100 likes op Facebook! Als dank: de 4 mooiste social media taalvondsten

Hoera, de Milfje Meulskens Facebookpagina heeft honderd likes! En wat ik ook zo leuk vind, is dat ik die zin 10 jaar geleden nog niet had kunnen begrijpen, laat staan uiten, laat staan vermoeden dat ‘liken’ zo’n begrip zou worden. Taal is dynamisch, dat blijkt maar weer. Om al deze heuglijke feiten te vieren, trakteer ik jullie hier op een beschrijving van de 4 allermooiste nieuwemediataalinnovaties (spaties invoegen waar je maar wilt).

4. Ken je het weblog Geenstijl.nl? Zo ja, dan ken je het waarschijnlijk van de politiek incorrecte en soms ook grove berichten en reacties. Ga er maar eens een kijkje nemen en ik weet vrij zeker dat je je binnen 10 minuten ergens kwaad over maakt. Maar even los van de inhoud: geenstijl.nl heeft een heel eigen idioom ontwikkeld, ook wel sociolect genoemd (vergelijkbaar met een dialect, maar dan gesproken door een sociale groep i.p.v. in een regio). En dat in schrijftaal! Op lexicaal (=woord-)niveau hebben ze allerlei innovaties: tacohoest (Mexicaanse griep), bontkraagje (Marokkaan), aluhoedje (iemand die in complottheorieën of pseudowetenschap gelooft). Heel karakteristiek is de spelling: heaumeaux (homo’s), daudt (dood), geyl en neuqen (ja kom dat snap je zelf ook wel). Geenstijl heeft ook een afwijkende grammatica; zo gebruiken ze vaak constructies met het hulpwerkwoord ‘doen’ (‘doe eens weggaan!’) en spreken ze soms in de derde persoon (*stiekem weglopen doet*, waarbij de sterretjes aangeven dat de persoon dit daadwerkelijk uitvoert). Wat je ook van de reaguurders (hé, nog een taalgrap!) vindt, ze hebben meer gevoel voor stijl dan hun webnaam doet vermoeden.

3. Liken. Het is zo oud als de wereld om iets leuk te vinden, maar het is zo nieuw als Facebook om een knopje te hebben om dat te uiten. In het Engels heet dat knopje ‘Like’, in het Nederlands heb je hier geen werkwoord voor dus doen we het met ‘Vind-ik-leuk’. Dat is trouwens een voorbeeld van een verschil tussen Engels en Nederlands. Het Engels staat vaker dan het Nederlands toe dat een werkwoord en het bijbehorende zelfstandig naamwoord dezelfde vorm hebben (als je indruk wilt maken op je vrijmibo: dat heet conversie of nul-derivatie). Zo kun je ‘address’ gebruiken als naamwoord ‘the address’ en als werkwoord ‘to address’. In het Nederlands is het naamwoord ‘adres’, maar dat moet je aanpassen om het als werkwoord te gebruiken: ‘adresseren’. Dat zie je ook op Facebook: ‘like’ kun je als werkwoord maar net zo goed als naamwoord gebruiken (wow, Milfje’s got a hundred likes!), terwijl dat in het Nederlands toch wat gek is: ‘Wowie, Milfje heeft honderd vind-ik-leuks!’ Toch handig, zo’n leenwoord.

2. Een erg leuke innovatie in nieuwemediacommunicatie is sms-taal: het gebruik van allerlei afkortingen om te zorgen dat je tekst in de 160 tekens van 1 sms past, of in geval van Twitter in 140 tekens. Afkortingen gebruiken we al veel langer, bijvoorbeeld in brieven, telegrammen en contactadvertenties. Hoe denk je dat we o.a. aan d.w.z. en s.v.p. zijn gekomen? Niks nieuws onder de zon dus, oftewel nulle novum sub sole (NNSS, gebruik dat maar eens in een sms). Maar in sms-taal wordt wel op een specifieke, nieuwe manier afgekort.

Er zijn namelijk een aantal afkortstrategieën, die elk hun eigen regels kennen. Een strategie is bijvoorbeeld het weglaten van de klinkers uit een woord: ‘Tot vlgnde wk!’ Dat is goed leesbaar, maar niet als de eerste letter van het woord een klinker is: die mag je niet weglaten (daar blijkt maar weer uit dat het begin van een woord vaak belangrijker is dan het einde!). Een nieuwe strategie (die je in telegrammen nog niet zag, maar nu in sms-taal wel) is het gebruik van cijfers, zoals in ‘w88’. Je moet de taal waarin je sms’t of twittert goed beheersen om te weten wat wel of niet kan – een reden om te beweren dat iemand die veel sms-taal gebruikt, haar/zijn taal goed beheerst.

Er wordt trouwens veel onzin beweerd over sms-taal, bijvoorbeeld dat er afkortingen gebruikt worden als JBA (‘je bent afgekeurd’). Het zal best dat iemand dat wel eens gebruikt heeft, maar dat is dan waarschijnlijk tussen twee vrienden voor wie dat een begrijpelijke afkorting is. Het is niet iets waar alle jongeren van op de hoogte zijn. Er zijn maar een paar van dit soort eersteletterafkortingen die vaak gebruikt worden: LOL (‘laughing out loud’), OMG (‘oh my god’) en WTF (‘what the f*ck’). Ik vind het grappig dat die afkortingen nu ook als afkorting uitgesproken worden: je hoort mensen wel eens ‘oh em gee!’ zeggen. Dan is schrijftaal opeens geen reflectie meer van spreektaal, maar andersom.

1. YOLO! Voor wie het nou nog niet weet: YOLO staat voor ‘You Only Live Once’ en is door Drake en Lil Wayne (=repperts) tot levensmotto uitgeroepen in onderstaand liedje. Vervolgens gingen allerlei internetters het gebruiken als excuus (je moet het gedaan hebben want YOLO) voor de gekste dingen: bungeejumpen, met je collega naar bed gaan, Haren kort en klein slaan, of ontbijten. Vooral dat laatste type gebruik heeft voor een slecht imago gezorgd: als je nu YOLO zegt, zien mensen je als een sneue puber (‘swag’ werkt ook zo). Ik ben het als grap gaan gebruiken en kom er nu niet meer vanaf, maar goed, YOLO.