E-mail aanheffen, dat kan haast niemand

door Marten van der Meulen

Vorige week stond er weer eens een stuk in de NRC over hoe slecht studenten kunnen spellen. Ach, het is het zoveelste bericht, met de gebruikelijke problemen (anekdotisch bewijs, geen vergelijking met verleden, geen vergelijking met andere bevolkingsgroepen). Ik neem het dus allemaal met een korrel zout. Maar één opmerking in het bijzonder trok mijn aandacht. Jongeren schijnen ook al niet meer te weten hoe ze een e-mail moeten aanheffen. Daar is wel wat over te zeggen.

Wat staat er?

Deze woorden worden aan Rob Doeve, chef Taalcentrum VU, toegeschreven: "Ook weten ze niet welke toon ze moeten gebruiken tegen wie. Hoogleraren krijgen regelmatig mailtjes met als aanhef „Hoi”." Doeve is niet de eerste die hierover klaagt: een docent aan de Universiteit Utrecht klaagt steen en been, een hoogleraar in Nijmegen schreef zelfs een handleiding (waarin hij overigens nog vindt dat mensen 'geachte heer' moeten schrijven, dat vind ik echt te ouderwets).

Goed, het wordt als probleem ervaren, dus laten we er iets aan doen. Maar, zoals altijd: het zal vast af en toe fout gaan, maar je moet ook kunnen relativeren. Want hoe vaak gaat het nou echt fout, percentueel gezien? Hoeveel studenten doen het mail in mail uit helemaal goed, maar krijgen nu een slechte naam door die paar rotte appels? Dit idee, dus kijken naar relatieve en niet absolute cijfers, lijkt helaas hogere wiskunde voor ongeveer iedereen. Ik deed eens een klein onderzoekje hiernaar, en kwam toen tot de volgende conclusie: in slechts een paar gevallen gebruikten studenten alleen 'hoi' of 'hallo', en in een even klein aantal gevallen gebruikte men 'geachte'. Verreweg het meest kwam 'beste' voor.

Ouderen

Maar weet je, dat de rapportage dus op een nogal domme manier gebeurt, dat vind ik niet eens het ergste. Nee, ik vind het erger dat studenten altijd maar de boeman en -vrouw zijn. Terwijl ouderen net zo min altijd goed aanheffen! Ook hier deed ik anekdotisch onderzoek naar. De afgelopen maanden had ik een enquête openstaan. Bij vragen kon men mij mailen. De meeste van de invullers waren gepensioneerd (absolute cijfers heb ik niet, maar de gemiddelde leeftijd ligt vrij hoog). 

Nu kan ik mijn cijfers op allerlei manieren presenteren. Ik kan absoluut zeggen dat de toon informeel was: ik kreeg heel vaak een begroeting ('hallo', 'hoi', 'goedemorgen'), überhaupt geen aanhef (met als dieptepunt alleen 'AFMELDEN!' in hoofdletters) of 'Beste Marten'. Mijn conclusie zou dan ook kunnen zijn: ouderen kunnen niet omgaan met de aanhef in e-mail.

Maar dit is maar de helft van het verhaal. Ik kan ook de percentuele verdeling van de aanheffen presenteren, en dat geeft dat toch een iets ander beeld. Ik schreef net dat er 'heel vaak' geen begroeting was, en dat blijft overeind als je het in percentages uitdrukt: in 58% van de gevallen was er geen aanhef of een groet. Maar in ±35 % van de gevallen was de aanhef het formele 'Geachte heer van der Meulen'. Toch behoorlijk netjes dus! Kijk, dat soort relativerende/nuancerende cijfers krijg je nooit over studenten. Overigens blijft het gros van de e-mails dus wel informeel. Dat stoort mij persoonlijk niet eens zo - mijn persoonlijke irritatie is juist de aanhef 'Geachte/Beste Marten van der Meulen'. Zo'n hele naam, dat voelt alsof men mij erectiepillen of andere spam gaat aansmeren.

Lang verhaal kort: het zijn zeker niet alleen de jongeren die moeite hebben met e-mails. De grap is alleen dat studenten makkelijk gegroepeerd kunnen worden, en dat het makkelijk scoren is - we dachten toch allemaal al dat De Jeugd Geen Taal Kan, en dit past daar fijn in. Nou, journalisten, doe eens onderzoek naar e-mailgedrag van ouderen. En krantenlezers die klakkeloos berichten nakauwen: wel kritisch blijven he, durf verder te kijken.

Wat gaan we hieraan doen?

Wanneer Milfje een probleem signaleren, dan levert ze ook een oplossing. Daarom onze e-mail tips voor Algemene Vermindering Des Irritaties Der Mensheid. Het is allemaal geen raketwetenschap, maar toch. Let wel: dit zijn wenken. Niemand kan jou vertellen wat je moet doen, jij bent baas in eigen taal.

Tip 1: Aanhef: Beste heer/mevrouw + naam. Ja, sommige mensen willen Geachte +titel, maar die mensen mogen leren inzien dat e-mail een informeler medium is dan een brief.

Tip 2: Jij/je/u: Meteen je en jij, dat valt bij sommige mensen verkeerd. Doe dus maar u.

Tip 3: Afsluiting: Met groeten, al dan niet vriendelijk. Hoogachtend heeft afgedaan.

Tip 4: Ik aan het begin: Ik heb daar helemaal geen problemen mee, en ook nog nooit van iemand anders gehoord dat z/hij zich daar echt aan stoorde. Een doorwrochte constructie om een begin-ik te vermijden kan daarentegen wel irritant zijn. 

Tip 5: Sms-taal: Ik vind het gebruik daarvan in e-mail vreemd, en zou benieuwd zijn naar heuse cijfers over hoe vaak dat voorkomt. Maarehh, doe maar beter niet. Niet iedereen kent de termen (teugels 44? nooit gehoord), en dat leidt alleen maar tot verwarring en/of irritatie.