Borsten! Dieren! Taal!

Milfje is ooit, lang geleden in 2011, begonnen met het schrijven van taalerotiek. Zie bijvoorbeeld oude favorieten als “Broek der Illusies” (zie hier Google-link, lees alle hoofdstukken!). Taalerotiek is leuk, omdat het taboe is, en taboe is interessant voor taalkundigen. Mensen verzinnen namelijk allerlei verschillende woorden om vooral taboewoorden zoals lul of kut niet te hoeven zeggen (zoals puddingsbuks of verticale glimlach).

Nu zapte ik laatst langs een aflevering van Scrubs, en daarin kwam een schitterend voorbeeld voor van een soort eufemisme: borsten werden “blouse bunnies” genoemd. Deed me denken aan de mij al bekende uitdrukking “sweater puppies”. Leuk in het Engels, maar in het Nederlands kennen we natuurlijk ook legio's voorbeelden van synoniemen voor borsten: check bijvoorbeeld dit lijstje, of dit lijstje op vrouwenwebsite ze.nl.

Maar helaas: geen synoniemen met dieren, laat staan met alliteraties! Lezers van Milfje, klim in uw pen (toetsenbord): verzin een allitererend synoniem voor borsten waarbij de tweede helft een dier is. De beste inzending nodig Milfje uit voor een biertje.

Taalwetenschap: alfa of beta?

De taalschetenwap wordt door velen als een alfawetenschap gezien, want taal. Maar toen ik ooit op de open dag van de opleiding ging kijken, werd me verteld dat het eigenlijk de beta onder de alfawetenschappen is. Hoe zit dat? Is het wel waar? En is dat eigenlijk belangrijk?

Zender of ontvanger: wie heeft er gelijk?

Naar aanleiding van het interview met Fred Weerman twee weken geleden ontspon zich op zusterblog Neder-L een interessante discussie. Interessant inhoudelijk, over de vraag of je nou wel of niet van taal moet/mag houden, maar vooral interessant omdat het leek te gaan over een kwestie waar Milfje steeds vaker tegenaan lijkt te lopen de laatste tijd. De zender (Weerman) zei dat hij het anders had bedoeld dan dat de ontvanger (Van Oostendorp) het had begrepen. Een zeer problematische situatie: wie heeft er gelijk? En wat kun je eraan doen als je elkaar niet begrijpt?

Ensemble vs ensembul

Gisteren was ik Studio Sport aan het kijken, en wat hoorde mijn oor: Tom Egbers had het over “het debacle van afgelopen donderdag”. Hij sprak “debacle” uit als (1), dus met een "kl" en een korte a. Heel grappig: ik zou zelf het uitspreken als (2).

1. dee-bah-kluh
2. duh-baa-kul / dee-baa-kul

Een vergelijkbaar woord is ensemble vs ensambel. Los van hoe de boekjes zeggen dat het moet (er is geen goed en fout, iedereen begrijpt wat je bedoelt), vragen wij ons af: hoe zeg jij het? En ken je nog meer van dit soort woorden?

10^Taal met... Ton van der Wouden

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken,ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Ton van der Wouden, onze interviewee van vandaag, studeerde Nederlands in Leiden en promoveerde in Groningen op een proefschrift over ontkenningen. Hij werkt nu bij het Meertens Instituut in Amsterdam. Leuk detail: bijna al zijn artikelen zijn online!

Waternood/Watersnood: controniemen, woorden die zowel zwart als wit zijn.

Woorden zijn net mensen: ze staan allemaal in relatie tot anderen. Sommige van die relaties kennen we al van de basisschool: zo heb je synoniemen (zoals krom en bochtig), maar ook antoniemen (warm-koud, man-vrouw), en dan heb je nog wat minder bekende groepen zoals meroniemen (raam-gebouw) en hyponiemen (cocktail-drank). Nu kwam ik laatst op de OnzeTaal Scheurkalender uitleg tegen over het verschil tussen waternood en watersnood. En dat verschil heeft alles te maken met iets dat ik ken uit het semantiekleerboek van Nick Riemer (overigens een legendarisch docent), een van mn nieuwe lievelingsen in taal: controniemen.

Google Translate Hacks

In de categorie: positief, vandaag een hele toffe, namelijk Google translate. Huh, dat is toch die automatische vertaler die wel eens gekke dingen oplevert? Inderdaad! Google translate kan echt al heel veel, en wordt ook steeds beter. Buitengewoon interessante technieken zitten erachter, met semantische vectoren en dingen, echt een monument voor de menselijke geest (zie hier voor wat uitleg).

En wat doen wij mensen dus met dat soort iconen? We gaan ermee klooien. Hier alvast drie kilograppige truukjes om uit te halen met de uitspraakfunctie: WIE kent er nog meer?

1. Puntjes in het Japans: voer ....... in (een willekeurig aantal puntjes), zet de taal op Japans en laat het voorlezen door op het speakertje rechtsonderin te klikken.

2. Geluidseffecten: doe bijvoorbeeld rrrrrrrrrrrrrrrrrrr, zet de taal op Kroatisch en luister naar dikke electro.

3. Beatbox (een oudje): Zet de source taal op Engels en de targettaal op Duits en voer dit in:

pv zk bschk pv zk pv bschk zk pv zk bschk pv zk pv bschk zk bschk pv bschk bschk pv kkkkkkkkkk bschk bschk bschk pv zk bschk pv zk pv bschk zk pv zk bschk pv zk pv bschk zk bschk pv bschk bschk pv kkkkkkkkkk bschk bschk bschk pv zk bschk pv zk pv bschk zk pv zk bschk pv zk pv bschk zk bschk pv bschk bschk pv kkkkkkkkkk bschk bschk bschk pv zk bschk pv zk pv bschk zk pv zk bschk pv zk pv bschk zk bschk pv bschk bschk pv kkkkkkkkkk bschk bschk bschk pv zk bschk pv zk pv bschk zk pv zk bschk pv zk pv bschk zk bschk pv bschk bschk pv kkkkkkkkkk bschk bschk bschk

Wie biedt er meer?!

Taalvoutjes en onzekerheid

‘Door de zware storm zijn in het gebied tientallen bomen omgeaaid.' Ja, zo stond het in de Telegraaf van 13 februari, en dat werd meteen getwitterd en geretweet door o.a. @Taalfaal. Het is natuurlijk grappig, zo’n foutje, en het succes van @Taalfaal, @Taalvoutjes, @Irritaal en soortgelijke sites is daarom hartstikke begrijpelijk. Toch zou Milfje graag een momentje willen om uw aandacht te vestigen op de schadelijkheid van dit soort lachen om fouten. Terwijl de trotse vinder en retweeters laten zien hoe goed zij in taal zijn, worden mensen hier namelijk knap onzeker van. En dat is zonde.

Zo'n storm heeft ook z'n zachtaardige kanten #omgeaaid #telegraaf @taalfaal pic.twitter.com/WrV6pN1mUf
— PaulinePino (@PaulinePino) 13 februari 2014

Familiewoorden

Ieders taal is net een beetje anders. De taal van een bepaald gebied is natuurlijk een dialect, de taal van één persoon noemen we een idiolect: dat is jouw persoonlijke dialect. Sociale groepen hebben vaak ook een eigen taaltje: dat heet een sociolect. Een voorbeeld van een sociolect is het vaak aangehaalde straattaal: de taal van de jongeren.

Een ander interessant sociolect is dat van families. Dit sociolect vindt voornamelijk plaats op het woordniveau: iedere familie heeft wel eigen woordjes. Zo gaat bij de familie Milfje-Yang af en toe het woord “slobberdebomskie” over tafel. Dat woord wordt gebruikt als voorvoegsel voor een kledingstuk: een slobberdebomskie-trui is een slobberige trui die heel oud is maar toch heel erg lekker zit en die je daarom ver voorbij de houdbaarheidsdatum draagt.

Participeer! Vertel ons over jullie familiwoorden!

10^Taal met… Fred Weerman

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken,ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag is Fred Weerman aan het woord, hooggewaardeerd hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij studeerde Nederlands aan de Universiteit van Utrecht (begonnen in de tweede helft van de jaren zeventig), is daar gepromoveerd, en bleef daar werken totdat hij in 2001 naar Amsterdam kwam. Hij is onder andere beroemd om zijn onderzoek naar de verwerving van 'de/het' door monolinguale en bilinguale kinderen en volwassenen (en de verschillen daartussen), maar dat is maar één van de vele dingen waar hij over geschreven heeft.

Akademisch taalnieuws februari

Lekker weg in eigen land: waarom niet naar iets taalkundigs? Genoeg te doen in februari! 

Afkortingen en hun gender

Iedereen mag meedoen in de samenleving van Milfje, dus tijd voor een democratisch momentje! Wat zeg jij:

De AOW / het AOW

De INL / het INL

De RIAGG / het RIAGG

De S.O. / het S.O. 

Als spreekster van het Nederlands voel je van de meeste woorden aan of het ‘de’ of ‘het’ moet wezen. Maar hoe doe je dat eigenlijk? En gaat dat bij afko’s anders dan bij hele woorden?

Onesie, rompertje, hansopje: liever meer woorden of meer betekenisverschil?

Milfje-Yang was vorig jaar in Australie en hoort graag nog nieuws van Down Under. Met veel plezier las zij dus bij Taalnieuws dat "onesie" een van de woorden van het jaar is in Australie. Macquarie woordenboek weet nog hoe een echte verkiezing eruit hoort te zien, met 15 (!) verschillende categorieën (zie hier). Alleen vertaalt Taalnieuws "onesie" als "een soort trainingspak", en dat vind ik gek. Ook was er aandacht (o.a. van Sylvia Witteman) voor de vraag of wij daar niet al een woord voor hebben.

Tien^Taal met... Nicoline van der Sijs

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken,ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag verwelkomen we met gepaste trots Nicoline van der Sijs, dé autoriteit op het gebied van leenwoorden, of het nou naar het Nederlands is of uit het Nederlands. Ze staat pal vóór popularisering (zie De Dialectatlas bijvoorbeeld), is veelschrijfster en algemeen idool van Milfje.

Hebben online woordenboeken de toekomst?

Woordenboeken zijn interessant en problematisch: ze zijn dik, hun inhoud is voor een groot deel arbitrair, ze lopen altijd achter, en ga zo maar door. Ik vind ze persoonlijk behoorlijk fijn om vast te houden en om aan te ruiken, maar als het gaat om praktisch gebruik, grijp ik toch vaak naar het interwebz, alwaar een aantal degelijke online woordenboeken te vinden zijn. Hebben die online woordenboeken de toekomst? Milfje bespreekt verschillende voorbeelden en hun -delen.

Populariseren kun je leren

Afgelopen zaterdag vond de Grote Taaldag plaats: een dag waarop tout taalwetenschapland bijeenkomt om lezingen te geven en ernaar te luisteren, om lekker bij te kletsen, maar niet in het minst ook om te horen wie-oh-wie er die twee felgebeerde prijzen hebben gewonnen: de dissertatieprijs van AVT/Anéla en de populariseringsprijs van de LOT. Titia Benders won de eerste, en u kunt hier lezen waarom dat zeer terecht en geweldig is. De populariseringsprijs werd gewonnen door de Taalcanon, al even zo terecht en geweldig. Maar waarom is die prijs er eigenlijk? Wat is toch die LOT waar ik het over heb? Omdat deze vragen aan de zin van Milfjes leven raken, gaan we daar de komende tijd eens flink wat aandacht aan besteden.