Ik rebel of ik rebelleer?

door Marten van der Meulen

Bron: De Volkskrant

Verwondering, niet veroordeling. Daar gaat het bij Milfje om. Al meer dan 3 jaar observeren we taalgebruik. We proberen daarbij niet te oordelen. Dat betekent niet dat we alles even mooi vinden: we houden die mening gewoon voor ons (meestal dan). Vandaag had ik daar moeite mee. Ik observeerde namelijk weer eens een taalfenomeen, en wel in de Volkskrant. Mijn eerste reactie was: fout! Maar toen ik er eens dieper in dook, bleek het eigenlijk heel leuk te zijn. Zie, ik nam er een screenshot van (het origineel is hier). Hou je vast jongens en meisjes: in deze tekst staat iets wat nog nooit werd vertoond in het Nederlands!

Hebben jullie het gelezen? In dit tekstje staat een taalprimeur! Er staat namelijk "Ik rebel". Dat is, voor zover ik met een snelle Google-zoektocht heb kunnen vaststellen, nog nooit eerder gebruikt in het Nederlands (hoewel, lang niet alles staat op Google). Het is een letterlijke vertaling (hoewel, vertaling...) van de originele Engelse tekst, die luidt: "I rebel". Een interessante keuze. Ik vroeg de VK om commentaar, daar is het nog even op wachten.

Hoera, primeurtje dus voor de Volkskrant! Hoewel, hoera... Ik merk dat ik dit wel echt als 'fout' ervoer. Dat betekent niet dat ik het fout vind, maar het roept wel een reactie op. Er is namelijk een prima Nederlands werkwoord voor "een rebel zijn": rebelleren. Hoewel, Nederlands werkwoord... dat is natuurlijk afkomstig van een hartstikke Frans woord. Het is echter wel geaccepteerd in het Nederlands. Je kunt dat werkwoord zelfs omzeilen door te zeggen "ik ben een rebel". 

Kijk, nu komen we ergens. Je kunt dus op twee manieren "I rebel" vertalen. Die twee manieren komen niet even vaak voor op internet. "Ik ben een rebel" komt zo'n 3000 keer voor, "Ik rebelleer" nog geen 1000 keer. Maar zijn die twee uitdrukkingen wel inwisselbaar? Betekenen ze wel hetzelfde?

Ik denk het eigenlijk niet. Zeker in de context van de aankomende Star Wars-film hebben ze een andere lading. Als je een rebel "bent", dan is dat niet iets wat je aan de kapstok hangt als je smiddags om 1700 uur uit je werk komt. Het is een voortdurend iets. Je hoeft het niet altijd uit te oefenen, maar het is iets wat aanblijft. "Ik rebelleer" daarentegen is iets dat gaat om een bepaald moment, een bepaalde actie. Het kan wel herhaald worden, maar het is niet iets wat eindeloos doorgaat. Vergelijk: "ik studeer" of "Ik ben student". Tuurlijk, "ik studeer" kan ook betekenen dat je langer bezig bent, maar "Ik ben student" heeft alleen de betekenis van voortdurendheid. Een interessante vraag is natuurlijk dan altijd: komt het een steeds vaker voor? Welke contexten worden gebruikt? Das voer voor onderzoek, wie weet komen we er ooit nog aan toe #schipmettijd

Ach ja, de oneindige subtiliteit van de taal. Zonder badinerend te willen doen: zo kan het dus ook. Je ziet iets waarvan je denkt dat het fout is, maar als je verder kijkt is er altijd wel iets interessants. Dát betekent het om een taalliefhebber te zijn. Kijk verder dan de fout, en er is altijd iets nieuws te ontdekken in de jungle van de taal. Durf (daar komt-ie) een rebel te zijn.