Een rabona, of een Seedorf doen.

Een van de redenen dat mensen woorden vervangen, is omdat het nieuwe woord korter is. Die langere uitdrukking kan dan nog zo mooi zijn, we willen efficientie in onze communicatie en daarom zijn korte woorden beter (en nee, dat is geen modern verschijnsel-we-gaan-allemaal-naar-de-haaien, dat is een van de basisprincipes van taal. Kijk maar eens hier naar het lijstje van meest voorkomende woorden in het Nederlands). Laatst kwam ik hier een schitterend voorbeeld van tegen, in een verslag over voetbal. Blijkbaar is hét hippe ding van voetbaljaar 2014 om een goal te scoren door de bal achter je standbeen langs te schieten. Kijk, Lamela doet het hier, en een of andere dude van Worcester City doet het hier, en James Rodriguez doet er hier eentje zonder doelpunt maar toch schitterend. Hoe heet dit? Een rabona.

Voordat iedereen weer in paniek schiet: het woord komt misschien wel via het Engels, maar is dat zeker niet. Origineel is het Argentijns Spaans, en komt het van de uitdrukking "hacerse le rabona", wat zoveel betekent als spijbelen. Je zou denken dat mensen het al doen sinds de Dageraad des Voetbals, maar het schijnt voor het eerst te zijn gedaan (credits) door Giovanni Roccotelli, in 1948. Een Argentijnse krant bedacht toen deze naam ervoor. Het wordt trouwens niet alleen in voetbal gedaan: zie hier voor een voorbeeld uit het American Football!

Nu denk ik dat dit woord het misschien wel gaat redden in het Nederlands. Precies om die efficientie: rabona is stukken korter dan “achter je standbeen langs”. Kijk eens naar wat er gebeurd is met dat goeie ouwe “door de benen spelen”. Dat heet nu voor de overgrote meerderheid van de mensen een “panna”. Is een snazzy woord, is korter, hoppa, inpakken en aan de muur spijkeren. 

Heerlijk vind ik dit soort hippe voetbaltermen. Je kunt ook “een X doen”, waarbij X de naam is van een speler die iets specifieks deed. Dit komt vaak voor met verkleinachtervoegsel trouwens: "een X'je doen". Een van de beroemdste hiervan is “een Panenka doen”, oftewel een pingel heel laf met een boogje door het midden schieten. Beroemd geworden door deze strafschop. Als ik vraag bijvoorbeeld, hoe schoot je die penalty, en iemand zegt dat hij “een Seedorf deed”, dan moet ik meteen denken aan die gedenkwaardige avond in 1997 denken. Om maar te zwijgen over “een Rensenbrink doen”. Het gaat om een typerend moment.

Dit zijn natuurlijk voorbeelden van het generiekere “op z'n X's”, waarin een bepaalde aktie, uitspraak of gedrag zó met een bepaald iemand werd vereenzelvigd, dat we die persoon als naam voor het gedrag gingen gebruiken. Een soort omgedraaide personificatie dus eigenlijk. Het komt volgens mij nog niet voor, maar wij hopen natuurlijk dat later bloggers "op z'n Milfjes" gaan schrijven, dus met een kwinkslag maar altijd met kennis hoog in het vaandel.

En jullie, lezers? Nog hippe voetbaltermen? Of andersoortige personificaties? We zijn benieuwd!