Translate Milfy!

maandag 26 mei 2014

Hoeren, zuipen, ruften, zelfmoord: Dutch in het Engels

Stereotypen: wie kent ze niet. Duitsers snauwen, Spanjaarden zijn lui, Schotten gierig. Zulke stereotypen kom je in taal ook tegen. Wij Nederlanders komen er bijvoorbeeld in het Engels niet best af. Er zijn HEUL veul uitdrukkingen waar het woord Dutch in voorkomt. Sjoerd Mullender noemt er hier (zonder bronnen) al 52. Mals zijn ze ook al niet: Dutch komt voor in allerlei nare uitdrukkingen, van zelfmoord tot ruften en van gierigheid tot zuipen. Milfje zette een paar uitdrukkingen op een rijtje en probeerde uit te zoeken waar ze op gebaseerd zijn.


De voornaamste reden van al die nare betekenissen schijnt te maken te hebben met de haat en nijd tussen Engelsen en Nederlanders die bestond in de 17e eeuw (Slag bij Chatham! Eerste en Tweede Engelse Oorlog! Michiel de Ruyter!). Hier wordt Rawson geciteerd, die stelt dat Dutch werd gebruikt als "pejorative label pinned by English speakers on almost anything they regard[ed] as inferior, irregular, or contrary to 'normal' (i.e., their own) practice". Ook later kwamen Nederlanders er niet goed af: Nicoline van der Sijs  stelt in haar Yankees, Cookies en Dollars dat ook in het Amerikaans Engels negatieve uitdrukkingen kwamen, vanwege onze concurrentiestrijd aldaar.

Nou goed. Over naar de Engelse uitdrukkingen.

Dutch oven
Ik kende deze uitdrukking vooral als slang: dit is wat je doet wanneer je een scheet laat onder de dekens en het hoofd van je bedpartner onder diezelfde dekens houdt om haar/hem optimaal te laten genieten van je kruidige luchten. Dit lijkt een duidelijke betekenisuitbreiding van de originele Dutch oven, wat een zware ijzeren kookpot was waarvan het deksel goed dicht zat. Ook gerelateerd (hoewel minder negatief) is de betekenis van blowen in de auto met de ramen dicht (wat blijkbaar in Australië wel wordt gedaan; lijkt me behoorlijk warm...)

Going Dutch
Iedereen betaalt voor zichzelf. Het is helder waar dit vandaan komt: Nederlanders staan bekend als gierig. Zie ook uitdrukkingen als Dutch lunch/supper (zelfde betekenis), Dutch party, Dutch treat (uitje waar iedereen voor zichzelf betaalt)

Dutch act
Als iemand zelfmoord pleegt. Waarschijnlijk betekenisuitbreiding van to take Dutch leave, wat deserteren betekende. Ook bekend als "to do the Dutch". De Oxford English Dictionary noemt het eerste voorbeeld in 1904. Dit is een Amerikaans voorbeeld, en toont goed aan dat ook in Amerikaans Engels vooral negatieve connotaties waren verbonden met Nederlanders: zelfmoord wordt namelijk vaak als iets lafs gezien. Maar waarom dan Nederlanders? Die stonden bij mijn weten, in dat tijdsgewricht niet per se als zelfmoordenaar dan wel als laf bekend. Op dit forum discussieert men over deze vraag...

Dutch nightingales
Dit zijn kikkers, oftewel vogels die echt niet kunnen zingen, oftewel uberhaupt geen vogels, maar gewoon mensen die niet kunnen zingen. Nou, dat was de betekenis vóór het afgelopen Songfestival #overmatigpatriottistischetrots.

Dutch widow
Een prostituee. Misschien verwant aan de Dutch wife, wat een soort matras is, maar ook soms een sexpop of bijslaapje. Deze woorden schijnen te maken te hebben met een soort van mechanische masturbatiemachines: zie ook deze site (en vertel ons meer).

En zoals iedere wetenschappelijke tekst eindigen we met de sectie future research. Het zou namelijk interessant zijn om te kijken of uitdrukkingen met Dutch in het Engels percentueel meer voorkomen dan uitdrukkingen met andere nationaliteiten. Die kans is aanwezig, afgaande op het intensieve contact dat Nederland en Engeland hebben gehad. Maar waarom hebben we in het Nederlands dan (voor zover wij weten) zo weinig uitdrukkingen over Engelsen? Of over Amerikanen (zie ook weer het boek van Van der Sijs)? Alleen de term Engelse ziekte komt bij me op, maar dat lijkt een herinterpretatie. Wat hebben we verkeerd gedaan dat de Engelsen zo slecht over ons dachten? Of zien we hier die veronderstelde tolerante Nederlandse geest aan het werk;  heeft die gezorgd dat wij de Engelsen accepteerden ondanks al die lullige uitdrukkingen over ons? Gut wat zijn we toch fijne mensen!

7 opmerkingen:

  1. Alle geschiedenis is winnaar geschiedenis: die schrijft 't op. Aangezien op het wereldpodium de Engelsen in Europa en de Engelsen in Amerika (New York) de winnaars zijn, zou dat wel eens de reden kunnen zijn dat dit overleefd heeft

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Enerzijds bestaat er zeker zoiets als een historisch Brits superioriteitsgevoel (het Engels kent ook pejoratieve uitdrukkingen met French, Russian,...); anderzijds is er het feit dat in de periode van de opgang van het Britse imperium de Hollanders hun belangrijkste concurrent vormden als zeevarende natie, en tenslotte hadden (hebben) Hollanders in heel Europa nu eenmaal geen al te beste reputatie als het op fatsoen en beschaving aankomt (waarbij ik niet noodzakelijk wil beweren dat die terecht is). Dat omgekeerd het Nederlands minder negatieve uitdrukkingen kent over de Engelsen, kan er inderdaad aan liggen dat ze in de strijd om de heerschappij ter zee tegen de Engelsen het onderspit hebben moeten delven. Of Engelse ziekte een herinterpretatie is, is niet zeker: zo heet syfilis in het Frans "de Italiaanse ziekte", in het Spaans, Engels en Duits "de Franse ziekte", in het Pools "de Duitse ziekte" en in het Russisch "de Poolse ziekte"; dit om maar te tonen dat bepaalde taalfenomenen best niet alleen door de bril van de taalgeleerde, maar ook door die van een historicus worden bekeken.
    Hier staat trouwens nog een interessant stuk over hetzelfde onderwerp:
    http://www.newnetherlandinstitute.org/files/2613/6700/9122/DISSING_THE_DUTCH.pdf

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. goed punt wat betreft de Engelse ziekte: helaas ontbreken ons de middelen om voor ieder stukje origineel onderzoek te doen, en baseren we ons dus op bronnen die wij voor waar aannemen, zoals etymologische en historische woordenboeken. Daarom zijn dit soort aanvullingen zeer welkom! Overigens is het natuurlijk zo dat dit soort taalfenomenen door taalkundigen vaak ook wel in een taal-extern perspectief worden geplaatst, zoals ook met het hele Engels-Nederlandse conflict het geval is. Maar er blijft, zeker wat etymologie betreft, altijd ruimte voor nieuwe informatie.

      Je punt over negatieve uitdrukkingen over Engels in het Nederlands begrijp ik alleen niet: zou je niet zeggen dat juist omdat wij het onderspit dolven, wij meer nare uitdrukkingen zouden hebben?

      Verwijderen
  3. Is inderdaad een mes dat aan twee kanten snijdt - hier is dan weer eerder een psycholoog dan een historicus nodig (iemand?) :-)
    Niet mijn terrein dus, maar mij dunkt dat er van de Britten geen uitgesproken vijandbeeld heerste (ze hebben immers nooit de Nederlanden bezet of zo), zodat ze - eens Holland zijn status als maritieme wereldmacht kwijt was - niet meer echt "negatief" aanwezig waren in de geesten (en dus ook de taal) van de bevolking. Bovendien, als je door iemand wordt overtroefd, dan loop je daar allicht liever niet mee te koop - maar omgekeerd (als overwinnaar dus) natuurlijk wel...

    BeantwoordenVerwijderen
  4. J, Huizinga heeft in diens boek TIEN STUDIËN ( HAARLEM H.D. Tjeenk Willink & Zoon, 1926) in het hoofdstuk VII "Engelschen en Nederlansders in Shakespearse's Tijd" uitgebreid uiteengezet hoe de betekenis van het woord DUTCH in de Engelse taal vorm heeft gekregen. In het kort: de Engelsen en De 7 Provinciën waren vaker strijdmakkers dan tegenstanders en feitelijk zijn het dan ook de onhebbelijkheden van de Engelsen zèlf welke zij op de Hollanders hebben geprojecteerd samengevat onder vele uitdrukkingen met daarin de term 'Dutch' overdrachtelijk met alles wat lelijk is. Dutch courage, A Dutch Bargain, A Dutch feast, a Dutch Concert, A Dutch widow,a Dutch oncle, a Dutch defence , a Dutch auction, Dutch Comfort of Dutch consolation ( wat zoveel betekent als 'Goddank is het niet erger'. De Nederlanders waren reizigers en handelslieden en kenden nauwelijks Adel / Ridders e.d. i.t.t. de Engelsen, Via het woord Dutch konden veel eigen onhebbelijkheden van de Engelsen worden ondergebracht bij de Nederlanders, een volk waarmee zij doorgaans in goede harmonie konden leven en min of meer als gelijkdenkend erkend.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ik ben maar een eenvoudig geograaf en heb van taalkwesties niet zo veel verstand. Is het niet zo, dat het woord Dutch, Duits en Diets varianten zijn van een oud-germaans woord dat volks betekent? Is het dan ondenkbaar, dat de Engels elite, niet gespeend van een zekere arrogantie, het woord volks i.c. Dutch gebruikte om aan het Britse volk toe te schrijven laag gewaardeerde eigenaardigheden te omschrijven? Het is mij niet helemaal duidelijk wanneer deze toekenning is overgegaan op het Hollandse deel van de Nederlanden. Wellicht kan een deskundige hierover het licht laten schijnen.

    BeantwoordenVerwijderen