijvoorbeeld de masterscriptie van Martijn Kager, vooral 2.3.2 en 2.3.3. Heel helder, en buitengewoon interessant.

Leuk he, taal! En je kunt het zelf ook doen, door een Twitter-search! Mocht je erover willen publiceren, stuur dan even een mailtje; dan werken we samen. Seems only fair enough...

4 opmerkingen:

  1. Ik hoorde/zag de uitdrukking "fair enough" pas kort geleden voor het eerst op twitter en het kwam uit de mond van een linguïst die ik ervan verdacht door het virus te zijn aangestoken. We schrijven inmiddels 10 maart 2014 en ik begrijp nu dat Milfje de waarschijnlijke bron moet zijn geweest.

    Je gaat natuurlijk proeven aan zo'n uitdrukking. Wat is het nu, OK, beetje waar, toegegeven, geen punt of wat anders?

    Als iets eerlijk genoeg is, dan is het nog niet helemaal eerlijk, maar wel in acceptabele mate eerlijk. Het is eerlijk tegenover iets anders eerlijks en bij afweging laat je het genoeg eerlijke doorslaan. Maar je laat dan in het midden of dat restant-eerlijke al of niet voor jouzelf een belangrijk punt is. Dat bescherm je als het ware. Je wilt er niet over in discussie, want je legt je al bij voorbaat neer bij het standpunt van je dialooggenoot die iets eerlijks zei dat dan weliswaar wat in tegenspraak was met wat je zelf vond maar waarvan je de gevolgen accepteert, omdat het argument je bij nader inzien wat meer overtuigt dan eerst het geval was.

    Volgens mij is dat de kern. En die kern kan natuurlijk wat verworden door lichtvoetig gebruik. En dat doe je als je je eigen beginoordeel helemaal niet meegewogen hebt of zelfs niet hebt ontdekt. Zoals in:

    Stuur je me je nummer?
    Nee.
    Fair enough, doe je email maar.

    Maar OK, ik zwets maar wat, niet verder lezen, fair enough!! Lijkt me een beter voorbeeld.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ha Mient, dank voor de uitgebreide reactie. Het kan natuurlijk dat de linguist in kwestie de term van Milfje heeft, maar dat hoeft helemaal niet: ik hoor de term in het dagelijks leven vrij veel.

      Wat betreft je voorbeeld: dat begrijp ik niet helemaal. Je lijkt te suggereren dat het een beter voorbeeld is van de betekenis die jij uitlegt, maar is jouw voorbeeld uit het leven gegrepen of heb je het verzonnen? Ik vermoed namelijk het tweede: je analyse is namelijk helder en komt overeen met een mogelijke betekenis van fair enough, alleen niet met de betekenis van de uitdrukking zoals die gebruikt wordt. Zoals we weten kunnen gebruik en losse betekenis uit elkaar lopen: de betekenis van fair enough is niet "eerlijk genoeg". Misschien dat het dat ooit wel was, maar nu niet meer. De betekenis is niet zozeer inhoudelijk als wel functioneel. Mijns inziens is de betekenis dus zoals boven beschreven: jouw voorbeeld vind ik heel vreemd klinken.

      Mocht je voorbeeld wel uit het leven gegrepen zijn, dan is het een andere zaak, maar dan nog houd ik vast dat het een afwijkend gebruik is.

      Verwijderen
  2. Boeiend om te lezen. Ik werkte samen met een jonge dokter die dit regelmatig zei, dus ik zocht eens op wat ze eigenlijk bedoelde. Als 'boomer' kende ik de uitdrukking niet. Het klinkt mooi en de betekenis is ook mooi, vooral nu mensen zo vaak polariseren in gesprekken. Fair enough slaat een brug.

    BeantwoordenVerwijderen