Letters benoemen

Door Sterre Leufkens

Je kent het wel: je bent aan de telefoon met een Belangrijk Persoon, je geeft je postcode door, en je arriveert bij de letters. Wat doe je? Kijk, als het XX is, dan gaat het wel. Maar wat als je woont op 1234 MN? Dan ben je dus mooi de sjaak. Want letternamen uitspreken, lieve lezers, is geen kattenpis, en voor je het weet ligt je post een paar straten verderop. 

Taalmemes: sneeuwklonen zijn awesome

Door Sterre Leufkens

Je kent dat cliché wel: de Inuit hebben 100 woorden voor sneeuw. Of dat nou waar is of niet, het fenomeen is zó bekend dat je het op allerlei andere culturen kunt toepassen. Nederlanders hebben 100 woorden voor regen. Amerikanen hebben 100 woorden voor hamburgers. Brabanders hebben 100 woorden voor worstenbroodjes. En ga zo maar door. Taalkundige Geoffrey Pullum doopte het verschijnsel een 'sneeuwkloon': een zinnetje met een vaste structuur, waar je op specifieke plekken steeds andere woorden in kunt vullen. Een soort meme van taal dus, en het zal je niet verbazen dat Milfje daar reteblij van wordt. Jij ook? Doorlezen maar! 

Rare woorden (2): ettelijk, tamelijk, ontiegelijk

door Marten van der Meulen

Een foto van cranberries

Laatst hoorde ik, tot mijn grote blijdschap, iemand zeggen dat hij ‘ontiegelijk blij’ was. Wat een tof woord is dat toch, ontiegelijk. Maar toen dacht ik: wat een gek woord is dat eigenlijk. On- of ont- voor de ontkenning, -lijk voor het eigenschappelijk deel. Dan houd je ieg of tieg over, maar dat betekent niets. Hoe kan dat? Wat is de etymologie? Zijn er meer woorden met -ieg? Is ieg misschien wel de Morfologische Heilige Graal: een cranberry-morfeem? En hoe zit het eigenlijk met die twee andere woorden voor veel, waar ik ook geen worst van kan maken, ettelijk en tamelijk? Hup taalvrienden, naar de etymologie-mobiel!

Arabische wortels

Door Sterre Leufkens

Woorden maken kun je op een heleboel manieren doen. Je kunt bijvoorbeeld allerlei brokjes aan stammen vastspijkeren. Voorplaksels (gaaf > ongaaf), omvoegsels (been > gebeente), achtervoegsels (milfje-esk), alles kan. Nu denk je misschien dat dat het enige is dat kan: de stam is tenslotte de stam, en je kunt eromheen bouwen, maar daar houdt het op. Nou, dan ken je het Arabisch nog niet. Wat er in die taal kan, dat is geweldig. Het Arabisch heeft een heel eigen woordstructuur - klik verder en wat je ziet zal je verbazen!!!

Onbepaalde hyperbolische getallen

Door Marten van der Meulen

Afgelopen week attendeerde megacollega Alan Moss me op een podcast over taal die ik nog niet kende: The Allusionist. Na de eerste aflevering die ik luisterde was ik verkocht. Het ging namelijk over een fenomeen waar ik wel voorbeelden van kende, maar waar ik nog nooit bij stil had gestaan. Er werd over verteld met enthousiasme, met leuke weetjes, en de boel werd ook nog eens verklaard en in sociale context geplaatst. En, interessant genoeg, ik kon er nauwelijks een Nederlands equivalent voor bedenken. Het ging over onbepaalde hyperbolische getallen.