Van Dortmuiden tot Warschau: waarom sommige plaatsen in het buitenland anders heten.

Laatst was ik op het Bedrijventerrein Sloterdijk III Zuid en Oost. De straatnamen daar deden me ergens aan denken, maar ik wist niet precies waaraan. Abberdaan, Poortland, Jarmuiden. Totdat ik erop werd geattendeerd dat dit allemaal oude Nederlandse namen zijn voor buitenlandse havensteden: Aberdeen, Portland, Yarmouth (zie hier), die we vroeger gebruikten maar nu niet meer. Hoe zit het eigenlijk met plaatsnamen? Hoe benoem je die en waarom verandert er soms een naam?

Tien^Taal voor... Vivien Waszink

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Met in deze aflevering: Vivien Waszink: taalkundige, lexicograaf (woordenboekmaker), moeder en hiphopfanaat. Wat u nog niet wist: ze draagt elke dag een jurk. 

Auteurstest test geen belezenheid

Het gaat talig goed op de Universiteit Gent. Eerder kwam daar al de woordenschat test: deelnemers konden zeggen of de woorden die ze werden voorgeschoteld al dan niet bestonden. Een succes, want meer dan een half miljoen mensen deed de test. Nu is er een nieuwe test: de auteurstest. Met deze test wil prof. Brysbaert testen hoe belezen mensen zijn, met als hypothese dat mensen die veel lezen ook een grote woordenschat hebben. Maar daar gaat het mis: de test lijkt helemaal geen belezenheid te testen.

Waar is de taal? Hier is de taal!

Vorige week schreef Milfje over de hoeveelheid talen op de wereld: dat wordt vaak geschat op 6000. Als taalkundige wil je natuurlijk zo veel mogelijk data uit zo veel mogelijk talen vergaren en makkelijk doorzoekbaar maken. Dat is een heel lastige klus – over veel talen weten we gewoon heel erg weinig, en wat we weten staat bijvoorbeeld in een vergeeld manuscript dat ergens in de krochten van een Zimbabwaanse bibliotheek ligt. Gelukkig wordt het met de hedendaagse technologie steeds makkelijker om data uit al die talen toegankelijk te maken voor een groter publiek van zowel wetenschappers als niet-wetenschappers. Milfje heeft een paar handige sites die dit doen op een rijtje gezet! Surfen maar!

Tussen rugzak en backpack: over Engelse leenwoorden

De Stichting Nederlands. Ze bedoelen het zo goed, maar gaan een tikje ten onder aan de eigen stichtingsdrang. Al wie zich wense die kijke in hun publicatie Funshoppen in het Nederlands, een enorm uitgebreide woordenlijst van Engelse woorden die in het Nederlands gebruikt worden. De samenstellers ergeren zich aan het onnodig gebruik van Engelse woorden, want, de voordelen daargelaten, ‘bij overmatig, onnadenkend of anderszins onnodig gebruik kan het echter ook juist ten koste gaan van de uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands, en daarmee van de begrijpelijkheid en precisie van onze taal’. De SN is constructief en stelt Nederlandse woorden voor ter vervanging van de Engelse - het boekje staat vol met geinige woorden zoals bengelbewaarder (voor babysitter). Maar ze gaan voorbij aan een aantal goede aspecten van de Engelse invloed, en de crux zit ‘m daarbij in dat woordje ‘onnodig’. Want wanneer is een leenwoord nodig?

10^Taal voor... Klaas Seinhorst

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag aan het woord Klaas Seinhorst, promovendus aan de UvA. Hij houdt van klanken, zowel talige als muzikale. 

Wow, taalgasme! Van oude suffixen en nieuwe morfemen

Ik ben gek op nieuwe woorden. Even op Urban Dictionary kijken, en ja, daar heb je het al: 'sit of shame - That moment when you're sitting in your car after being pulled over by a cop. Knowing that every person driving by is looking at you'. Te gek! Behalve nieuwe woorden leren, kun je natuurlijk ook woorden zelf maken. Dat doe je bijvoorbeeld door morfemen (een morfeem is een (stukje) woord met een zelfstandige betekenis) te combineren. Zo krijg je in het Engels bijvoorbeeld Nipplegate, awesomesauce en nerdgasm. Laatst las ik een artikeltje over dat soort woorden, dat stelde dat dit alleen maar speelse woordvorming is, en geen “echte” taalkundig serieus te nemen morfologie. Maar ja: wanneer is het dan wél echt?

Hoeveel talen zijn er eigenlijk?

Dat is natuurlijk een behoorlijk boeiende vraag. Denk er eerst even over na. Hoeveel denk je? Bij een onderzoek in New York dachten mensen aan “enkele honderden”. Nou, het zijn er wel meer dan dat, maar hoeveel precies, dat weet niemand. Nu zul je misschien denken: wat gek, je kunt ze toch gewoon tellen? Het antwoord is: ja, dat kan inderdaad, en dat wordt ook wel geprobeerd, maar de antwoorden verschillen nogal. Want wanneer is iets eigenlijk een taal? Wanneer is iets een dialect? Is Zeeuws een taal? En hoe zit het met talen die doodgaan?

Een zin in een zin in een zin in een zin...

Vorige week beloofde ik jullie om iets te vertellen over recursie. Dat is een loeiheet hangijzer in de onvolprezen taalkunde, en wel omdat de Intelligent Creator van de taalkunde Noam Chomsky op enig moment beweerd heeft dat

recursie het cruciale verschil maakt tussen menselijke taal en dierlijke communicatie. Hoe zit dat?

Wat voor taal is dat nou weer?!

Afgelopen week kwam er fijn nieuws uit Melbourne: Lars Yenken, een taalwetenschapper en computerprogrammeur, heeft een spelletje gemaakt waar je op basis van een geluidsfragmentje moet raden wat voor taal er wordt gesproken: the Great Language Game. HEUL leuk, lekker competitief (mijn record is tot dusverre 750), maar vooral ook nog eens knap interessant. Want de vraag is: als je de taal niet kent, hoe gok je dan?

10^Taal voor... Gaston Dorren

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag aan het woord Gaston Dorren, taaljournalist. Hij schrijft over taal, met name voor het blad Onze Taal,  maar hij is ook auteur van de populair-wetenschappelijke boeken Nieuwe tongen (over migrantentalen), Taaltoerisme (over Europese talen), en maker van de app LanguageLover’s Guide to Europe.

Trema's, wat moet je ermee

Via de facebook van Onze Taal vernam ik dat er spellingscursussen aankomen - misschien in het kader van goed aan het nieuwe schooljaar beginnen. Natuurlijk is het prettig als je als journalist, schrijver of sollicitatiebriefschrijver goed beslagen ten ijs komt, maar verder is Milfje qua spelling nogal liberaal: zolang je geen absolute volslagen abjecte onzin uitslaat, zal het me een bloedworst zijn of je panneNkoek of pannekoek schrijft. In het kader daarvan viel één bepaald fenomeen ook op in de voorbeeldopgave van OnzeTaal: de trema.

Dieren hebben GEEN taal, maar ze communiceren wel.

Mensen communiceren met behulp van taal. Dieren communiceren ook, op allerlei verschillende manieren. De vraag is, of je die manieren ook taal kunt noemen? Bestaat er zoiets als dierentaal? Er is altijd lekker veel aandacht voor in het nieuws, maar of het ECHT om taal gaat, daarover zijn de meningen verdeeld. Milfje zet het op een rijtje.