Gebruik JIJ wel genoeg Latijn?

Milfje is naast snelblogschrijver ook academicus/ca in de dop. Als je academisch schrijft is het van het grootste belang dat je genoeg Latijn gebruikt, anders word je echt niet serieus genomen. Er is namelijk een directe correlatie tussen academische indexing / impact factor (oftewel: hoe cool is je paper) en het gebruik van Latijn. Bewijs? Nou kijk maar eens: in welk vakgebied komt het meeste Latijn voor? De medische wereld. En welke tijdschriften hebben de hoogste impact factor? Medische tijdschrijften! Neehoor, dit is natuurlijk niet waar, een typisch geval van non sequitur. Maar hoe het ook zij, je kunt altijd gewoon lekker veel Latijn gebruiken, ook in je dagelijkse leven.

1. nomen est omen. What's in a name? Nou, soms heel veel. Mocht de naam veel zeggen over de inhoud, dan is dit een goede uitdrukking om te gebruiken. Je kunt er ook grappig mee vooruitwijzen.

voorbeeldzin: Milfje (nomen est omen) schrijft graag over aantrekkelijke moeders.

2. cum grano salis. Je moet het met een korreltje zout nemen, dat betekent natuurlijk dat je het niet helemaal serieus moet nemen. De uitdrukking is behoorlijk gangbaar in het Nederlands, maar kun je voor extra indrukmakelaardij ook in het Latijn gebruiken.

voorbeeldzin: Je moet zijn verhalen over vrouwen versieren cum grano salis nemen.

3. ceteris paribus. Dit betekent zo veel als 'terwijl alle andere dingen gelijk blijven', en is eigenlijk een heel erg voordehandliggend onderdeel van wetenschap. In onderzoek verander je vaak namelijk maar één variabele, om te kijken wat voor effect dat heeft op andere variabelen. Als je opeens alles verandert is het moeilijker om te kijken naar wat een gevolg is van welke verandering.

voorbeeldzin: Het opleidingsniveau is ceteris paribus gecorreleerd aan het IQ.

4. sic. Letterlijk betekent dit gewoon 'zo', maar in de praktijk wordt dit heerlijk pedant gebruikt: men gebruike het in citaten om te laten zien dat overgenomen fouten niet door citeerder zelf zijn gemaakt maar door de geciteerde. Het wordt ook vaak ingezet voor ironie - wee degene die iets zegt over taal en in het gezegde een typefout maakt: sic zal je ten deel vallen! Overigens wordt dat ironisch gebruik nog weleens afgekeurd, maargoed, de echte pedant zal zich daar geen buil aan vallen.

voorbeeldzin: Paleis blijft spotten met Vlamingen... 'deze avondfeest' (sic) 

5. ipse dixit. Een grappige, die te pas en te onpas bruikbaar is. Vrij vertaald: "Omdat ik het zeg". Je gebruikt het wanneer je geen bewijs hebt voor iets, behalve je eigen autoriteit - vrijwel altijd succesvol bij kinderen. Geen sterke argumentatie, en verwant aan de drogreden argumentum ad verecundiam.

voorbeeldzin: Moeder: "Je gaat naar bed, omdat ik het zeg."

                     Dochter: "Ik word strontziek van je ipse dixit argumenten."

Nu is het tijd voor twee voorbeelden die in het Engels worden gebruikt maar niet in het Nederlands. Waarom gebruiken wij deze voorbeelden niet in het Nederlands? Gemiste kans op heerlijke pedanterie!

6. e.g. Het Latijnse equivalent van onze afkorting 'bijv.' Letterlijk staat het voor exempli gratia, oftewel for the sake of the example, bijvoorbeeld. Ik vind het fascinerend hoor: hoe komt het dat we bepaalde uitdrukkingen wel in het Nederlands gebruiken, maar andere niet? Ik heb er behoorlijk over na gedacht, maar ik kom er niet op. Historisch onderzoek kan natuurlijk soelaas bieden, maar dat lijkt nog niet gedaan te zijn. Onderzoekers: wanneer werd bijv. de uitdrukking bijv. voor het eerst gebruikt in het Nederlands?

voorbeeldzin: De kans bestaat dat een land uit Europa (e.g. Nederland) dit jaar wereldkampioen voetbal wordt.

7. i.e. De afkorting staat voor id est, oftewel 'dat is', beter bekend in het Nederlands als 'd.w.z.'. Ook al zo'n saaie afkorting, waarom niet gewoon weer dat mooie Latijn?

voorbeeldzin: Mij in één kamer zetten met een kilo M&M's is zoals volledig in het rood gekleed naar een stierengevecht gaan, i.e. een heel slecht idee.

8. QED. Dit moet natuurlijk de laatste zijn: het in de wiskunde gebruikelijke Quod erat demonstrandum. Het betekent letterlijk 'Wat bewezen is' en je zet het onder je bewijs voor een wiskundige stelling. Cicero is ermee begonnen; hij sprak deze woorden aan het eind van een rechtszaak, en aangezien hij destijds superhip was, gingen anderen dat ook doen. Sluit je aan bij deze rij van geleerden en zeg het aan het eind van al je redevoeringen.

Voorbeeldzin: Milfje is serieus het allerallerallerbeste, -leukste, -hipste, prettigst lezende blog. QED.

En jullie, lezers? Welke latinismen kennen jullie nog?