Nu.nl - De waarheid is niet voor iedereen

In het stuk over anglicismen dat op nu.nl verscheen, werden voor- en tegenstanders van het anglicisme gehoord. Prima. Wij hebben geen probleem met mensen die hun mening geven. Waar we wél een probleem mee hebben, is pure, onversneden onwaarheid. En helaas grossiert Jan Roukens van de Stichting Nederlands daarin. Milfje goes snijtafel!

Laten we eens goed bekijken wat Roukens zegt. We trekken niks uit context, maar plaatsen gewoon zijn hele stuk. Met kanttekeningen. Een paar.

1. "Zijn schrikbeeld is Ierland, waar door eeuwen Engelse overheersing de Ierse taal in het verdomhoekje is geraakt."

In Ierland kun je inderdaad spreken van Engelse overheersing. De overheid zag al aan het eind van de zestiende eeuw het Iers als een bedreiging van het Engels, en onderdrukte het actief. Het Engels was de voertaal van de overheid, in het onderwijs, en in alle andere officiële aangelegenheden. Daarbij overleden veel Ieren, vooral de Iers-sprekers (de arme lui van de samenleving)  tijdens de Great Famine. Gevolg was dat steeds minder mensen Iers spraken, en dat het steeds stommer werd gevonden.

Let even op: eeuwen Engelse overheersing, actief ontmoedigingsbeleid van de overheid, en nog een natuurramp d'rbij. Dat was nodig om het Iers te marginaliseren.

2. “Het is nog wel de officiële taal, maar op straat hoef je er echt niet mee aan te komen. Er zijn maar weinig Ieren die het verstaan.”

Eh nee. Het valt reuze mee. Een goede bron bij dit soort gevallen is de Ethnologue, een grote taalatlas. Zie hier het stukje over het Iers. Daar lezen we dat volgens een schatting uit 2012 138.000 mensen Iers als moedertaal spreken in Ierland, en het dubbele als je andere landen meerekent. En nog 'ns een miljoen spreken het als tweede taal, wat niet verwonderlijk is wanneer je leest dat het als officiële taal van het land ook op school wordt gedoceerd. Dus als je het niet thuis leert, dan wel op school. De overheid bemoedigt dat inmiddels ook weer. Het is maar wat je weinig noemt. 

3. "Maar zucht Nederland dan ook onder een Engels juk? “Wat in Ierland in een half millennium is gebeurd, kan hier in 50 tot 100 jaar gebeuren."

Nu breken onze klompen. De vergelijking tussen Nederland en Ierland gaat sowieso al niet op, want in Nederland is er geen eeuwenlange Engelse overheersing geweest. Maar Roukens gaat zelfs nog verder dan vergelijken door te stellen dat het in Nederland allemaal nog veel sneller gaat. Nederlanders zouden dan supersnel het Nederlands moeten verleren. De Ieren deden daar eeuwen over, en dan zijn er nu dus nog/weer minstens 136,000 moedertaalsprekers over. Het Nederlands wordt op dit moment gesproken door  minstens 22 miljoen mensen, en de "overheersing" van het Engels is ongeveer van sinds de tweede wereldoorlog. Waarop baseert Roukens dan die 50-100 jaar?

4. "Nederland koloniseert zichzelf, wat dat betreft. Ik wil dit niet, niet voor mezelf en niet voor mijn kinderen en kleinkinderen.”

Niemand wil dat het Engels het Nederlands verdringt. Wij willen dat ook niet. Er worden vaak uitspraken gedaan als dat Nederlanders niet trots zouden zijn op hun taal, voor ontkrachting van die mythe zie hier. Fransen, Vlamingen, of Scandinaviërs zouden anglicismen veel vaker vertalen. Dat kan zijn - het is niet onderzocht. Wat wel bewezen is, is dat Nederlanders relatief goed zijn in Engels, en dat ze daar trots op zijn. Dat wil niet zeggen dat ze slecht zijn in het Nederlands, mensen kunnen namelijk twee of meer talen tegelijk beheersen.
Maar waar het écht volslagen misgaat, is bij de assumptie dat wij onszelf koloniseren. Hoe dan? Door wat leenwoorden en Engels in het onderwijs? Dat lijkt me niet op één lijn te trekken met kolonisatie en wat daarbij komt kijken (zie 1.)

5. "Roukens vreest een scenario waarbij via het oprukkende Engels aan de universiteiten deze taal zich via het middelbaar onderwijs een weg baant naar het basisonderwijs." 

Ja, als dat gebeurt, dan is dat inderdaad een bedreiging van het Nederlands. Maar als je ziet hoeveel weerstand Sander Dekker kreeg toen hij iets in die richting voorstelde, dan lijkt ons dat nog ver weg. In Ierland duurde het dus vele eeuwen van heftiger overheersing voordat het Iers enigszins weg was, dus Roukens kan voorlopig nog rustig slapen.

Anyway, het scenario waar Roukens het over heeft is sowieso iets heel anders dan het opnemen van leenwoorden, waar de verkiezing over gaat. Het líjkt om hetzelfde te gaan, omdat het over Engels gaat, maar het zijn echt twee totaal verschillende fenomenen.

6. "Vanuit sectoren als de wetenschap en het bedrijfsleven zouden veel Engelse termen kunnen ‘overvloeien’ naar het Nederlands."

Daar hebben we het fenomeen 'register'. Ik gebruik taalkundig jargon tegen m'n collega's, maar ik weet heel goed dat ik die woorden niet bij m'n moeder moet gebruiken. Je taal is in iedere context anders, en overvloeien gebeurt maar zelden. Men gebruikt geen jargon in het dagelijks leven, jongeren gebruiken geen straattaal wanneer ze een kantoorbaan krijgen, en de Engelse termen van managers en politici slaan niet opeens over op het taalgebruik van alledag. 

Kortom, men lijkt maar wat te roepen.