Een vaudte reaxie

Spelfouten: wie maakt ze niet? Wij in ieder geval wel, en jij zeker weten ook. Oninteressante vraag dus eigenlijk. Interessanter is om te kijken naar waarom mensen spelfouten maken. Hint: het is niet omdat ze dom zijn, het ligt vaak aan de manier waarop het brein werkt. Minstens zo interessant is het om je af te vragen hoe je eigenlijk reageert wanneer je een spelfout ziet. Verbeteren? Lekker laten hangen? Moord en brand schreeuwen? Een bepaalde reactie komt vaak voor, en verdient daarom een eigen blog: de Overdreiving.

Pas nog, in de Volkskrant: ‘Nu hij afzwaait, wordt hij op het Binnenhof overspoelt met lof’. Ging over de vertrekkende politicus Arie Slob inderdaad, en ja, dat moet ‘overspoeld’ zijn. Balen, het stond ook nog eens dikgedrukt in het blauw en alles. Wel een begrijpelijke fout, want zowel 'overspoelt' als 'overspoeld' komen voor, en onze hersenen beslissen dan wel eens op basis van frequentie. Zie nog maar eens hier. 

Mijn tijdlijn liep algauw over van de verontwaardiging. En hoe uiten mensen die verontwaardiging dan? Nou, door dit soort reacties te schrijven:

Pein aan me ooguh

Ouch! Als dat tenminste zo geschreven wort

Ai wad un vaudt! 

Volkskrand

Et cetera, und so weiter. Jaja, grappig hoor, maar ik zie daar vooral een fout van de reageerders, namelijk een argumentatiefout met de naam ‘glijdende schaal’. Kijk, de journalist heeft daar duidelijk een spelfout gemaakt. Maar dat wil niet zeggen dat hij überhaupt niet kan spellen, en in alle woorden die hij opschrijft alle mogelijke fouten maakt. Ik heb er geen statistiek op los gelaten, maar durf de stelling wel aan dat die journalist in het overgrote merendeel van zijn woorden géén fouten maakt. En zeker niet van die rare als ‘wort’, of ‘vaudt’.

Het is opvallend dat reageerders dat soort overdreven fouten maken, die dus echt nooit voorkomen. Ze bedoelen het natuurlijk als hyperbool, als grappige overdrijving van iets kleins. Een spelfout is erg want verloedering, maar met z'n allen kunnen we er om lachen, als we een nog veel overdrevender fout maken. En lachen om fouten, dat is wat iedereen wil. 

Dan is het nog zo dat mensen denken dat een spelfout staat voor iets veel groters: een algeheel gebrek aan taalvaardigheid van de gehele hedendaagse maatschappij. Dit is niet gewoon een geïsoleerd geval, een incident in een verder zo bloeiend taallandschap, uitblinkend in nauwkeurigheid en eloquentie. Nee, het is een teken aan de wand: zie je wel, ze kunnen geen Nederlands meer tegenwoordig. Dit is maar één voorbeeld, maar binnenkort sgreifen hun alemaal so.

Quod natuurlijk non. Misschien is het inderdaad zo dat de schrijfvaardigheid van Nederlanders, journalisten incluis, achteruit gaat. Het zou kunnen; het is niet (goed) onderzocht. Maar zo'n fout in de krant bewijst dat niet. Het is een spelfout zoals er dagelijks duizenden gemaakt worden, ook door jou en mij, en zoals er al fouten worden gemaakt sinds de oude Latijnen. Het komt mogelijk door twee dingen: brein en haast (om de geïnteresseerde lezer alles over Arie Bombarie te vertellen, heeft de journo een foutje gemaakt, dat hij in een andere situatie misschien heus wel had voorkomen of verbeterd).

Dus kom. Als je fouten in de krant zo erg vindt, denk dan maar eens over de foutmarge na van spelfouten. Er verschijnen miljoenen woorden in de krant op jaarbasis, en als daar 5000 dt-fouten inzitten, dan is dat nog weinig. Daar kan de NS een puntje aan zuigen! Ach lieverds, geinig hoor, dat lachen om zo'n foutje, maar doe toch eens een beetje rustig. Spelfouten zijn geen teken van het aan de poort staan van de barbaren. Ze zijn van alle tijden. Zo'n overdreiving, dá's pas vreemt.