Een minimaal aantal tafels (4): wat betekent dat?

Taal en recht zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Af en toe duiken er dus rechtskundige kwesties op, die eigenlijk eerder taalkundige kwesties zijn. Bekend voorbeeld: scheldwoorden. Daarover zijn legio's zaken bekend, te beginnen met het Kraai-arrest (1902: kraai is geen scheldwoord), tot aan het Mierenneuker-arrest (2012, mierenneuker is geen scheldwoord). Maar nu etwas total anderes! Er is een conflict over een zekere hoeveelheid tafels in een Amsterdamse horecagelegenheid. Spanning en sensatie!

In het kort gaat het hierom (uitgebreidere versie hier). Een delizaak heeft, volgens de gemeente, meer tafels in heur zaak dan mag. De delizaak zegt dat ze doen wat in hun vergunning staat. Wat is de tafel des aanstoots? Deze frase uit de vergunningsaanvraag:

'een minimaal aantal tafels (4)'

De interpretatie van deze zin levert problemen op, want delizaak en gemeente interpreteren het verschillend. Namelijk zus:

• Delizaak: "minimaal vier tafels - en mogelijk dus meer."
• Gemeente: "er mag slechts een minimaal aantal tafels staan, maximaal vier."

Laat voorop staan dat wij niet kijken naar de talloze andere argumenten die worden aangehaald (rechtswege, we veroorzaken toch geen overlast etc.). Het gaat ons om de taalkundige kwestie. Wat direct opvalt is dat de lezing van de delizaak (minimaal vier tafels) niet precies is wat er staat in de vergunning. Er is een wereld van verschil tussen "minimaal vier tafels" en "een minimaal aantal tafels (4)". We bouwen het op.

1. Een aantal tafels - nietszeggend, dat kan van alles zijn, van 2 tot 200.
2. Een aantal tafels (4) - kijk, dit is al interessanter. Nu specificeert het getal tussen de haakjes het aantal, dat je eerder zo onnauwkeurig noemde. Er zullen vier tafels geplaatst worden.
3. Een minimaal aantal tafels - dit is een essentiële stap. Het woord 'minimaal' modificeert het aantal. Het aantal tafels zal minimaal zijn, oftewel 'zo min mogelijk'. (De betekenis van 'minimaal' volgens Van Dale: 'zo klein als mogelijk'.)
4. Een minimaal aantal tafels (4) - Tsja, je kunt er niet omheen. Wat hier staat is het volgende: Het aantal tafels zal tot een minimum beperkt worden, namelijk vier.

Eigenlijk zijn dus de interpretaties van zowel gemeente als delizaak incorrect. De vergunning zegt namelijk dat er precies 4 tafels zullen staan. Maar van de twee interpretaties is die van de gemeente op taalkundige gronden juister. Spijtig voor de delizaak. Het gaat dus op verschillende punten mis. Ten eerste: je noemt een aantal, en dat specificeer je, twee keer zelfs: 'minimaal aantal', en 'aantal (4)'!. Dan zit je daaraan vast. Ten tweede: in de aangehaalde zin wordt het woord minimaal gebruikt in haar betekenis van 'kleinst mogelijk', niet van 'op zijn minst'. Ten derde: misschien  het volgens ons misgaat, is bij het verschil tussen minimaal en minimum. Kijk, dit zijn opties waarbij de delizaak wél gelijk had gehad:

• Een minimum aantal tafels (4)
• Een minimaal aantal tafels van vier
• Een minimum van vier tafels 
• Het aantal tafels bedraagt minimaal vier 
• Minimaal vier tafels
• Een aantal tafels, minimaal vier
• Een aantal tafels, minimum van vier

Maar dat staat er niet. We geven toe: het gebruik van minimaal en minimum is lastig (ook nog qua uitspraak, aluminiumesk, maar dat even terzijde). En je zult het misschien anders bedoeld hebben. Maar dat is hoe het werkt: je interpreteert wat er staat. En zoals het er staat, is het behoorlijk ondubbelzinnig...