Door Sterre Leufkens
Nieuwe woorden zie je voortdurend in het Nederlands – vaak uit het Engels, vaak nieuwe samenstellingen, meestal via de jongerentaal of de managers. Nieuwe constructies zijn wat zeldzamer, en daarom presenteer ik met trots een observatie die –voorzover Milfje weet- nog niet eerder werd beschreven. Iets met patent aanvragen ofzo?
‘Iets met’ was al bekend uit het beroepskeuzedomein:
"Wat wil je later worden?" "Iets met mensen!" In zo'n geval geeft het onduidelijkheid, onzekerheid aan - er moeten mensen in het beroep voorkomen, maar verder is het vaag. Als je iemand anders citeert (al dan niet letterlijk) met behulp van 'iets met', dan geeft dat een skeptische ondertoon aan het citaat; het geeft aan dat je het eigenlijk niet gelooft:
-----------
Agnes Swart
@Dagnespresso Aanvraag ingediend of de dag vandaag even iets later kon aanbreken maar helaas, iets met een 'strak schema' ofzo.
-----------
Volgens mij wordt die laatste 'iets-met' steeds vaker gebruikt (maar corpusonderzoek zou dit moeten bevestigen), en met een steeds vrijer opvatting van 'citaat'.
-----------
Joris van Meel @fanmeel
@rickdegenaar Sjezus! Jullie
gaan gewoon toch nog kampioen worden. On. Ge. Loof. Lijk...
Iets met hardlopers
en iets met wie het laatst lacht?
-----------
Huh! Rick zou ook gewoon kunnen zeggen: ‘Wie het laatst
lacht…’ Maar dat doet Rick niet, hij zegt zelfs twee keer ‘iets met’. Joris
komt dan nog eens terug met deze tweet:
-----------
Joris van Meel
@fanmeel
-----------
Hier komt een heel stuk spreekwoordenboek langs, en alles wordt geintroduceerd door
iets-met. We vinden nergens echte citaten - iets-met introduceert steeds spreekwoorden of gezegdes, oftewel algemene uitspraken (dus: uitspraken die bekend zijn, die iedereen zou kunnen doen).
Wat doet dat iets-met nou precies? Hoewel iets-met oorspronkelijk over vaagheid gaat, bedoelen Rick en Joris volgens mij dat de algemene uitspraken juist wél heel erg van toepassing zijn. Ondertussen werkt het ook mitigerend, verzachtend: de harde waarheid komt ietsje minder hard aan als er iets-met voor staat. Maar ik denk dat daar nou net de ironie in schuilt. Het is alsof de iets-metter zegt: "Hee hallo, natúúrlijk is dit een gevalletje *uitspraak*, duh!"
Okee, nog een paar voorbeelden.
-----------
Renco Schoemaker
@rencosch Tien uur hè, tien uur! Website Rijksoverheid weer online na
storing van ruim tien uur - http://bit.ly/1z5ne6U Iets met
business continuity
-----------
wilco boom @WilcoBoom Iets met in eigen voet schieten.... #PvdA #gaswinning #Groningen http://bit.ly/1ATu5WC
-----------
gewoonKelwin @kelwin96 Mensen die linken naar http://niburu.co
worden ontvolgt.
-----------
En dan ook nog Nederlandse slavernijverleden erbij halen?
Wat een lef, gezien Ottomaanse verleden van slavernij! Iets met splinter
en balk.
-----------
Ook in deze gevallen werkt de constructie enerzijds eufemismetiserend (hoppa
nog een nieuw woord) – ‘iets met splinter en balk’ is veel minder direct dan
‘je ziet de splinter in andermans oog, maar niet de balk in je eigen’. Anderzijds heeft het júíst een supersterk
effect. Het is zelfs vaak beledigend. Daarom denk ik niet dat het toevallig is dat veel van de voorbeelden over politiek en sport gaan...
Het iets-met-ironie-effect wordt nog sterker met de toevoeging 'ofzo' aan het einde. Zie alhier:
-----------
Daan van de Staaij
@Staaij Er is iets met krachten en campagne voor de waterschappen ofzo [link naar nieuws over Schippers die boos is op Pechtold]
-----------
van Tellingen
@masterthijn Snap er niks van. De Boer haalt Schöne eraf, en laat 100% balverlies El Ghazi staan. Iets met deuk en pakje boter ofzo. #dniaja
-----------
Nou lezers, wat vinden jullie? Herkennen jullie dit? Gebruiken jullie het wel eens? Hebben jullie het ook zo geïnterpreteerd, of sla ik de plank mis qua betekenis? Ik hoor het graag!
Weer mijn hele opmerking weg. Iets met teringblogspot.
BeantwoordenVerwijderenHerkenbaar! Knuffel.
VerwijderenGoed, wat ik dus wilde zeggen: ik gebruik het soms zoals jullie zeggen, versterkend of juist afzwakkend (zie boven voor 1 van de twee of beide). Maar ook als een soort meta-element, verwijzend naar de shared context/shared discourse tussen mij en mijn vermeende publiek. Als ik een artikel over seksisme post op FB en ik typ daarbij "iets met de vierde golf" dan ga ik ervanuit dat mijn FB vriendjes me snappen, en dat ik dus heel lui geen uitgebreider commentaar hoef te typen.
BeantwoordenVerwijderenGoed punt, dat herken ik wel. Vandaar misschien ook dat spreekwoorden zich hier zo goed voor lenen - dat is ook shared discourse.
VerwijderenAls je niet zo goed kunt schrijven, doe je een luikje naar je lezer open en appelleert aan zijn fantasie. Je verbloemt je eigen onkunde tot expressie en weet dat de lezer het wel goedwringt. Je bent lui en wilt scoren via je lezer.
BeantwoordenVerwijderenHoe anders Dimitri? Hij omhelst de verhulling en onthult zijn bedoeling. Dat heet verhulzen. Dimitri verhulst. Iets met neologismes.
Ha Mient, je bent wel negatief over de iets-met-gebruiker! Ik vind het juist creatief en leuk, wanneer iemand zo'n relatief nieuwe constructie gebruikt. Het is niet per se onkunde, lijkt me, de sprekers in de voorbeelden hierboven weten waar ze het over hebben.
VerwijderenDimitri verhulst absoluut als de beste. Echt een creatieveling :)!
OK, geen onkunde, laten we zeggen de kracht van de suggestie.
VerwijderenIs er trouwens een beetje review van die zomer die je niet tegenhoudt? Wat een keigoeie ontboezeming zeg! Maar ik dwaal af....
Iets met quotatieven (vgl. 'iets van'). Daar is nu redelijk wat literatuur over en 'iets met' heeft er duidelijk iets van weg. Inclusief die je-weet-wel-wat-ik-bedoel bekenis.
BeantwoordenVerwijderenKlopt Ronny, quotatievenkenner Ingrid van Alphen noemde het ook al op onze feestboek. Dit past dus mooi in de opkomst van nieuwe quotatieven!
VerwijderenMaar dan is dat iets een deel van iets anders en stel je je nogal bescheiden op. Ik heb iets met taalkunde betekent dan dat je onmogelijk je hele hart eraan verpanden kunt. Heb je echter iets van "wat kan het mij bommen" dan omschrijf je een gemoedstoestand die je helemaal beschrijft, niet deels. Het iets heeft (afhankelijk van het voorzetsel dat erop volgt) dus tweeërlei semantisch gevolg.
VerwijderenMaar in beide gevallen zou het een oppervlakkige kennismaking zijn met begrippen die de spreker niet helemaal wil uitleggen. Omdat zijn taal (vierde dimensie) duidelijk is voor ons die ons noodzakelijkerwijs tot de driedimensionale werkelijkheid moeten beperken.