Sliep uit, awkward, sjene bokkelene: wat is dat nou weer?!

Onlangs kwam ik erachter dat iets wat ik als kind zei, helemaal niet zo gebruikelijk is. Het gaat hier om de uitdrukking “sjenne bokkelene”. Dit werd gebruikt op de basisschool als iemand spreekwoordelijk voor paal stond, oftewel iets genants had gedaan. Daarbij werden de wijsvingers in de richting van de zich generende persoon over elkaar gewreven. Wat is hiermee aan de hand?

10^Taal met... Alwin Kloekhorst

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften,

polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag weer eens wat anders: Alwin Kloekhorst, 36 jaar, universitair docent bij de opleiding Taalwetenschap aan de Universiteit Leiden. Hij specialiseert zich in de vergelijkende Indo-Europese taalwetenschap, en dan vooral de historisch-taalkundige interpretatie van het Hittitisch en de andere Anatolische talen (talen die gesproken werden in het 2e en 1e millennium v.Chr. in het huidige Turkije).  

Ik heb zoiets van: nieuwe quotatieven

In de taalergernishitlijsten van de laatste jaren scoort de constructie ‘ik heb zoiets van’ onveranderd hoog. Mensen vinden het een teken van onzurgvuldig taalgebruik en van vaagheid. Tijd voor Milfje om op constructief onderzoek uit te gaan: wordt deze frase inderdaad meer gebruikt dan vroeger? Zo ja: waarom zou dat zo zijn? En waarom wordt het uberhaupt gebruikt? Wat is eigenlijk een quotatief? Antwoorden vind je in dit interview met connaiseusse Ingrid van Alphen, en hieronder. 

Nog meer nieuwe woorden in Van Dale!

Woorden sterven uit, er worden nieuwe woorden geboren – de woordenboekmakerts van Van Dale heeft het er maar druk mee. Onlangs werd er weer een rijtje toegevoegd aan het woordenboek der –boeken, en de reacties waren niet van de lucht. Milfje blijft niet achter (nouja, eventjes dan). Het is een beetje een longread (dat schijn je tegenwoordig te moeten aankondigen), maar dan heb je ook wat.

Taal is als een...

Taal. Iedereen gebruikt het, bijna niemand snapt het. Het is een van de taken van popularisende taalschetenwappers (zoals Milfje) om uit te leggen hoe dat dan wel niet zit met taal. Dat kun je gortdroog doen, door gewoon te zeggen waar het op staat, of door middel van (al dan niet flauwe) grapjes. Maar je kunt ook proberen fenomenen te relateren aan de belevingswereld van het publiek. Een van de manieren om dit te doen is door middel van vergelijkingen, similes zo u wilt: een ingewikkeld fenomeen wordt vergeleken met een eenvoudiger fenomeen opdat U, lezer, begrijpt hoe het in elkaar steekt. Ook voor taal wordt dit vaak gedaan. Milfje zet twee van de meest gangbare (gangbaarste) vergelijkingen naast elkaar: taal als tuin, en taal als kleding.

Het Dozenspel

Vorig jaar postten we in de aanloop naar de zomer veel over spelletjes. Nu hebben we er al veel gehad, maar eentje zeker nog niet: Het Dozenspel! Wie kent het niet? Het is bekend onder vele namen, dus misschien weet je nog niet dat je het kent, maar ik wed dat je het wel eens hebt gespeeld. Zie hier de regels en wat taalkundige info erbij, alsof het niks is.

Spel: literaire titeltweelingen

Milfje is fan van Reve. Ze staat daarin niet alleen: ook veel van de geinterviewden stellen dat ze het taalgebruik van Gerard inspirerend vinden. Ik begon daarom weer eens in Oud en Eenzaam, een boek van Reve waarin hij o.a. vertelt over zijn tijd in London en zijn heteroseksuele (!) relaties aldaar, en over zijn jeugd met heur communisme.

Toen liep ik eens aan bij een huisgenoot, en wie schetst mijn verbazing toen ik zag dat zij een boek aan het lezen was met een nagenoeg navenante titel: Oud en Alleen van Doris Lessing! Praktisch dezelfde titel! Nu weet ik best dat eenzaam en alleen niet precies hetzelfde betekenen, maar wel ongeveer bijna. 

Hier dus het spel: wie heeft er nog meer van dit soort literaire titeltweelingen paraat? Het gaat dus niet om exact dezelfde titel, maar titels waarvan een deel van de een voorkomt in de ander, bijvoorbeeld dus op basis van een synoniem. Ik ben reuzebenieuwd!

De geschiedenis des koppel tekens: het Rijks en het Concert-gebouw

Weet u het nog? Dat Milfje werd geboren? Wij wel, want we waren er nog maar net of er was een rel over des Rijks museum. Wat was er aan de hand? Er was aan de hand dat een grafisch ontwerpster het had gewaagd om een nieuw logo te ontwerpen voor het Rijksmuseum, en in dat logo stond een haarspatie (een soort halve spatie) tussen rijks en museum. Land op z’n kop, vrouwen en kinderen eerst, want foei spatiefout, Milfje relativeren, mensen boos, je kent het wel. Wie schetste onze verbaasde gezichten toen wij onlangs tegenover het Concertgebouw stonden? Wat prijkt daar, in goud gebeiteld, trots midden op de fries: Concert-gebouw! Inderdaad. Mét verbindingsstreepje. Zo hoorde dat namelijk in die tijd.

Hoe spreek je de namen van voetballers uit?

Hoera, het WK is begonnen! Tanteblog Neder-L wijdde er al een stukje aan, en wij kunnen niet achterblijven. Op stelselmatig veelbezochte site VI.nl zag ik namelijk een ge-wel-di-ge site langskomen, vooral geschikt voor commentatoren: Namez. Zij hebben de moeite gedaan om alle namen van alle voetballers, coaches en stadions uit te laten spreken door meestal moedertaalsprekers, en dat levert grappige én interessante dingen op.

Uh...

Je zult het vaak merken: ben je net een beetje lekker een spannende anekdote aan het vertellen, word je bruut onderbroken door iemand anders, die dan vervolgens zelf een verhaal gaat vertellen! Hoe zorg je nou dat jij aan het woord blijft!? Daar zijn verschillende manieren voor: je kunt bijvoorbeeld HARDER GAAN PRATEN (geef toe, je las die woorden harder voor), maar je kunt ook tijd rekken door uh of ehm/uhm te zeggen. Euh staat sinds kort zelfs eindelijk in de Van Dale. De definitie: "ter aanduiding van een aarzeling bij het spreken". Dat is wat te simpel, er is namelijk meer aan de hand met deze woorden, want dat zijn het zeker: je kent zelfs de betekenis, want je past het de hele tijd toe.

10^Taal met... Ann de Craemer

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken,ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag kondigen we met trots aan: Ann de Craemer! Zij schrijft wat af: romans, een literair-journalistiek boek, columns in diverse bladen, en sinds kort een taalcolumn in De Morgen, genaamd 'Ik hou van taal'. Nou, met zo'n titel kan Milfje haar natuurlijk niet ongeïnterviewd laten...

De betekenis van spelling

Het mooie weer leidde ertoe dat ik laatst mijn eerste ijsje van het jaar scoorde. En wat voor 1: een bolletje yoghurt en een bolletje citroencake, fris en smaakvol, in een al even smaakvol oubliehoorntje (mooi woord trouwens). Terwijl ik lustig zat te likken, viel mijn oog op de naam van de ijswinkel: Het IJscuypje. (Ho, sluikreclame, nou hier dan nog drie ijswinkels; Venetië, Mezzo, Florencia). Wat een merkwaardige spelling heeft dat toch! De tijd dat we een ui als uy schreven, is toch echt voorbij, en 'cuip' is al een poos met een 'k' – waarom doet zo’n winkel dat dan toch?