Ja dames en heren, het is weer zover: de verkiezing voor Anglicisme van het Jaar 2014 Edition! Vorig jaar bepaalde het publiek dat 'awkward' de beste toevoeging uit het Engels aan het Nederlands was. Het was een denderend succes, en dat willen we dit jaar nog eens dunnetjes overdoen.
Eerst even kort onze definitie van anglicisme, want daar was vorig jaar nogal wat discussie over. Wij propageren een neutrale definitie, zonder smaak en zonder stellingname over wat ingeburgerd Nederlands is en wat nog niet. Kijk maar.
Zie hier voor een uitgebreide uitleg. Waarom stappen we af van de gebruikelijkere definitie? Omdat die subjectief is, en omdat niemand "taaleigen" kan definiëren - niemand weet wanneer iets precies Nederlands is. We volgen hierin Nicoline van der Sijs, die zulks stelt in haar Groot Leenwoordenboek.
Het doel van deze verkiezing is simpel. Ook het afgelopen jaar was het anglicisme weer negatief in het nieuws, bijvoorbeeld in een column van Sylvia Witteman. Veel van die negativiteit komt voort uit onwetendheid. Over het feit dat anglicismen al honderden jaren voorkomen (lees hier bijvoorbeeld over Oud-Engelse invloed). Over de hoeveelheid anglicismen die nu in onze taal voorkomen. Over de eventuele bedreiging die ze zijn. Wij bouwen daarom een wetenschappelijk onderbouwd kader, opdat mensen meer begrip krijgen voor deze taalkundige kwestie.
En we doen dat niet alleen! Dit jaar hebben we weer fijne juryleden, die een goede band hebben met taal, taalvernieuwing en taalcreativiteit. Het zijn Marc "van alle markten thuis" van Oostendorp, Nicoline "taalgeschiedenis en -toekomst" van der Sijs en Maarten "What's in a name" van der Meer. De komende dagen zullen we korte interviewtjes met hen publiceren om te zien wat hun drijft!
Over smaak valt niet te twisten, over waarheid wel. De waarheid is: het valt reuze mee met die anglicismen. Het is fijn dat we ze hebben; ze doen onze taal goed. Daarom: nomineer, en stem!
Jullie standpunt is mijns inziens een beetje de weg van de minste weerstand. Het Nederlands is bedolven onder het Engels.... Scholen, universiteiten, luchthavens, ja zelf de NS kaartjesmachines worden gedomineerd door het Engels. Geen enkel ander niet-Engels taalgebied gaat zo ver als wij. Ja het Engels rukt overal op. Op elke luchthaven van een niet Engelstalig land is de bebording op zijn minst 2-talig. Studies op universiteiten zijn alleen Engelstalig als dit wenselijk en logisch is. En bovenal worden er woorden bedacht en ingevoerd om een stortvloed te voorkomen. Het is toch van de zotte dat wij het over een update hebben en rare dyslexie vormde constructies bedenken als ´geüpdated´ terwijl ´actualisering´ en ´geactualiseerd´ voor de hand liggen? Het Deens heeft het over een ´opdatering´. Het Deens vrijwaardt zich ook niet maar probeert het op zijn minst. Om dan te zeggen dat tegenstanders onwetend zijn en dat het zo prachtig is om te zien hoe de taal groeit en bloeit doet mij een beetje denken aan een veldbioloog die het zo allemachtig mooi vindt hoe het onkruid zijn tuin overneemt. Zijn argument is dat onkruid niet te stoppen is en dat een ander die dat wel probeert ontwetend is... Ja onkruid is niet te stoppen maar zijn draagwijdte indammen is zeker mogelijk....
BeantwoordenVerwijderenEn dan nog iets; dat gelul ook altijd dat sommige Engelse woorden een betere of diepere dekking zouden hebben dan Nederlandse. Tja intrepetatie noem je dat.... Het is maar net hoeveel waarde je aan een woord geeft en hoe jij het intrepeteert.
Lees aub op onderstaande pagina nuanceringen van veel wat u zegt.
Verwijderenhttp://www.anglicisme.nl/anglicismen-gevaarlijk/
En als taalzuiverheid je dan toch zo dierbaar is, schrijf dan tenminste zelf zonder deeteefouten (vrijwaardt).
VerwijderenCorrect aangebracht: anglicismen en leenwoorden in het algemeen komen al honderden jaren voor, denk maar aan het Latijn. Maar een leenwoord is pas een verrijking als het iets toevoegt. Dit houdt in dat er om te beginnen iets ontbrak, een woord, een betekenis, een nuance, ... Wat vandaag gebeurt is het wegvagen en vervangen van reeds beschikbare Nederlandse woorden onder een stortvloed van Engels. Bovendien getroost men zich niet eens nog de moeite die Engelse woorden in een Nederlandse vorm te gieten, toch een noodzakelijke voorwaarde om ze terecht anglicismen te kunnen noemen. En als klap op de vuurpijl wordt deze taalafbraak/taalvervanging door overheid en andere instanties gepromoot door niet zomaar individuele woorden maar meteen de positie van het Nederlands als omgangstaal onder te schikken aan het Engels. Hoger onderwijs (college volgen of scriptie indienen in het Nederlands?), openbare omroep (radio 2 van 'de warmste zender van Nederland' naar 'come together'), openbaar vervoer, ... Ik loop mij op Schiphol ook dood te zoeken naar een opschrift in mijn landstaal. Dit terwijl het meermaals tot beste luchthaven ter wereld verkozen Changi (Singapore) consequent VIERtalige opschriften hanteert, en daar blijkbaar geen enkele reiziger last heeft van verwarring. Schaam jullie voor de organisatie deze verkiezing, schaam jullie diep.
BeantwoordenVerwijderenWat een belachelijke reactie. Schaam ons diep? Waarom in godsnaam?
Verwijderen"een noodzakelijke voorwaarde om ze terecht anglicismen te kunnen noemen" heb je het stukje gelezen? Nee, dat lijkt me niet. Toe maar, doe maar. Dan zie je dat wij een andere definitie hanteren.
Je argumenten zijn bovendien fout om de volgende redenen: 1. woorden waar nog niets voor bestaat? Waarom hebben we dan ook dubbele woorden zoals content/tevreden en interesse/belangstelling? 2. Een stortvloed aan Engels? Zie het artikel van Nicoline van der Sijs: er is geen sprake van stortvloed. Kwantitatief bewijs, niet een of andere intuitie 4. woorden in een Nederlandse vorm gieten? O, je bedoelt net zoals horloge, abattoir, ambulance, aubergine, barricade, bouillon, bureau, cadeau, cabaretier, douane, fondue, ensemble, en al die andere woorden die zo goed aan het Nederlands zijn aangepast. We doen dat heel erg vaak niet, en dat is prima.
3. Ja, er wordt op sommige plaatsen meer Engels gebruikt. Maar is dat een afspiegeling van de ondergang van de taal als geheel? Natuurlijk niet. Taal is niet alleen de slogan van Radio2 en de bewegwijzering op Schiphol. Het is wat jij en ik praten, iedere dag, en al die andere 23 miljoen Nederlandssprekenden.
https://onzetaal.nl/uploads/editor/leenwoordtelling.pdf
Best leuk die verkiezing en ik heb ook niet veel moeite met de invloed van het Engels op de Nederlandse taal. Het gebeurt en is een taalrealiteit, vooral onder jonge mensen. Ik wil het ook niet direct een verarming of verloedering noemen (De vrijdenkers van Onze Taal vinden dat overigens impliciet wel) , maar zelf zal ik al die modieuze anglicismen niet snel overnemen.
BeantwoordenVerwijderenDan nog over het onderzoek van Nicoline van der Sijs dat het allemaal wel meevalt met de toestroom van Engelse woorden. Dat heeft ze lang geleden onderzocht en nog eens twee jaar geleden herhaald. Maar hiervoor telde ze het aantal Engelse leenwoorden met de voorpagina van de NRC! Sorry, maar dat is natuurlijk geen representatieve steekproef voor de spreek- en schrijftaal van doorsnee mensen. Ik acht de invloed dan ook veel groter.
Dan heb ik bij de nominaties van de verkiezing gekeken en ik heb dan toch de indruk dat mensen wel Engelse leenwoorden signaleren. maar zonder dat ze nu echt en oprecht enthousiast zijn over de verrijking van het Nederlands. Maar ja, anders kun je natuurlijk niet de prijs winnen. Ook worden woorden ingezonden die al lang bekend zijn, zoals het vertaalde 'het zuigt'. En het zou dan toch gaan om het mooiste anglicisme van 2014?
En dan nog over het winnende woord van vorig jaar. Dat is awkward geworden. Het zal aan mij liggen, maar ik kom dat woord nooit ergens en nergens tegen in het Nederlands. Dat zal wel aan mij liggen, maar ik vind het wel awkward. ;-)
Wellicht komt het nog goed na jullie optreden morgenochtend in de Taalstaat op Radio 2. Veel succes en plezier! Het blijft natuurlijk ook een spelletje.
Hoi DirkJan,
VerwijderenIk denk dat Nicoline van der Sijs dat ook niet deed omdat ze denkt dat dat doorsnee Nederlands is. Maar de voorpagina van NRC is wel een goede graadmeter van 'hoe het hoort', dus ze laat er wel mee zien dat anglicismen in ieder geval nog niet tot het geaccepteerde standaardnederlands zijn doorgedrongen. Overigens staat het je vrij om m.b.v. Textalyser zelf een tekst te analyseren die je wel representatief vindt! Hou ons op de hoogte!
Verder even een misverstand uit de weg: we zoeken niet naar een anglicisme dat precies in het jaar 2014 is ontstaan - het is gewoon onmogelijk om te achterhalen in welk jaar een woord ontstaat. We kiezen nu het anglicisme dat men nu het mooist/best/... vindt. Vorig jaar was dat awkward (wat ik overigens voortdurend overal tegenkom, zo zie je maar weer hoe 'domeinafhankelijk' anglicismen zijn), wat ook al voor 2013 voorkwam, en dit jaar misschien 'het zuigt', wat inderdaad ook al ouder is.
We kunnen overigens inderdaad niet altijd de ware motieven van nominateuren achterhalen, maar onschuldig als we zijn vertrouwen we erop dat als mensen zéggen dat ze iets mooi vinden, dat dat dan zo is.
Bedankt, jij ook veel plezier!
Het is natuurlijk flauw om de bal naar mij toe te spelen om dan maar zelf aan te tonen dat het Engels meer voorkomt dan op de voorpagina van de NRC. Vinden jullie de NRC dan wel representatief voor zo'n onderzoek? En bedenk dat er een brede weerstand is tegen verengelsing en denken jullie ook niet dat zoiets juist bij de NRC een rol speelt om anglicismen zoveel mogelijk te vermijden? Dat veel Engelse woorden niet door de NRC worden overgenomen zegt mij dus weinig over de verspreiding en populariteit. Daarvoor zou je onderzoek moeten doen op bijvoorbeeld sociale media, radio en tv en bijvoorbeeld ook kijken naar reclame-uitingen. Als je onderzoek wilt doen naar de populariteit van frikandellen, dan moet je dat niet doen in restaurants, maar in snackbars.
VerwijderenDuidelijk dat de nominaties niet uit 2014 hoeven te komen. En ik had dus wel een goed woord in gedachten, maar dat is al genomineerd. Dus dat wordt nog even nadenken. En ik heb vandaag even links-rechts nagevraagd onder jonge mensen over het woord awkward en inderdaad die bevestigden dat ze het woord zeker tegenkomen. Ik heb ook maar een beperkt zicht.
Nu ben ik geen tegenstander van anglicismen, maar je kan toch wel vraagtekens en uitroeptekens zetten bij de naam van de schrijfwedstrijd die al jaren door de Taalunie voor jongeren wordt georganiseerd. Goed initiatief om jonge mensen te stimuleren in het schrijven in het Nederlands, maar raad eens hoe die wedstrijd heet?
WRITE NOW!
http://taalunie.org/wat-doet-taalunie/activiteiten/write-now
Ik moet er gewoon hard om lachen! ;-)
En tot slot. Ik heb Milfje gehoord bij uitzending gemist over de verkiezing op Radio 2 bij de Taalstaat. Kort, telefonisch interview en wel aardig. Voor geïnteresseerden hier de link om het terug te luisteren en spoel dan door naar minuut 13.
http://www.npo.nl/de-taalstaat/15-11-2014/RBX_KRO_568065
(En dol op prijsvragen en een radio-kluisteraar)
Je zou inderdaad onderzoek kunnen doen in andere domeinen, maar dat is juist een van de belangrijke punten: anglicismen komen vooral in bepaalde domeinen, maar niet in andere. Zodra dat wel gaat gebeuren (anglicismen in de NRC), dan is er misschien sprake van taalbedreiging. Nu niet, omdat het zo lokaal blijft.
VerwijderenIk heb mijn punt gemaakt, maar ik denk dat er niet zozeer sprake is dat mensen Engels als een bedreiging zien, maar het gewoon heel irritant vinden. En ik vind de invloed helemaal niet lokaal, maar alom tegenwoordig, behalve juist in een domein als de NRC.
Verwijderenzoek de A-pier op Schiphol. Is er niet. Vanwege voorkomen van verwarring: door de Engelse uitspraak van "A" ... toch een kleurrijk detail.
BeantwoordenVerwijderenHi Milfje
BeantwoordenVerwijderenEk gaan hierdie antwoord in my moedertaal skryf, omdat ek slegs Nederlands kan lees, maar nie kan praat of skryf nie.
Dieselfde debat is aan die gang onder Afrikaanssprekendes in Suid-Afrika, Namibië en die wêreld oor. Die vraag is of Engels as wêreldtaal (en lingua franca in die Republiek) Afrikaans, en inderdaad ook ander Afrika tale, kan/sal verdring. Myns insiens is dit nie waar nie. Ja, Afrikaanse enkelmedium (onderrig in slegs Afrikaans) skole en Universteite is aan die kwyn en word met Engelse onderrig, of parallel medium klasse vervang, maar Afrikaans is lewendiger as ooit.
Afrikaanse musiek CD's is die topverkopers in Suid-Afrika, en Afrikaanse flieks (met Engelse onderskrifte) doen partykeer selfs beter as Hollywood movies. Dit is dus my opinie dat solank 'n taal 'n wyd gesproke een is, en kultureel woeker, dit nooit sal verdwyn nie.
Die kwessie van anglisismes is somtyds 'n belaglike een. Alle tale bestaan suiwer oor die feit dat die "moedertaal" verbaster is, leenwoorde aanvaar is in daaglikse gebruik, en die "streeksdialek" soseer begin verskil het van die "moedertaal" dat dit mettertyd as 'n aparte taal erken is. Dit was die geval met Nederlands en Afrikaans. 95% 17de eeuse Nederlands wat heelwat vereenvoudig is, gemeng met 'n bietjie Duits en Frans, 'n toevoeging van Maleis, Portugees en Khoi-Khoi plus Xhosa (inheems) en deesdae heelwat anglisismes, en siedaar... Afrikaans. Geen taal is 'n konstante nie, en ons moet dit aanvaar.
Dit steek my ook skeef in die krop as mense so sonder gedagte Engelse woorde met Afrikaans vermeng, veral as daar pragtige Afrikaanse woorde of gesegdes bestaan, maar ja. 'n Taal bly op die ou einde 'n manier om te kommunikeer met ander, so dis seker maar 'n geval van om elke diertjie sy giertjie te gun (to each their own).
Afrikaans het boonop slegs 7.2 miljoen moedertaal sprekers (met 15-23 mijoen mense wat dit skaflik tot vlot kan praat), hoofsaaklik afkomende van 'n land waar die taal maar as een van 9 amptelike tale erken word. Daarenteen het Nederlands meer as 23 miljoen (28 miljoen wanneer die tweede/derde taal sprekers ook getel word), hoofsaaklik afkomende van 'n land waar dit die enigste amptelike taal is. Ek dink dus nie Nederlands kan enigsins bedreig word deur Engels, soos sommige antwoorde op jou oorspronklike "post" voorgee nie. Die sprekers bepaal op die ou einde mos maar die stand en gesondheid van hul taal, nie waar nie?
Groete, en dankie vir die interessante "posts"
Dankjewel Louis, voor je mooie en wijze reactie!
VerwijderenHeel leuk dat wanneer je schrijft dat het je aan het hart gaat als Afrikaanse woorden of gezegdes verdwijnen, je er zelf een paar gebruikt: 'het steek my skeet in die krop' en ' om elke diertje sy giertjie te gun'. Die zijn er in ieder geval nog :).
Het is een waar woord, dat je van bedreiging nog niet echt kunt spreken bij een taal met 23 miljoen sprekers!
Groeten, Milfje