maandag 12 mei 2014

“De haas in de marathon”: stopt de Partij voor de Dieren?!

Luisterend naar de radio hoorde ik vorige week Anja Hazekamp van de Partij voor de Dieren (PvdD). Zij gebruikte de metafoor dat de PvdD “de haas in de marathon” is. Nu houd ik me weinig met politiek bezig, en dacht ik dus alleen: “Goh, wat een merkwaardige metafoor, hoe zou ze dat bedoelen?”. Ik vermoedde niet dat dit blijkbaar dé slogan van de PvdD was, en zelfs de titel van een documentaire. Maar hij blijft heel merkwaardig als je er even over nadenkt: hazen stoppen toch vaak voortijdig in marathons? Is hier sprake van algemene betekenisuitbreiding?


Ik vind hazen in marathons een leuk concept: het zijn renners die worden aangetrokken als gangmakers, om te zorgen dat het tempo hoogt blijft. Een nobel doel: anderen worden beter van jouw prestatie, jij offert je op voor de Sport. Het kan in bijna geen enkele andere sport (zonder dat het absurd wordt): supersnelle baanzwemmers zouden alleen maar in de weg zwemmen, en in teamsporten hebben hazen al helemaal geen functie. Maar het idee van de marathonhaas is dat ze een deel van de wedstrijd voor een hoog tempo zorgt, maar er daarna mee ophoudt, zodat de marathon leuker maar niet verpest wordt. In dit leuke artikel staat dat hazen soms gestraft worden als ze de wedstrijd toch uitlopen: daar zijn ze immers niet voor bedoeld. Het kan ook dat de hazen de wedstrijd wel uitrennen, maar heel erg afzakken in de tweede helft.

Als je de haas in de marathon op die manier opvat, dan impliceert de PvdD dus dat ze een voortrekkersrol hebben, maar dat ze wel maar een deel van het traject afleggen. Ze maken zich ondergeschikt aan andere partijen: die partijen zijn het die de race moeten lopen, de PvdD is een waterdrager (even tussendoor: ik heb hier geen ideologische mening over, het gaat me om de metafoor). De kop van het VK-artikel zegt het al: het gaat om een dienstbare rol. Maar zo zal men dat toch niet bedoelen?

Wat men mijns inziens wél bedoelt is dat de partij een voortrekkersrol heeft. Dat is precies wat hazen doen: de boel vooruittrekken. Dat impliceert ook Johnas van Lammeren hier. Hij zegt: “Als PvdD roepen we dingen waar mensen nog niet aan toe zijn, en die later toch op de agenda komen.” Niko Kofferman zegt in de documentaire dat de partij inspireert, en "dat ze (i.e. de andere partijen) daardoor harder zouden gaan lopen voor dierenwelzijn". Beiden benadrukken de voortrekkersrol, maar gaan voorbij aan het essentiele uitvallen van de haas. Toch gebruikt ook icoon Marianne Thieme de metafoor: "Maar al spoedig bleek de Partij voor de Dieren als haas in de marathon te fungeren.”

Ik was benieuwd of andere mensen dit gebruik van de metafoor ook gek vonden en deed wat rondvraag. Grappig genoeg was de eerste associatie van een aantal mensen 'de haas en de schildpad', een verhaal waarin de haas de pineut is (de race verliest) door haar eigen arrogantie. Het lijkt me dat de PvdDook deze associatie liever niet oproept. Ik besloot contact te zoeken met de PvdD, maar die hebben (waarschijnlijk door verkiezingstress) nog niet teruggemaild. Ik ben benieuwd...

Het zou kunnen dat er sprake is van betekenisuitbreiding, oftewel dat het aspect 'niet uitlopen' uit de betekenis verdwijnt, terwijl 'voortrekkersrol' prominent wordt. Zo wordt het ook gebruikt in dit artikel: Gebrselassie is duidelijk van plan de race uit te lopen (hij wil nl. een record verbeteren). Het is moeilijk zoeken, omdat veel voorkomens van “haas” + “marathon” bij de PvdD uitkomen, maar dit zou een indicatie kunnen zijn van verandering. Aan de andere kant kan het een uitzondering zijn: ook in dit stuk wordt uitgelegd dat hazen meedoen tot 30 kilometer. Ik ben in ieder geval benieuwd of de PvdD blijft bestaan. Aan de ledenaantallen zal het niet liggen, ze zijn de “meest constant groeiende partij”.

Al met al vind ik het een ondoorzichtige metafoor, en ik vraag me af of het aanslaat bij de mensen. Tuurlijk, een mooie uitdrukking met een dier erin, dat is fijn als je vóór dieren bent, maar had dan misschien een ander genomen. Verhalen zat: neem een fabels van Jean de la Fontaine of Aesopus, of iets van Toon Tellegen



7 opmerkingen:

  1. Ik ben letterlijk wel eens haas in de marathon. Ben nog niet opgeheven. Het leuken is namelijk (vind ik) dat je bij de volgende marathon gewoon weer kan mee doen. Haas in de marathon ben je dus niet eenmalig om je daarna op te heffen.
    Er zullen altijd marathons zijn en dus ook altijd hazen.
    Naar mijn mening probeert de partij de andere partijen in (de voor hun) juiste richting te duwen/helpen zolang er politiek zal zijn kan de partij voor de dieren bij elk nieuw onderwerp weer de haas zijn in de marathon en de andere partijen wat milieu,mens en dier vriendelijker (proberen te)maken. De volgend kans is op 22 mei een haas in de europese marathon. Hun lijst trekker heet dan ook Hazekamp.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat is exact wat de PvdD wil zijn. Zij is misschien wel de enige partij die hoopt zichzelf te kunnen opheffen als haar visie en strijdpunten door de andere partijen zal zijn overgenomen en tot uitvoering worden gebracht.

      Verwijderen
    2. @Anoniem: interessant punt: dus je zou zeggen dat de marathons (in de metafoor) telkens nieuwe onderwerpen zijn? Dat zou wel werken: ze helpen andere partijen op verschillende onderwerpen als haas, en gaan daarna over naar andere problemen.
      @Herman: is dat zo? Maken ze dat ergens expliciet? Dat zou ik graag lezen/horen. Precies daarom heb ik de partij ook gemaild, want het kan natuurlijk zeker dat dit zo is, alleen heb ik nog geen antwoord van ze gekregen daaromtrent. Ik moet eigenlijk zeggen dat de interpretatie van Anoniem hierboven me erg plausibel voorkomt, alleen vind ik dat (nogmaals) dan als metafoor niet helemaal geslaagd, want een beetje ondoorzichtig. Ik ben benieuwd!
      Of dit uiteindelijk ook gebeurt is de vraag: D'66 was bij de oprichting ook van zins zichzelf weer op te heffen als hun missie was geslaagd. Zij bestaan nog steeds, omdat hun missie niet geslaagd is. Ik kan me indenken dat de missie van de PvdD ook nooit zal slagen (in hun ogen).

      Verwijderen
    3. De beeldspraak van de haas in de marathon kan ik al terugvinden in een interview met Marianne Thieme uit 2004, voordat ze in de Tweede Kamer kwam. Over de partij zei ze toen:

      << Ons hoofdthema is natuurlijk dierenrechten. De basisgedachte van onze partij is echter dat wij opkomen voor alles wat kwetsbaar is: de stemloze, de zwakkere in de samenleving, respect hebben voor alles wat leeft! Met dat uitgangspunt hebben wij dus ook een visie op het milieu, natuur, sociale zekerheid. Vanuit deze basisfilosofie is het dan ook geen one-issue partij. Wij willen uiteindelijk uitgroeien tot een politieke beweging die ook over andere onderwerpen voorstellen initieert. Op dit moment gaat onze aandacht uit naar dieren omdat die helemaal geen stem hebben. >>

      Er is geen enkele sprake dat de partij zich ooit zou opheffen. En verderop volgt de beeldspraak:

      << Ik ben ervan overtuigd dat de partij de haas in de marathon zal zijn. Andere politieke partijen worden door ons wakker geschud. >>

      En ach, er valt wat op de beeldspraak af te dingen, maar ik begrijp precies wat ze ermee bedoelen: ze willen als kleine partij een voortrekkersrol spelen; voor de troepen uitlopen. Ik denk niet dat je nog antwoord krijgt. ;-)

      http://www.ravagedigitaal.org/archief_2004/12_13/12haas.htm

      [ En de documentaire De haas in de marathon is gemaakt door ... Joost de Haas. ]


      Verwijderen
    4. Ha Dirk-Jan, we snappen inderdaad wel wat ze bedoelen, maar niet direct, en ik vind het toch ook apart dat men daar misschien niet over heeft nagedacht. Overigens kregen we vandaag antwoord: helaas werd er niet inhoudelijk ingegaan op onze vraag...

      Geachte mevrouw Van der Meulen,

      Hartelijk dank voor uw e-mail.
      Uw interpretatie komt inderdaad overeen met hoe wij onze rol in de politiek zien: als aanjager van andere partijen op het gebied van dieren, natuur, milieu en mededogen, zonder alleen maar oog voor economie. Er zijn geen plannen om binnenkort te stoppen, want helaas is het zo dat er nog steeds onvoldoende rekening wordt gehouden met deze zaken en is de Partij voor de Dieren nog lang niet overbodig.
      Ik citeer uit de speech van Marianne Thieme op het jubileumcongres:
      "Wij vonden toch dat het een schande was dat er een partij voor de dieren nodig was? En wij vonden toch dat de Partij voor de Dieren zo snel mogelijk overbodig zou moeten worden?
      Ja natuurlijk is het een schande dat er een partij voor de dieren nodig is, maar het is een feest dat steeds meer Nederlanders niet meer accepteren wat dieren in Nederland en in de rest van de wereld wordt aangedaan.
      Wij willen niets liever dan overbodig worden. Maar we zullen niet rusten en niet berusten voor het zover is. Onze strijdbaarheid neemt niet af maar groeit juist." ( https://www.partijvoordedieren.nl/downloads/www/2012/10/1351525179_speech_jubileum_PvdD.pdf )

      Ik hoop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.

      Met vriendelijke groet,

      Eva Akerboom

      Partij voor de Dieren
      Postbus 17622
      1001 JM Amsterdam

      Verwijderen
    5. Ha Dirk-Jan, we snappen inderdaad wel wat ze bedoelen, maar niet direct, en ik vind het toch ook apart dat men daar misschien niet over heeft nagedacht. Overigens kregen we vandaag antwoord: helaas werd er niet inhoudelijk ingegaan op onze vraag...

      Geachte mevrouw Van der Meulen,

      Hartelijk dank voor uw e-mail.
      Uw interpretatie komt inderdaad overeen met hoe wij onze rol in de politiek zien: als aanjager van andere partijen op het gebied van dieren, natuur, milieu en mededogen, zonder alleen maar oog voor economie. Er zijn geen plannen om binnenkort te stoppen, want helaas is het zo dat er nog steeds onvoldoende rekening wordt gehouden met deze zaken en is de Partij voor de Dieren nog lang niet overbodig.
      Ik citeer uit de speech van Marianne Thieme op het jubileumcongres:
      "Wij vonden toch dat het een schande was dat er een partij voor de dieren nodig was? En wij vonden toch dat de Partij voor de Dieren zo snel mogelijk overbodig zou moeten worden?
      Ja natuurlijk is het een schande dat er een partij voor de dieren nodig is, maar het is een feest dat steeds meer Nederlanders niet meer accepteren wat dieren in Nederland en in de rest van de wereld wordt aangedaan.
      Wij willen niets liever dan overbodig worden. Maar we zullen niet rusten en niet berusten voor het zover is. Onze strijdbaarheid neemt niet af maar groeit juist." ( https://www.partijvoordedieren.nl/downloads/www/2012/10/1351525179_speech_jubileum_PvdD.pdf )

      Ik hoop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.

      Met vriendelijke groet,

      Eva Akerboom

      Partij voor de Dieren
      Postbus 17622
      1001 JM Amsterdam

      Verwijderen
  2. Een week verder, en ergens bij toeval lees ik nu pas alsnog de afloop van jullie vraag. Attent van ze dat ze de moeite hebben genomen om te reageren. En ik snap jullie punt wel, maar het is ergens ook vergezocht. Ik denk dat ze dat ook bij de Partij van de Dieren vinden en mogelijk niet eens hebben begrepen wat jullie precies bedoelde. Ik vind het overigens sympathiek dat ze een zetel in het Europees parlement hebben behaald. Kunnen ze daar ook voor haas spelen, en als luis in de pels ...

    BeantwoordenVerwijderen