Kandidaat anglicisme van het jaar: comfort zone

We zijn inmiddels enkele dagen onderweg met het stemmen voor de verkiezing van Anglicisme van het jaar, en het is moordend spannend. Maar wat betekenen die woorden nou eigenlijk? We schreven al over flabbergasted, shinen, copypasten, huisgemaakt, maar laten we dan vandaag eens kijken naar comfort zone. Dat is namelijk etymologisch gezien nogal een heftig woordje...

Betekenis Je comfort zone (of comfortzone, of comfort-zone, gelijk zo u wil) is volgens Van Dale de "mentale ruime waarbinnen iemand zich comfortabel en niet bedreigd voelt". Interessant genoeg volgt daaronder als voorbeeld de comfortzone verlaten. In die betekenis wordt het o.i. ook vaak gebruikt: het gaat er om dat je dingen doet die buiten je eigen comfort zone liggen. De comfort zone heeft dus ook een negatieve bijsmaak: mensen die erin blijven zijn burgerlijk en weinig avontuurlijk. Zie bijvoorbeeld hier en hier voor dat betekenisaspect.

Verspreiding Het gebruik van de uitdrukking je comfort zone verlaten situeert zich in de hoek van de life coaches, lifestyle, de goeroes en de mindfulness-seminars. Om die reden lijken sommige mensen het niet zo'n fijn woord te vinden. De aversie tegen al hippe lifestyle-ideeën is groot. Milfje zegt: leven en laten leven, ik het mijne en jij het jouwe. 

Het is trouwens leuk om te zien dat er zeker bewijs is dat dit woord steeds meer wordt gebruikt, tenminste, in het Engels. Google heeft namelijk een heerlijke tool (dat is een nuancerend woord voor "online programma met beperkte functies") waarmee je kunt kijken hoeveel een woord voorkomt in Google Books. Zie hier voor het verloop van het woord comfort zone. Helaas is deze tool voor het Nederlands niet beschikbaar...

Anglicisme? Autoriteiten als Van Dale stellen dat het inderdaad een anglicisme is, maar de afzonderlijke woorden comfort en zone zijn dat zeker niet. Interessant is altijd dat verschillende bronnen het niet eens lijken te zijn over de herkomst van comfort. Het Etymologisch Woordenboek stelt dat het terug gaat op het Latijnse confortare (sterken, troosten), maar het WNT vermoedt toch echt dat het uit het Engels komt. Dat laatste zou merkwaardig zijn: waarom hebben we dan klemtoon van de eerste naar de laatste lettergreep verplaatst, terwijl we dat juist meestal andersom doen? Wanneer we beter lezen zien we dat ze (hoera!) allebei gelijk hebben: de uitspraak is Frans, de betekenis Engels.

Zone is ook een lekker diffuus woord: door de uitspraak met de verlengde /o/ die niet als /oo/ klinkt, doet het woord nog anderstalig aan. Het komt uiteindelijk uit het Grieks (zie hier).

De uitspraak van comfort zone is in Nederland duidelijk Engels, dus met zone uitgesproken zoals zoon, en comfort met de klemtoon op de eerste lettergreep. Of spreken jullie het uit als samenstelling van Franse woorden?

Overlevingskans De woorden op zich bestonden allebei al heel lang in het Nederlands, dus die gaan niet zo snel weg. Of de speciale, uit-het-Engels-geleende betekenis ook blijft, is nog maar de vraag. Weinig ruimte voor nieuwvorming, en een beetje een modewoord. Desalniettemin is het nu sterk, dus er is hoop voor de liefhebbers.