Translate Milfy!

maandag 26 januari 2015

Waarom leest niemand over taal?

We bespraken onlangs Het Nederlands in gevaar? van Cor van Bree. Dit boek sluit aan in een lange traditie van intelligente, goedgeschreven, wetenschappelijk onderbouwde boeken over taal. Voorbeelden hiervan zijn o.a. het Groot Leenwoordenboek van Nicoline van der Sijs en Verandering en Verloedering van Hans Bennis, Leonie Cornips en Marc van Oostendorp. Maar het lijkt wel alsof niemand die boeken leest! Als je gaat kijken in de reacties op een willekeurige post van Onze Taal bijvoorbeeld, dan blijven mensen klagen over taalverloedering. Waarom, als die mensen zich hier zo'n zorgen over maken, verdiepen ze zich niet in het onderwerp?


Het lijkt wel alsof we er een beetje gefrustreerd over zijn, en dat is ook zo. Maar, zoals altijd, zijn we vooral ook benieuwd. Hoe kan het dat een onderwerp waar blijkbaar Jan én Allem/v zich druk over maken, zo oppervlakkig blijft? Waarom denken intelligente mensen ongefundeerde dingen over taal, en gaan ze dan niet lezen hoe het zit? Hier is, voor zover wij weten, geen onderzoek naar gedaan (dat zou ook heel erg moeilijk zijn). 

Een van de redenen blijft toch wel dat men denkt taal te begrijpen, omdat men het zelf altijd gebruikt. We worden dan ervaringsdeskundigen. Zoals onze vaste en daarom wel degelijk gewaardeerde reageerder DirkJan het onlangs verwoordde: 'ik hoef toch niet een taalboek te lezen om een eigen mening over een bepaald taalonderwerp te hebben?' 

Nee, dat hoeft niet. Iedere taalgebruiker heeft recht op een eigen mening over taal, en mag die ook rustig verwoorden. Maar het is wel zo dat iemand die jarenlang onderzoek doet naar een bepaald fenomeen, of heel veel leest over het onderzoek van anderen, waarschijnlijk een veel gefundeerder mening heeft dan de 'doorsnee' taalgebruikster. Het is zelfs zo, dat dat in veel gevallen geen mening meer is: het is een feit. Nu is taalwetenschap geen veld waarin iedereen het liefjes met elkaar eens is. Maar er zijn wel degelijk allerlei feiten bekend, inmiddels, na zeker honderd jaar taalwetenschap. Waar het om gaat is dat wat jij, o lezer, denkt te weten van een taal, heus niet altijd waar hoeft te zijn. 

Deels ligt het probleem bij de taalgemeenschap. Zoals in het voorwoord van de Taalcanon (ook al zo'n laagdrempelig goed boek!) te lezen valt: het kan nog wel beter met de popularisatie binnen de taalwetenschap. Maargoed, daar wordt aan gewerkt (zie die Taalcanon), en er is al best wat materiaal voorhanden. Blijft de vraag, waarom niemand die boeken lijkt te lezen. Het is een beetje hetzelfde als dat ik altijd dacht dat de aarde plat was, maar dat iemand laat zien dat hij rond is, en dat ik dan zeg: ok, jij kan dat wel zeggen, maar ik vind dattie plat is, deal with it. Eigenwijs is een ding, maar dom is een ander.

Goed, dit denken wij ervan. Maar we zijn natuurlijk vooral benieuwd naar jullie, reageerders. Jullie reageren namelijk (volgens ons) ook vooral uit intuitie.  Maar waarom zouden jullie dan niet een boek willen lezen over het onderwerp, bijvoorbeeld zoals diegene die wij hier noemen? Het is een klein beetje moeite, maar daarmee wordt je mening zoveel meer waard! Een stukje onderbouwing, maak me gek! 

Hoeveel boeken over taal hebben jullie gelezen? En welke dan? En wat doen jullie met die kennis? En zijn er ook dingen waarvan je denkt: die taalwetenschappers die l*llen maar raak, ze hebben ongelijk? Verras ons...

11 opmerkingen:

  1. Meen dat taal is zeg maar echt mijn ding redelijk wordt gelezen (en dan nog iest) // maar dat zijn volgens mij niet echt de onderbouwde linguïstiek boeken. Wat dat betreft boeken die ik lees zijn al snel richting romans en zeg, niet de hoogintelligente theoretische verhandelingen. ... De OnzeTaal Scheurkalender, met variërend en verrassend. Die wel, ja. (maar dat is meegenieten van iemands beroepsoriëntatie) Eerder dus romans - i.e. taal in de praktijk. (maar wel leuk om te merken hoe het lezen van boeken je eigen taalgebruik beïnvloed, als je begrijpt wat ik bedoel).

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Klopt, Anoniem, Taal is zeg maar echt mijn ding wordt nog steeds erg goed gelezen, tot onze vreugde. En blij te lezen dat jij ook veel romans leest!

      De Onze Taal scheurkalender is een goed voorbeeld van het soort boeken (en andere teksten) over taal dat wij hier bedoelen: informerend, echt onderbouwde kennis goed en toegankelijk overbrengend. Gelukkig wordt er nog veel meer van zulk werk uitgebracht; je hoeft je om je in taal(-wetenschap) te verdiepen gelukkig echt niet tot supertheoretische verhandelingen te wenden.

      Verwijderen
  2. Aanrader: 'Koro - De hysterische overtuiging dat je penis steeds kleiner wordt' van Howard Rheingold (1988), een traktatie voor taalliefhebbers.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Als je denkt dat al die zwak gefundeerde meningen over taal frustrerend zijn, dan moet je je eens mengen in de discussie over klimaatverandering...
    Overigens heeft de klimaatdiscussie wel grotendeels een andere achtergrond. Daar spelen namelijk gigabelangen, en zijn er zelfs partijen actief die opzettelijk desinformatie verspreiden. Zo erg zal het op taalgebied niet wezen. (Toe, zeg dat het niet zo is.)
    Een overeenkomst is dan weer wel dat op beide gebieden algemene media net zo gretig aperte onzin als doordachte beweringen publiceren, onder het motto 'je moet hoor en wederhoor toepassen'. De aanhangers van de platte aarde krijgen er nog alle ruimte.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank je, Gaston! Dat neem ik direct van je aan, dat het er in die tak nog veel frustrerender aan toe gaat. Ik denk inderdaad (alsjeblieft!) dat er in het taaldebat niemand opzettelijk misleidend is - een positieve gedachte om de week blij mee in te gaan :).

      Verwijderen
  4. ps: Overigens is dit stukje een mooie illustratie van een oud zeer bij taalwetenschappers die hun liefde niet weten te communiceren: in plaats van wervend of enthousiast de lezer te laten kennismaken met al die wonderlijke boeken wordt de lezer alweer in gebreke gesteld. Het belerende toontje, dat doet het hem, ook als de boeken zelf niet aan dat euvel lijden.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Nou, Guy, wij hebben inmiddels bijna 300 stukjes geschreven, waarvan er ongeveer 3 belerend zijn. Heb je alle andere ook gelezen? Dan zul je weten dat wij onze liefde op onze mouw dragen, en op een een wervende en positieve manier communiceren over taal. Een groot deel van onze lezers vindt dat we daarin slagen, jij vindt onze toon blijkbaar verkeerd, jammer, het zij zo. Toch zijn wij oprecht gefrustreerd over dit onderwerp: moeten we dat dan maar voor ons houden?

    Je reactie is ook weer een mooie illustratie van een oud zeer van mensen in het algemeen, dat ze meteen in de verdediging schieten als ze eens worden aangesproken op een eigenaardigheid, een tegenstrijdigheid in hun gedrag. Want dat is het natuurlijk wel.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Die had ik verdiend. :-) Veel taalplezier nog.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. De quote die jullie van mij aanhalen is inderdaad wel ronduit dom. En ik doelde op het hebben van een mening of Vlaams wel of geen aparte taal is. Maar in zijn algemeenheid vind ik toch wel dat wetenschappelijke kennis boven een losse mening en beperkte indruk gaat. En daar kun je dan boeken over lezen, maar ik houd het al een lange tijd op alle info die ik op internet kan vinden. Zo ken ik wel de inhoud van de Taalcanon, Kennislink en volg ik een stuk of tien taal-sites/blogs. En dan heb ik een abonnement op Onze Taal en volg nieuws via hun Taalpost. En ik moet zeggen dat ik me vooral interesseer voor de meer kleine ditjes en datjes van de taal. Ook heb ik nooit het gevoel gehad dat de taal wordt bedreigd door verloedering of verengelsing en om die reden sta ik ook niet gelijk te popelen om hierover een boek te kopen. Als dit soort artikelen online zouden staan, dan wil ik ze wel lezen. Ook ben ik van plan om mee te doen met de online MOOC-cursus, hoewel ik het jammer vind dat het in het Engels is. Neemt allemaal niet weg dat ik inderdaad toch ook meningen heb op basis van eigen waarneming of interpretatie vooral als het gaat om actuele taalverschijnselen en onderwerpen. Het is niet anders.

    [ En jammer dat er niet (meer) een algemeen taalforum op internet is waar je taalonderwerpen kan uitwisselen, kleine en grote onderwerpen. ]

    BeantwoordenVerwijderen
  8. MOOC-cursus is net zo fout als "kost duur": MOOC = Massive open online Course.
    Natuurlijk is die in het Engels, doelgroep is de HELE wereld, niet alleen Nederland.

    BeantwoordenVerwijderen