Translate Milfy!

dinsdag 16 oktober 2018

Emoties verwoorden op Facebook: taalverschillen in emoji

door Sterre Leufkens


Weet je wat leuk is? Je Facebook instellen op een taal die je niet (goed) beheerst! Milfje-v's feestboek spreekt tegenwoordig Afrikaans, en echt, ik val van de ene verbazing in de andere. Wat me bijvoorbeeld al snel opviel is dat de woorden die bij de zes reactie-emoji staan, heel anders zijn dan in het Nederlands, ondanks de grote overeenkomsten tussen Afrikaans en Nederlands. Ik ging op onderzoek uit: hoe verwoordt Facebook de zes basisreacties in verschillende talen?




De onderzochte talen: Nederlands (Nederland) - Nederlands (België) - Engels - Frans - Duits - Fries - Afrikaans - Esperanto

De resultaten:
leuk - vind-ik-leuk - like - j'aime - gefällt mir - mei 'k wol oer - hou van - Ŝati

geweldig - geweldig - love - j'adore - love - leafde - mal daaroor - ami

grappig - haha - haha - haha - haha - haha - haha - haha

verbluft - wow - wow - wouah - wow - wow - wow - ho!

verdrietig - droevig - sad - triste - traurig - tryst - hartseer - malĝoja

boos - boos - angry - grrr - wütend - lilk - kwaad - kolera

Wat valt op?

'Onomatopee' of beschrijving?
Sommige emoties worden geassocieerd met een karakteristiek geluid: als iets grappig is, moet je erom lachen, wat klinkt als 'haha'. Zo'n woord kun je misschien zien als een soort onomatopee, een klanknabootsing. Preciezer gezegd is het eigenlijk een nabootsing van de reactie zelf. Wat mij ontzettend verrast is dat vrijwel alle talen steeds kiezen voor zulke nabootsende woorden, maar dat het Nederlands heel droogkloterig bij beschrijvingen blijft. Alsof iemand je een knaller van een mop vertelt, en iedereen barst in lachen uit, maar de Nederlander in de zaal zegt met stoïcijns gezicht: ja, grappig. Of als een kat een brandweerman uit een boom redt, en iedereen zegt: WOW, maar het Nederlands zegt: "ik ben verbluft".

Van de nabootsende talen maakt het Frans het trouwens het bontst: in die taal wordt zelfs woede verklankt, met 'grrr'. Intussen laat verdriet zich kennelijk niet zo goed in een geluid uitdrukken; in geen enkele taal vinden we iets als 'boehoe' of 'snif'. Binnen de nabootsingen zijn er trouwens ook nog taalverschillen. Zo kiezen bijna alle talen voor 'wow' om verbazing uit te drukken, maar het Esperanto gaat voor ho! Waarom zou dat zijn? Hebben alle talen behalve het Esperanto een Engels woord geleend om hun verbazing te etaleren? Esperantetymologen, kom er maar in! 


Leenwoord of inheems?
Sprekend van leenwoorden. Hoewel het cliché luidt dat Nederlanders liever een leenwoord gebruiken dan een inheems woord of een leenvertaling, kiest de Nederlandse Facebook voor 'eigen' woorden als 'geweldig' waar de Duitsers voor 'love' gaan, en 'verbluft' in plaats van het Vlaamse, Franse en Duitse 'wow'. Heel stereotiep spellen de Fransen hun verblufte gevoelens dan wel weer op z'n chauvinistisch Frans (wouah), terwijl de andere talen allemaal de Engelse spelling aanhouden. 

Woord of zinnetje?
Belgisch Nederlands, Frans, Duits en Fries gebruiken allemaal een keer een zinnetje in plaats van een beschrijvend woord. Dat levert leuke situaties op wanneer je de term wilt vervoegen: 'Mijn post had wel honderd vind-ik-leuks!'

Wat valt jullie verder nog op, lezers? En hoe zit het eigenlijk in jullie andere talen? Vul de rijtjes maar aan!

14 opmerkingen:

  1. Dat zal een flinke kat geweest zijn...

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Noors heeft een beschrijving van het symbooltje zelf: 'hjerte'

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik snap ook nooit helemaal waarom Belgisch & Nederlands Nederlands verschillend moeten zijn. En waarom ze dan net die specifieke keuzes maken. Zoals bij verdrietig/droevig, dat lijkt me toch standaard in ons hele taalgebied. Meestal geen zure bommen, fluisterasfalt of schepenen. En "leuk" gold in mijn kindertijd nog als een erg Hollands woord. Maar misschien is het dat niet meer voor hedendaagse Vlaamse tieners die met facebook en social media zijn opgegroeid.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Als je ziet hoeveel variatie het Nederlands bínnen Nederland al vertoont, vind ik het op zich niet gek dat Belgisch en Nederlands Nederlands van elkaar verschillen. Maar hoe het zit met de specifieke keuzes weet ik niet - zou 'verdrietig' voor Belgische Nederlands-sprekers iets subtiel anders betekenen? Er zou inderdaad ook nog een generatieding mee kunnen spelen.

      Verwijderen
    2. Goh, misschien is er een beetje verschil tussen 'verdrietig' dat eerder om een reden is, en 'droevig' dat minder een waarom nodig heeft? Maar of dat regionaal is, of van groot belang op fb... Misschien heb ik gewoon altijd te veel dingen van boven de Moerdijk gelezen om alle on-Vlaamse manieren van zeggen op te merken:)

      Verwijderen
    3. Ik zou, als Vlaming, ook 'verdrietig' gebruiken. 'Droevig' vind ik een bijzonder 'stijf' woord voor een emoticon. Het is eerder schrijf- of boeken- dan spreektaal en daarin zit een groot verschil tussen het Nederlands uit Vlaanderen en Nederland. Onze Vlaamse geschreven varianten vind ik vaak wat 'oubollig' en minder vlot, wellicht een gevolg van het veel latere gebruik van het A.N. bij ons, waarmee hele generaties voor het eerst via boeken kennis maakten. Het lijkt nog al te vaak ook de enige variant die ze in geschreven teksten beheersen, ondervond ik als leraar Nederlands bij 17- en 18-jarigen.

      Verwijderen
  4. Wat subjectief geneuzel: gemiste kans voor het Duits, hadden prima het prachtige (super)geil kunnen gebruiken ipv love. Hartseer trouwens een fantastisch woord.

    Dit minionderzoekje doet me trouwens denken aan het taalgebruik van de user interface in bredere zin: machines, programma's, (besturings)systemen. Voornamelijk Duits/Nederlands versus Engels is wel interessant ivm woordlengte en beperkte ruimte. Drie voorbeelden:
    - het Engelse "tools" menu in Windows, dat in het Nederlands vaak "extra" heet. Gereedschap was toch te lang
    - ik reed pasgeleden in een auto van Franse makelij, waar iets teveel het Franse "leenworden worden vertaald!" principe was toegepast op de Nederlandse interface waardoor cruise control snelheidsaanpassing (of iets in die richting) heette
    - ik heb een afstandsbediening met Engelse opdruk met woorden als: program, zoom, display, maar de interface op de tv die erbij hoort heb ik wel in het Nederlands staan (zou dit in Frankrijk ook zo gaan?)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ja hartseer is prachtig, en 'mal daaroor' vind ik ook erg mooi.

      Dank voor je observaties over user interfaces, daar gebeuren interessante dingen inderdaad! Het doet me ook denken aan die slecht vertaalde handleidingen die je wel eens ziet, waarin dan in 10 talen wordt uitgelegd hoe je nieuwe apparaat werkt. Er is dan duidelijk met Google Translate o.i.d. gewerkt, met hilarische gevolgen...

      Verwijderen
    2. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

      Verwijderen
  5. Het Esperanto heeft ook ǔaǔ, maar ho! is een vorm die al voorkomt in een gedicht van Zamenhof als uitroep (ho, mia kor').

    BeantwoordenVerwijderen