woensdag 28 januari 2015

Hoe heet dat *)^&$^ leesteken?

Ja dames en heren welkom bij deze speciale aflevering van Hoe Heet Dat Leesteken? Het vraagteken ? , de komma , , de puntkomma ; , en zelfs het ape(n)staartje @ zijn bij iedereen bekend, maar er zijn er nog veel meer, waarvan IK in ieder geval niet wist hoe ze heten. Daarom neemt Milfje jullie mee naar de wondere wereld van de leestekens, met een lijstje (want dat hadden we ook al een poos niet gedaan). Echt, je staat ervan te kijken wat er allemaal niet bestaat!


De caret ^
Dit prachtig subtiele tekentje, ook wel bekend als circumflex, kennen we omdat het wel eens op Franse klinkers staat, maar het leidt een dubbelleven als markering bij het proeflezen. Als je een tekst leest maar je denkt: hee daar moet nog een spatie of een komma tussen, dan zet je als professionele proofreader gewoon een caretje op die plek. Smaakvol!

De dagger  en de double dagger 

Nee mensen hou op nou, dit heeft niks met ranzig dansen te maken. De dagger was vroeger 'gewoon' een variant van de obelus, zie aldaar. Tegenwoordig markeert het een voetnoot, als de welbekende asterisk al gebruikt is voor een andere voetnoot. Als je dan nog een derde voetnoot wilt gebruiken, neem je de double dagger! Dit is overigens het enige leesteken waarvan de geschiedenis zijn eigen naam heeft: obelism, oftewel de geschiedenis van het annoteren (zie ook de obelus hieronder).

De pijp
Nee mensen hou echt op nou, dit is niks seksueels. Het is gewoon de verticale streep, neenee nog steeds niks seksueels! In het Engels ook wel vertical bar genoemd (leuke naam voor een kroeg! Ah jammer bestaat al), in het Nederlands ook wel sluisteken. Zit gewoon op je toetsenbord, en wordt gebruikt in UNIX om de output van de ene regel als input voor een andere regel te gebruiken, oftewel, 'to pipe them together'. Ook wel bekend uit Python met de betekenis OR, oftewel 'of'. Persoonlijk gebruik ik het ook wel eens voor versiering en om leuke tekeningetjes mee te maken van dit type: 
(╯°□°)╯︵ ┻━┻
).


De obelus 
Dit is natuurlijk het oude vertrouwde deelteken, of gedeeld-door-teken. Hoewel, oud en vertrouwd, vroeger was dit juist het aftrekteken, aargh, min-teken, en tegenwoordig gebruiken we voor gedeeld-door ook vaak de slash /, bijvoorbeeld als je met je toetsenbord je calculator bedient. Misschien sterft dit teken dan ook wel uit. Maar wat ik me afvraag: waarom gebruiken wij niet dat mooie Latijnse woord obelus? Zal wel weer door Simon Stevin komen met zijn enge leenvertalingen en nieuwvormingen (neehoor, Simon Stevin, kijk, dat is nou een echte taalheld).

Is dit allemaal niet genoeg? Nou, lees dan hier meer over dingen waar je ECHT nog niet over hebt gehoord, zoals de sarcmark, de snark mark en de doubt point. Dan word je meteen een interpunctiehipster, lekker zonder verbindingsstreepje, en je loopt voor op de curve. Nog niet tevreden? Weet je wat: ga er gewoon dan maar zelf een paar bedenken, net als Paulien Cornelisse in haar show Maar Ondertussen.

6 opmerkingen:

  1. Voor delen gebruiken we de slash? De Nederlandse spellingcontrole op mijn mobiele telefoon kent dat woord niet eens. Dat is ook wel zo correct, want hier heet dat ding gewoon schrap. Wie kent dát woord nog als naam voor een leesteken?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik denk dat je ons verkeerd begrijpt: we gebruiken niet het woord slash, maar wel het teken voor gedeeld door.
    Het woord "schrap" kenden wij inderdaad niet, en hadden we nog nooit gehoord. We horen weleens "schuine streep". Je kunt je dus afvragen, of "dat ding gewoon" zo heet, wanneer mensen het niet meer kennen... Onderzoek daarna is best te doen: vraag eens in je omgeving of ze weten hoe dit teken / heet. We zijn benieuwd!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ter aanvulling: mijn (Milfje-yin) vader heb ik wel eens 'schrap' horen zeggen voor een schuine streep! Het komt dus nog wel voor, maar heel bekend is het niet...

      Verwijderen
  3. Onderzoek daarnaAR.
    --
    Eric

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Mijn favoriete teken is de interrobang - ‽ - voor wanneer je moeilijk kunt kiezen tussen uitroep- en vraagteken, of voor vragen die toch wat harder dienen uitgesproken te worden. Of nog voor uitroepen waar je toch niet helemaal zeker over bent. Tal van toepassingen‽

    BeantwoordenVerwijderen