Populariseren kun je leren: Gebareninzicht.nl

De tweede populist in de miniserie Populariseren Kun Je Leren, over de genomineerden voor de LOT populariseringsprijs, is Gebareninzicht.nl: een website waar je van alles kunt leren over gebarentalen en in het bijzonder Nederlandse Gebarentaal (NGT). Het belangrijkste pluspunt van deze site is dat alle informatie toegankelijk is in het Nederlands en in NGT – dus ook voor doven en slechthorenden met NGT als moedertaal.

Wat?

Gebarenzinzicht.nl is een mooi vormgegeven website waar wetenschappelijke kennis over gebarentalen in het algemeen en NGT in het bijzonder publiek wordt gemaakt - zowel in NGT (m.b.v. filmpjes) als in het Nederlands. De site is dus tweetalig: “gebarentaal staat op de eerste plaats, de tekst staat eronder”.

 

Waarom?

De website is gemaakt om een oneerlijkheid recht te zetten: terwijl NGT-gebruikers wel onderwerp zijn van allerlei gebarentaalkundig onderzoek, worden de resultaten van dat onderzoek vrijwel alleen in het gesproken en geschreven Nederlands gepresenteerd. Gesproken Nederlands beheersen doven en slechthorenden vaak wel als tweede taal, maar zoals je weet is je tweede taal altijd lastiger dan je eerste. Bij het leren van Nederlands missen doven en slechthorenden bovendien belangrijke visuele informatie - je kunt bijvoorbeeld niet goed zien of iemand een 'g' of een 'k' uitspreekt. Lezen en vooral schrijven in het Nederlands is vervolgens extra lastig, omdat je in schrift allerlei klanken op moet schrijven waarvan je op basis van liplezen niet kunt weten dat ze er zijn. Geschreven teksten zijn voor veel doven en slechthorenden dus moeilijk, en dat zorgt weer voor een slechtere toegang tot (hoger) onderwijs, des te meer omdat daar steeds meer Engels gebruikt wordt.

De NGT-gebruikers die wel toegang hebben tot de hogeschool of uni, of daar goede connecties hebben, krijgen de uitkomsten van gebarentaalonderzoek nog wel mee, maar de meeste doven en slechthorenden hebben helaas nauwelijks toegang tot informatie die juist voor hen zo ontzettend relevant is. Gebareninzicht voorziet hier eindelijk in.

Een mooi neveneffect voor horenden is dat de informatie intussen ook in het geschreven Nederlands beschikbaar is, en dan in een wat begrijpelijker Nederlands dan het meeste wetenschappelijk werk (oftewel: popularisatie). Zo kunnen ook horenden veel leren over NGT, en dat is en blijft ontzettend nodig: nog steeds zijn veel Nederlanders niet of nauwelijks op de hoogte van het feit dat NGT een volwaardige taal is, in plaats van een plaatjesvariant van  gesproken taal.

Wie?

Het onderzoek dat op de site aan de v/m gebracht wordt, wordt uitgevoerd door een groep onderzoekers van de Radboud Universiteit Nederland (en 1 van de UvA), waarvan een gedeelte zelf doof of slechthorend is en NGT als moedertaal heeft. Het idee voor de site komt van Onno Crasborn en Yassine Nauta, die geïnspireerd werden door het boek Lexicon van de gebarentaalwetenschap van Jan Nijen Twilhaar (en bijgestaan door diezelfde Jan Nijen Twilhaar en Beppie van den Bogaerde). Het broodnodige geld komt van de NWO - de wetenschapsclub vindt het óók belangrijk dat wetenschappelijk onderzoek naar de mensen toe gaat, en heeft dus een duit in het zakje gedaan, waarvoor driewerf hoera.

Nu u alles weet leggen we Gebareninzicht.nl graag langs de populariserende meetlat. De criteria ontleenden we uit dit blog over de meerwaarde van popularisatie.

1. Het is zonde wanneer kennis binnen je instituut/universiteit blijft – een groter publiek is fijn voor uni & publiek.

In dit geval is meer kennis bij het publiek niet alleen fijn, maar het hele punt van de site! NGT’ers hebben recht op de kennis die er over hun taal bestaat, en deze website maakt dat mogelijk. 

Ten tweede is het (zoals eerder gezegd) ontzettend nodig dat Het Brede (horende) Publiek, en dan vooral de ambtenarelarij, zich bewust is van NGT als volwaardige taal in Nederland. Hopelijk leidt dat tot meer erkenning van de rol van NGT in Nederland, zodat het journaal met gebarentolk ook tijdens de Olympische Spelen wordt uitgezonden en er ook eens NGT’ers op tv komen omdat ze iets te vertellen hebben, en niet om om gebarentaal te lachen.

2. Een wetenschapper wordt beter van contact met niet-wetenschappers: je leert onwijs veel van ‘lekenvragen’.

Gebarentaalwetenschappers zijn zeer gebaat bij een goed contact met de NGT-gemeenschap. Zonder NGT-gebruikers zou onderzoek naar de taal niet mogelijk zijn. Bovendien geldt dat als de NGT-gemeenschap sterk is, de taal sterker is, en dat maakt NGT makkelijker te onderzoeken en vergroot haar overlevingskansen. Een gebarentaalwetenschapper die geen contact heeft met de NGT-gemeenschap – dat zou niet gewoon jammer zijn, dat zou een gotspe zijn. Ook daarom is deze site belangrijk.

3. Overdragen van (wetenschappelijke) kennis over taal geeft vreugde en vertier!

Overdragen van plezier in en liefde voor taal, specifiek NGT, is niet het doel van Gebareninzicht, en dat is misschien de reden dat dit net wat minder van het scherm spat dan bij de vorige genomineerde, DRONGO. Dat wil niet zeggen dat het niet aanwezig is: ook op gebareninzicht.nl word je vrolijk van alle kennis die er te halen is in de wereld, en van hoe fascinerend en rijk taal kan zijn (én van de slim gevonden titel trouwens). Ik had de neiging steeds nóg een stukje te lezen/kijken, en dat lijkt me een teken dat dit noodzakelijke project niet alleen nuttig, maar ook heel fascinerend is.