10^Taal... Barend Beekhuizen

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. De geïnterviewde deze week is Barend Beekhuizen, promovendus aan de Universiteit Leiden binnen het NWO-project "Constructions Emerging". Kort gezegd probeert Barend computers grammaticale structuren te leren herkennen om zo inzicht te krijgen in kindertaalverwerving. Maar deze jonge Hippe Held interesseert zich ook voor het Interweb en Twitter, zie bijvoorbeeld dit recente artikel op Neder-l.

Zou het diablerië zijn? Brauwfronsende Sagremort: Genieten van Couperus

Lezen jullie wel genoeg Couperus? Echt genieten namelijk, wat die man met taal kan, dat is fantastisch. Het leest niet zo makkelijk weg als de nieuwe Jack Reacher, maargoed, een beetje werken voor je plezier is ook niet verkeerd. Op het moment lees ik Het Zwevende Schaakbord, en dat is alsof je het taalkundige equivalent de banketbakkerij van Adriano Zumbo: smullen maar. Waarom? Ik zal het jullie vertellen.

Van wie is de taal?

Guttegut, poeh hé, nounou, sjongejonge, het k*ningslied. Milfje is niet van het harde oordeel en gaat dus niemand (on-)gelijk geven, maar vraagt zich af: waarom roept dit zo veel op? In de hele discussie speelt taal een prominente rol, en spelen prominenten een talige rol: een paar grote namen in de schrijvelarij (Wim Daniels, Sylvia Witteman, Nico Dijkshoorn) hebben geroepen dat de liedtekst taalkundig niet deugt en slecht geschreven is. Je kunt van mening verschillen of het nou taalfouten betreft of stilistische keuzes, en of het de bedoeling was of is dat dit lied een stilistisch hoogstandje werd, of iets waar iedereen aan mee mag doen. De vraag die ik het leukst vind, is eigenlijk: wie bepaalt dit nou? Wie bepaalt welke taalvariant we gebruiken ofte dan wel goedkeuren?

10^Taal... Marc van Oostendorp

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. De geïnterviewde deze week is Marc van Oostendorp: professor in de fonologische microvariatie in Leiden en onderzoeker van nog meer variatie aan het Meertens Instituut. Hij is de goeroe des taalblogs – jelui hebt vast wel eens iets van hem gelezen op Neder-L, in Onze Taal, in Taalpost of op good old Twitter.

Emails: beste meneer Geachte, zeg jij je of u?

Een e-mail schrijven is lastig. Gebruik ik jij of u, gebruik je beste of geachte? Vroeger waren er tenminste nog brievenboeken om je te vertellen wat je moest doen, maar nu dwalen wij in het verlaten land van onze onwetendheid. Blijkbaar is het zelfs nodig om richtlijnen op te stellen, zoals een niet nader te noemen universiteit laatst deed. Gelukkig heeft uw/jullie aller Milfje onderzoek gedaan naar aanspreekvormen in emails. Niet om jullie te leren hoe het moet, maar om in ieder geval zien wat er gebeurt en daar lering uit te kunnen trekken.

Taal is net een… 10 metaforen over taal

Als mensen iets willen uitleggen gebruiken ze vaak vergelijkingen. Lekker handig, want ingewikkeld wordt simpel. We gebruiken natuurlijk ook vergelijkingen in poezie om een bepaald beeld op te roepen. Die vergelijkingen varieren enorm: van heel eenvoudig en standaard (Hij is zo moedig als een leeuw) tot vergezocht en origineel (When the evening is spread out against the sky /like a patient etherized upon a table). Iedereen gebruikt wel eens zo'n vergelijking. Maar ik heb onlangs een meester ontdekt op dit gebied: professor Jean Aitchison.

10^Taal... Barbara Snel

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. 

Dit keer stelden we onze vragen aan Barbara Snel, docente Nederlands op een Leidse middelbare school. Barbara won de scriptieprijs van de Nederlandse Taalunie met haar onderzoek naar het woordje 'toch'.

 

Mag je niet zeggen! Scottish play, N-woord, en schoonmoedertaal

Hondelul. Kut. Neger. Kankerlijer. Jodenzoon. Neuken. Er zijn zat woorden in het Nederlands te bedenken die je niet zomaar zal zeggen. Die woorden zijn gemarkeerd: het zijn taboewoorden. Als kindje is dat te gek: oe lekker spannend om kut te zeggen. Ondanks wat veel mensen lijken te denken zijn veel van die woorden nog steeds taboe. Die taboewoorden hebben vaak met context te maken: als je in het ziekenhuis zegt dat iemand een kankerlijer is, dan is dat erg, maar zal niemand je raar aankijken. Als je tegen een leraar op school zegt dat hij een kankerlijer is, dan heb je een probleem. Het gaat vaak om scheldwoorden, of woorden die met sex te maken hebben. Maar soms zijn taboewoorden nog een stuk interessanter. 

Beter een halve spreuk...

Misschien wel het allergrappigste in het hele universum (waarom laag inzetten als het hoog kan) is de spreekwoordcontaminatie: de ‘foute’ combinatie van twee stukken spreekwoord die min of meer hetzelfde betekenen. Een paar hoogtepuntjes (credits Sofie, liefhebbers hierheen):

Dat raakt kast noch muur.

Dat escaleert helemaal uit de hand. 

Je handen uit de mouwen stropen.

Ergens een eind aan zuigen.  

Maargoed, dit stukje gaat eigenlijk ergens anders over. 

Jij en U tegen leraren: onbeleefd?

Laatst was ik het partijprogramma van de PVV aan het doorbladeren (een partij waar ik verder binnen dit stukje voor noch tegen ben), en daar stond iets heel interessants in: "Geen ‘je’ en ‘jij’ meer in de klas maar ‘u’ en ‘meneer" (p.42). Nu was dat een aantal jaar geleden ook een hot issue, onder vriend Balkenende, en wordt het vaker aangehaald als teken van verslappend respect voor gezag van de jongere generatie. De grote vraag toen en nu was en is natuurlijk: klopt dat? Is je een teken van disrespect? Wil het afnemend gebruik van je inderdaad zeggen dat we onze leraren niet meer respecteren?

Taalkunde is leuk: Opperlands, groene ideeën, en woordfrequentie in het Engels

Taalkunde is helemaal te gek. De studie van iets dat we allemaal de hele tijd gebruiken, maar waar bijna niemand het fijne van begrijpt. Een nadeel is alleen dat iets zodra het wetenschap wordt veel minder benaderbaar wordt voor wie geen wetenschapper is. Het kan zelfs saai worden. Er worden natuurlijk wel inside-grappen gemaakt (je moeder is een NP), maar die zijn dan weer onbegrijpelijk als je geen taalkundige bent. Gelukkig wordt er in de taalkunde af en toe moeite gedaan om de boel toch ook voor de leek leuk te houden. Milfje kijkt naar drie voorbeelden, en lacht zich een breuk.