Scheldwoorden voor witte heteromannen

Door Marten van der Meulen

Al jaren kijk ik met veel plezier geen televisie. DWDD, Humberto Tan en Luizenmoeder laat ik met liefde aan me voorbijgaan. Zelfs als ik zelf mijn weg vind naar het scherm kijk ik geen Editie NL. Wel jammer dat ik dus al heel lang geen Die Hard of Twins gezien heb. Normaliter mag ik dit niet ongevraagd hardop zeggen (net als dat je niet mag zeggen dat je vegan bent), maar soms is het relevant. Soms gebeurt er namelijk iets op teevee waar toch op gereageerd kan worden, maar waar ik dus wat laat mee ben. Nu zei Marc-Marie Huijbregts blijkbaar tijdens zijn oudejaarsconference dat er geen scheldwoorden zijn voor witte heteromannen. Nou, daar valt wel iets over te zeggen.

Disclaimer: dit stukje bevat woorden die door sommige mensen als kwetsend kunnen worden ervaren. Ik moedig het gebruik van die woorden niet aan, ik probeer alleen te beschrijven waarom ze worden gebruikt.

Neutraal vs scheldwoord

Huijbregts lijkt eigenlijk iets anders te bedoelen dan hij zei. Er zijn natuurlijk ontzettend veel scheldwoorden die je kunt gebruiken om witte heteromannen uit te schelden: hufter, lul, kankerlijer, eikel, debiel, achterlijke idioot, varken, en ga zo maar door. Wat hij bedoelde was dat er geen scheldwoorden zijn die gebaseerd zijn op het specifieke idee van een witte heteroman. Daar staat tegenover dat er allerlei scheldwoorden die gebaseerd zijn op niet-wit-zijn (neger, zwarte, aap) en niet-hetero-zijn (het gewraakte pisnicht, maar ook homo, ruggetuffer, strontridder en ga zo maar door). 

Direct valt er al iets af te dingen op Huijbregts' uitspraak. Het is logisch dat er geen scheldwoorden voor witte hetereomannen zijn, simpelweg omdat de meeste scheldwoorden één categorie aanpakken, dus óf geaardheid óf etniciteit óf iets anders. Een specifiek scheldwoord dat witte heteromannen benoemt is er dus niet, maar een scheldwoord dat een zwarte homovrouw omvat net zo min. Je kunt zoiets wel maken, maar dan neem je verschillende onderdelen die apart niet-wit, niet-hetero betekenen. Als je het op deze manier benadert zul je zien (spoiler) dan er wel degelijk scheldwoorden zijn voor in ieder geval niet-wit-zijn en man-zijn.

Norm

Vervolgens is er nog een belangrijk onderscheid te maken op basis van hoe woorden worden gebruikt. Sommige woorden worden nooit als scheldwoord gebruikt, maar zijn alleen beschrijvend (stoel, huis, onder). Andere woorden zijn juist uitsluitend in gebruik als scheldwoord, of geuzennaam (slet, kutwijf, kankerlul). En dan zijn er woorden die zowel neutraal én als scheldwoord worden gebruikt. Of je wilt of niet geldt dat voor woorden als homo, jood en Turk. Er zijn natuurlijk ook complexere gevallen, zoals mierenneuker en pannenkoek (zie hier voor een interessant overzicht), en sowieso zou je een situatie kunnen bedenken waarin zelfs stoel een scheldwoord is. Maar waar het hier even om gaat is dat woorden als hetero over het algemeen alléén beschrijvend worden gebruikt, maar dat een ogenschijnlijk neutrale term als homo behalve beschrijvend ook als scheldwoord wordt gebruikt. Bovendien zijn er voor het concept homo ook veel woorden die uitsluitend als scheldwoord kunnen worden gebruikt.

Hetero is in principe geen scheldwoord, en de vraag is natuurlijk waarom dat zo is. Dat komt door de aard van scheldwoorden. Die zijn namelijk vrijwel altijd gebaseerd op taboewoorden, of op wat als onwenselijk / afwijkend wordt gezien door een bepaalde groep. Op die manier komen normen naar voren via scheldwoorden. De samenleving is ingericht op conformeren. Alles wat wél afwijkt kan als scheldwoord worden gebruikt. In Nederland is heteroseksualiteit voor veel mensen de norm, bewust of onbewust, en sowieso op basis van frequentie, en dus kan alles wat daarvan afwijkt als scheldwoord worden gebruikt. En daarom is alles wat niet afwijkt ook geen scheldwoord.

Ze zijn er wel

Toch zijn er wel scheldwoorden te vinden die tegen witte heteromannen gebruikt worden. Die komen uit sociale kringen waar die niet de norm zijn. Hetero of cishet schijnen in homokringen wel voor te komen (ik ken in ieder geval één iemand die hetero gebruikt als (ironisch) scheldwoord). Op dezelfde manier wordt blanda of belanda als negatieve term gebruikt1, net als bleekscheet en kaaskop. Ook gringo (vooral voor witte Amerikanen) en bakra vallen in deze categorie. Maar zo'n woord kan alleen ontstaan binnen een groep waar wit of hetero níet de norm is. Anders werkt de functie van uitschelden niet.

In het Engels is nog een aantal woorden te vinden dat meer over witte mannen gaat. Cracker bijvoorbeeld. Toch zit hier ook sterk een andere sociale connotatie aan, namelijk met opleidingsniveau, geografische herkomst of inkomen. Een cracker is over het algemeen arm. Op dezelfde manier worden hillbilly, white trash en trailer trash gebruikt. Die woorden kunnen ook gebruikt worden voor vrouwen, maar dat schijnt minder gebruikelijk te zijn. Opvallend genoeg zijn dit overigens woorden waarbij wel verschillende elementen (etniciteit, opleiding) in één woord worden gevat. Dat gebeurt dan weer niet bij male chauvinist pig: dat is opnieuw een stapelscheldwoord, waarbij wel overlap is tussen de verschillende delen.

Een echte Youp

Wellicht dat deze woorden Huijbregts dus kunnen helpen bij zijn zoektocht. In het Nederlands vind je volgens mij verder geen scheldwoorden gebaseerd op de witte heteroman. Zelf stelt hij 'Youp van 't Hek' voor als scheldwoord voor deze groep. Dat geef ik weinig kans van slagen: het is te lang en het bekt niet lekker. Of je per se meer scheldwoorden moet willen, daar laat ik me niet over uit. Maar áls je het wil, dan kun je denk ik het beste voor 'Youp' gaan, dan lukt het je misschien wel om het te laten aanslaan. Namen als voorbeeld van een bepaalde groep mensen, daar hebben we er zat van. Denk aan bijvoorbeeld aan Sjonnie en Anita, maar ook Henk en Ingrid (zie hier voor meer scheldnamen). 

Kortom: scheldwoorden die specifiek gericht zijn op witte heteromannen zijn er niet in het Nederlands. Dat is te verwachten in een taal die wordt gesproken in een land waar die eigenschappen traditioneel de norm vormen. 'Gelukkig' zijn er ontzettend veel scheldwoorden die je gewoon zou kunnen gebruiken om witte heteromannen uit te schelden. Als hufter gaat vervelen wend je je gewoon tot het internationale repertoire.


1. Naar aanleiding van mijn radio-optreden op 2 januari kreeg ik boze mails dat 'blanda' geen scheldwoord is en dat me mijn hoogleraarschap moet worden ontnomen (ahum). Zie ook de uitleg hierboven: het is misschien niet standaard een scheldwoord, maar het wordt wel degelijk met negatieve connotatie gebruikt. Ik krijg ook voorbeelden dat bv. Molukse Nederlanders het tegenwoordig zo gebruiken.