Hoe begin je met bloggen over wetenschap?

door Marten van der Meulen

Bloggen. Je kent het, je ziet het mensen doen, je wil er misschien ook zelf weleens proberen. Maar hoe begin je? Wat zijn echt de allereerste zuigelingstapjes die je kunt zetten om aan de slag te gaan als ontluikende wetenschapsblogger? Precies daarover geef ik vandaag op het 3e Symposium voor Wetenschapsbloggers een korte presentatie. En, noblesse oblige: daar moet ik natuurlijk ook over bloggen.

Waarom?

Ik ga ervan uit dat je, als je dit stuk leest, al wel hebt nagedacht over de waarom-vraag. Misschien is het gewoon omdat het je leuk lijkt, misschien heb je een andere reden. En er kunnen legio redenen zijn. Bij mij was het een combinatie van factoren. Ten eerste werd ik gek van de hoeveelheid slecht onderbouwde taalmeningen in het publieke debat (die zijn er helaas nog steeds). Daar kan best wat meer feitelijke onderbouwing tegenover, zo dachten Sterre en ik. 

Wat voor mij ook meespeelde was dat ik in mijn studie (ik was ten tijde van de oprichting van Milfje bachelorstudent) voor mijn gevoel te weinig output kon leveren. Er waren zóveel interessante dingen waar ik over wilde schrijven, dat die drie papers per semester echt niet genoeg waren. Daar komt bij dat ik schrijven sowieso leuk vond en vind, en dat ik onderwerpen beter begrijp als ik erover schrijf.

Ja ik wil, wat nu?

Kun jij een reden bedenken om te beginnen met bloggen? Mooi, dan ben je toe aan stap twee: wat nu? Het belangrijkste is om een onderwerp te kiezen en af te bakenen. Ik spreek best vaak mensen die zeggen: ik wil wel, maar ik weet niet waarover. Het goede nieuws is dat je over vrijwel alles kunt bloggen. Begin bijvoorbeeld met je eigen onderzoek, en kies een grappig resultaat (taaladvies over als/dan wordt strenger?!), een uitspraak in een bron waarvan je denkt dat die niet klopt (wanneer kwam de taalfout Tante Betje écht voor het eerst voor?), of een methodologische uitdaging (hoe kies ik mijn bronnen?). Maar je kunt ook schrijven over iets wat je opvalt (waarom zeggen mensen sleetjes in plaats van sleeën?), of je kunt reageren op iets wat in het nieuws is (de val voormalig staatssecretaris Harbers, waar kwam dat door?). Het enige waar je goed op moet letten, is dat je onderwerp niet te groot is. Een typische blogpost is 800-1200 woorden, dan is een onderwerp als 'hoe werkt taal' veel te groot.

Wat mij heel erg helpt, is om alles wat me opvalt bij te houden. Ik maak eindeloos screenshots van artikelen, taaluitingen en tweets. Ook heb ik een lijst met onderwerpen, gebaseerd op allerlei dingen die ik tegenkom bij mijn onderzoek. En bij Milfje hebben we de beruchte deelfolder 'pijpleiding', waar op dit moment (zoekt het op) 153 beginnetjes voor blogs instaan. Sommige van die beginnetjes zijn echt maar één zin (Dus jij denkt dat je Nederlands spreekt? Valt dát even tegen. Beker, biet, boter), sommige zijn langer. Veel ervan staan er al jaren, en zullen nooit worden afgemaakt. Maar dat is niet erg: het gaat erom dat je oefent, en dat je massa creëert. 

Ik heb een onderwerp, wat nu?

Vergis je niet: je bent een fikse drempel over. Als je een mooi onderwerp hebt bedacht en het goed hebt afgebakend (kleiner is bijna altijd beter), dan komt er nog wel een volgende drempel: beginnen met schrijven. Ik heb niet zo'n last van Angst voor Tabula Rasa (beter bekend als blank page syndrome), maar dat komt doordat ik twee technieken heb Waarmee je Lege Pagina's Altijd Kunt Vermijden!

1. Structuur. Deze methode pas ik vooral toe bij wetenschappelijke artikelen. Ik schrijf gewoon onder elkaar: titel, naam, abstract, key words, introductie, achtergrond, methode & data, resultaten, discussie, conclusie, en voila: de lege pagina is gevuld! Voor bloggen moet je vooral niet de structuur van een wetenschappelijk artikel aanhouden, dus zou ik zeggen: titel, naam, haakje en intro, stapje terug 'waar gaat het over', wat zien we, hoe werkt dat, wat doen we ermee
2. Woordkotsen. Waar de term vandaan komt weet ik niet meer, maar de techniek is simpel. Schrijf gewoon alles op wat je over een onderwerp te weet en/ of wilt zeggen. Observaties, voorbeelden, uitleg, achtergrond, zijsprongen, woordgrapjes. Voor je het weet heb je een paar honderd woorden, die je alleen nog hoeft te ordenen en uit te bouwen.

Het belangrijkste is dat je gewoon gaat schrijven. Zelfs als je er vervolgens niks mee doet is de oefening al belangrijk (en nuttig). Je moet trainen, en dat begint met de eerste stappen. Niemand rent in een keer een marathon. Wel is het goed om na te denken voor wie je het schrijft. Is het voor specialisten, voor je moeder, of voor je kamergenoten? Dat maakt voor de toon nogal uit. Maar, en dit is belangrijk: je hoeft hier niet van tevoren over na te denken. Wij deden dat bij Milfje niet. Het groeide. Wat ook groeide was onze vaardigheid (al zeg ik het zelf). In het begin maakten wij zat fouten (kijk maar). Dat is niet erg. Fouten maken hoort erbij. Kijk naar een Matthijs de Ligt: blunder tegen Bulgarije, nu rots in de Turijnse branding. Wees als Matthijs de Ligt.

Verder

Heb je eenmaal een stuk, dan is de kop eraf. Je bent er natuurlijk nog niet, maar het bedenken van een onderwerp en 'gewoon' gaan schrijven, dat zijn echt de grootste problemen. Nu is nog de vraag waar je je blog gaat plaatsen. Je kunt kiezen voor een eigen website, maar het is vaak makkelijker om een bestaand blog te benaderen, zoals neerlandistiek.nl (voor stukken over Nederlandse taal- en letterkunde), historiek.net (geschiedenis), stukroodvlees (voor politiek), of het meer algemene wetenschap.nu. En dan heb ik het nog niet over volhouden voor de lange termijn, dat is een heel ander probleem.

Nog niet overtuigd dat je überhaupt moet bloggen? Bang dat het je 'teveel tijd kost', of 'niks oplevert voor je carrière', 'je kunt beter échte artikelen schrijven'? Lees dan vooral dit eerdere stuk dat ik schreef. tl;dr: tot nu heeft bloggen me opgeleverd: netwerk, geld, boekcontracten, mediaoptredens, een promotieplek, plezier, nieuwe vrienden, schrijfvaardigheid, wetenschappelijke vaardigheden, en kennis. Als dat niet genoeg is...