Godt schrijf je met dt. Anders ben je een heiden.

             door Marten van der Meulen

We hebben weer een lekker gepolariseerde stelling als titel, maar wel eentje met een kern van waarheid. Soms lees je een artikel, en dan denk je: wat een schitterende taalanekdote. Helaas wordt Milfje steeds meer geweerd op feestjes vanwege het eindeloos vertellen van dit soort verhalen, maar gelukkig hebben we dit platform nog. Dus daarom: waarom ben je een slechte gelovige als je God zonder t spelt? Leest u verder.

Een en ander speelt zich af tegen de achtergrond van taal in de Nederlanden in de vroeg 19e eeuw. Niet alles was toen koek en zopie: in de Zuidelijke Nederlanden wilden sommigen de heersende Noord-Nederlandse normen overnemen, terwijl anderen dat juist niet wilden. Over dit fascinerende onderwerp is van alles te lezen, maar het leukste vond ik toch wel in het artikel Spelling and identity in the Southern Netherlands (1750-1830) van Rik Vosters et al.

In dit uberhaupt knap interessante artikel wordt op een gegeven moment het idee iconiciteit te berde gebracht. Wat dat in dit geval betekent is dat een bepaald teken (een woord, een bepaalde uitspraak, of een spelling bijvoorbeeld) gezien wordt als een iconische representatie van de groep die dat teken gebruikt. Zo werd in deze periode een link gelegd tussen taalverandering en religieuze verloedering (jaja, jullie die denken dat taal verloedert: gij zijt in goed gezelschap). 

Een voorbeeld hiervan is God/Godt. In de Noordelijke Nederlanden spelde men dit namelijk met alleen een d, volgende de spellingsregels van Siegenbeek 1804, maar in de Zuidelijke Nederlanden gebruikte men dt. Om deze afwijking van de norm te verantwoorden werden twee redenen aangevoerd, en ik vind ze allebei heerlijk.

Ten eerste is het zo, dat wanneer je Godt schrijft, er geen mogelijkheid bestaan binnen de regels van de Nederlandse grammatica om hier een meervoud van te maken: Godten is niet grammaticaal. En dat is ook precies de bedoeling: meerdere goden kan namelijk helemaal niet. Zegt immers niet 1 Korinthiërs 8:6 dat er maar één God is? Aha, en die afvallige Noordelijke lieden, die propageren dus orthografische ketterij: ze staan open voor de mogelijkheid van meerdere goden!

En dan is er natuurlijk nog het aantal letters van het woord God/Godt. Hier hadden beide partijen grappig genoeg een standpunt: als je het met drie letters spelde, dan bewees je eer aan de Heilige Drie-eenheid; als je het met vier letters schreef, dan bewees je eer aan het tetragrammaton, de naam van God, JHWH. Oftewel: voor elk wat wils. 

Hoe dan ook, dit geeft niet echt een nieuw inzicht in de taal, maar het is wel een geinige anekdote. Wie meer wil lezen, die vervoege zich bij dat eerdergenoemde artikel, pagina 145 en daar genoemde voetnoten. Wij hebben dit schaamteloos overgenomen, maar wilden het jullie niet onthouden. Bedankt dus, Rik Vosters, Gijsbert Rutten, Marijke van der Wal, en Wim Vandenbussche: naast boeiende wetenschap ook leuke verhalen vertellen, dat doet de mensen goedt.