Woorden van vrede en eensgezindheid

Zonder me ervan bewust te zijn dacht ik altijd dat de taal van conflict veel interessanter was dan de taal van harmonie. Alle eensgezinde boodschappen lijken op elkaar, elke onenige boodschap is onenig op zijn eigen manier, zoiets.  Er lijkt sowieso meer aandacht te zijn voor negatieve woorden: er zijn heuse scheldwoordenboeken, maar aan vredeswoorden is bij ons weten geen boek gewijd. En toch kan de taal van verzoening en eensgezindheid interessant zijn. Marc van Oostendorp merkte het onlangs al op bij zijn bespreking van het grondbrekende nieuwe boek van Lotte Jensen, Vieren van Vrede. Onze taal (en alle andere ook, zeker weten) heeft een heleboel manieren om uit te drukken dat je het helemaal eens bent met je gesprekspartner of met jezelf. Hieronder een harmonieus rijtje, want wereldvrede.

1. Inderdaad.

Een pracht van een woord, als je er goed over nadenkt. Het komt van 'in der daet', oftewel in de werkelijkheid, het is waar. Vaak gecombineerd met 'ja' (of juist 'nee') - een ware tandem der eensgezindheid. Met veel nadruk gezegd wordt het nog sterker: "Nou inderDAAD Truus, die begonia's ZIJN verschrikkelijk."

2. Word!

Over op de hiphoptaal. Stoere rappers, straattaalgebruikers en wannabe's gebruiken dit om aan te geven dat ze het echt ontzettend eens zijn met het voorgaande. Ook Nederhoppers gebruiken het, sla dit topboek van Vivien Waszink er maar op na. 

Volgens Urban Dictionary is word! een afkorting van 'my word is my bond', dus iemand zweert dat het eerdergezegde de waarheid is. Ongeloofbaar prachtig, dat een woord voor 'woord' die betekenis krijgt: als het taal is, is het waar. Dit doet trouwens onwijs denken aan de Bijbel. Gods woord als waarheid, Jezus als vleesgeworden woord, en vooral de spectaculaire opening: 'In den beginne was het Woord, en het Woord was bij God, en het Woord was God.' Zo zie je maar, zonder taal is er helemaal niks.

3. Echt hè.

Deze frase is vermoedelijk nog niet zo lang in gebruik als eensgezindheidsmarkeerder, en dat zal ook wel de reden zijn dat er voor zover wij weten nog niks over gezegd dan wel geschreven is. Maar populair is 'ie, althans in onze omgeving, waar men ermee aangeeft de voorgaande uitspraak to-taal te herkennen en beämen. 'In december krijg ik altijd een natuurlijke drang tot winterslaap.' 'Echt hè!'

Om de herkenbaarheidsbevestigende werking van 'echt hè' nog eens te illustreren verwijs ik jelui graag naar deze facebookpagina, waar echt hè geplaatst wordt bij plaatjes van herkenbare situaties of personen.

4. I know right!

De Engelse echt hè is 'I know right', al is het vermoedelijk eigenlijk andersom - 'I know right' is er vast al langer. De lemma-auteur van Urban Dictionary heeft er in ieder geval al schoon genoeg van, maar legt wel goed uit dat je hiermee 'total agreement' uitdrukt. De frase begon als vraag: 'I know, right?', hoewel het een twijfelachtige vraag is want hoezo vraag je aan iemand anders of je zelf iets weet? Dat weet je toch zelf alleen? Oké. Inmiddels is het in de taal van vele jongeren zo'n standaarduitdrukking geworden dat je in een appje ook prima kunt volstaan met 'IKR'. 

5. Ja toch niet dan!

Hè lekker, een bevestiging die bestaat uit een bevestiging en een ontkenning tegelijk. Qua vorm verwant aan 'I know right', want ook afkomstig van een vraag of twee: Ja toch? Niet dan? En ook weer vragen die niet echt vragen zijn, want de gebruiker is duidelijk al overtuigd van de waarheid van het voorgaande. Het voorgaande is trouwens door de persoon zelf gezegd: m.i. kun je niet antwoorden met 'Ja toch niet dan', je kunt alleen je eigen stelling ermee bevestigen. 

Speciaal heerlijk aan deze is het beeld dat voor ons aller geestesoog opgeroepen wordt: een Rotterdamse tramchauffeuse die met doorrookte stem zegt: ja schat, die toeristen moeten ook ergens slapen, jatogniettan? Met zo'n heerlijke natte T die zo karakteristiek is geworden voor Roffa de Poffa.

6. Waarvan akte.

De Piet Hein Donner onder de eensgezindheidstermen. Keurig, beleefd, staatskundigheid uitstralend. Als iemand iets zegt waar al dan niet blij mee bent, maar wat ontegenzeglijk waar is, dan kun je zeggen 'waarvan akte'. Volgens het juridisch woordenboek benadruk je daarmee 'erkenning aan de zijde van de wederpartij of een eigen standpunt'. Een beetje hetzelfde als 'word!' dus, maar dat kun je in de rechtszaal beter niet gebruiken. (Zou wel leuk zijn trouwens. 'Ik spreek u vrij.' 'Word!!')

7. Jezzur

Een favoriet van Milfje-Marten, die niet weet waar hij het vandaan heeft. De uitspraak is een afgeleide van 'Yes sir', maar het formele is eraf gesleten. Het wordt wel gebruikt in het AAVE, de Afro-Amerikaanse variant van het Amerikaans Engels. De uitspraak mag zo raar zijn als maar kan, de klinkers kunnen echt lekker donker worden, de nadruk mag op de eerste (JEzzur) of op de tweede lettergreep liggen (JezzUR, en de klinkers kunnen desgewenst natuurlijk verlengd worden voor extra effect (JezzUUUR). 

8. Hear, hear!

Een klassieker uit het Britse repertoire, ontstaan in het parlement in de 18e eeuw als afkorting van 'hear him, hear him' (tegenwoordig zou het ook hear her moeten kunnen zijn, probeer dat maar eens uit te spreken: tongkramp!). Helaas (of niet) nog niet doorgedrongen tot de Nederlandse Tweede Kamer (hoor, hoor!). Vooral te gebruiken in formele context, of als grapje in een informele context. Kan niet als antwoord op een vraag.

9. OK.

Dat deze afkorting uit het Engels afkomstig is, dat staat niet ter discussie. Maar over de precieze etymologie van deze nietszeggende grijzemuizeninstemming doen veel theorieën de ronde (zie hier voor een uitgebreid, betrouwbaar en overzichtelijk overzicht, of zie gewoon Wikipedia). Ook over de spelling is het blijkbaar nodig te twisten (typisch een gevalletje NOU EN, waar variatie toestaan logisch lijkt). Ik vind het heel leuk om okay te gebruiken als antwoord op een vraag met opties: "Wil je jam of boter of je brood?" "OK."
Trouwens, er is tof onderzoek dat uitwijst dat OK, in tegenstelling tot 'ja', het moment markeert om tot handeling over te gaan. 

10. Preach (it)!

Opnieuw uit Bijbelse hoek; vaak in combinatie met 'Amen brother/sister/playah/girl'. Voor een goed voorbeeld wenden we ons weer tot de hiphop, naar dit heerlijke nummer van Kanye, sowieso iemand die het vaak met zichzelf eens is. Op 1:45 bevestigt hij even alles wat hij net gezegd heeft met een welgemeend 'preach'. Amen, Kanye. 

Heerlijk, mensen, acht woorden en constructies die min of meer dezelfde functie hebben (bevestiging, erkenning), die dus hetzelfde 'doen', maar die toch elk hun eigen nuances en vereiste context kennen. Wat een taalrijkdom nou weer, gratis en voor niks voor ons allemaal! Mogen jullie nog veel van dit soort schatten onder de kerstboom aantreffen. Echt hoor!