Een dikke L zorgt voor aandacht

Door Marten van der Meulen

Je kunt in taal op allerlei manieren nadruk leggen: door toonhoogte, door volume, door pauzes, door herhaling. Allemaal genoegzaam bekend, dunkt me. Maar de laatste tijd valt me een nieuwe manier op (hoewel, nieuw: misschien is het allemaal de Illusie van Recentheid): een verlenging van één specifieke medeklinker, te weten de L (die ik even als hoofdletter spel voor de leesbaarheid). Als je een woord nadruk wil geven, omdat het belangrijk is, of omdat je wil laten zien hoe belachelijk het is, dan kun je de L dikker maken: "Ga llopen dan".

Waarom kies je een woord uit een bepaalde taal?

Door Sterre Leufkens

Als ik érgens jaloers op ben (behalve op prins Harry, maar dat even terzijde) is het op kinderen die meertalig opgroeien. Wat lijkt me dat een feest: de hele dag talen leren, op een leeftijd waarop je nog met relatief gemak zomaar hup alles onthoudt en zelf kunt. Eten, spelen, poepen, en intussen polyglot worden - het paradijs! Groot was dan ook mijn vreugd' toen mij dit blog onder ogen kwam, waarin een ervaringsdeskundige beschrijft hoe het er in haar 4-talige gezin aan toegaat. Vooral het woordenlijstje, waarin ze beschrijft welke woorden bij hen thuis in welke taal gezegd worden, is prachtig. Je kunt er namelijk precies aan zien welke redenen mensen hebben om in een bepaalde context een specifieke taal te kiezen. Kijk maar. 

Sturende vragen

Door Sterre Leufkens

Een vraag, wat is dat eigenlijk? Als je het Van Dale vraagt (hehe) dan krijg je dit: 'verzoek om een inlichting, mening, enz.'. Het doel is dus informatie, van wat voor aard dan ook. Maar. Als je goed gaat kijken naar vragen in Het Echte Leven, dan zie je dat ze vaak ook een ander doel of op z'n minst ander effect hebben. Met vragen doe je niet alleen een verzoek, je kunt er ook heel handig mee sturen. Een prachtige casus is de nieuwe wet op orgaandonatie, die bijna niet aan jullie aandacht ontsnapt kan zijn. Het enige echte concrete verschil met de oude/huidige wet is namelijk een kwestie van vraagstelling. 

Kranten en romans: makkelijk of moeilijk?

Door Sterre Leufkens

Hebben jullie weleens een krant uit de jaren 50 gezien? Zo niet, gauw naar Delpher, want het is hartstikke leuk. Het valt meteen op dat kranten sindsdien behoorlijk veranderd zijn - in formaat, opmaak, maar ook in taalgebruik. Dat laatste is natuurlijk interessant: in welk opzicht is de journalistieke stijl van het Nederlands veranderd, in pakweg 60 jaar? Is het taalgebruik makkelijker geworden, of juist moeilijker? En hoe zit het eigenlijk met de taal van romans, is die ook veranderd? Jullie hebben geluk: megacollega's* van de Uni van Utrecht deden er onderzoek naar!  

Kaal bij de kassa en andere verhalen: over communicatieve frequentie

Door Marten van der Meulen

De rol die simpele frequentie speelt in taal kan wat mij betreft nauwelijks worden overschat. Hoe vaak een woord voorkomt bepaalt de leerbaarheid ervan, de verandering, en het gebruik. Het is bijvoorbeeld grappig om te merken dat je zinnen van mensen kunt afmaken: je herkent het patroon omdat je het eerder bent tegengekomen, of omdat je iets soortgelijks bent tegengekomen. Hoe vaker je het eerder gehoord hebt, hoe makkelijker dat gaat. Laatst realiseerde ik me dat je niet alleen in taal, maar ook in allerlei situaties afgaat op frequentie. Op basis van wat je hebt meegemaakt heb je bepaalde verwachtingen, en dankzij die verwachtingen reageer je dan weer op een bepaalde manier. Dat gaat helemaal vanzelf - het valt eigenlijk alleen op als het mis gaat. Drie voorbeelden daarvan. Wel even een waarschuwing voor wie niet tegen ongemakkelijkheid kan: niet doorlezen!