Albanese erotiek aflevering 4

door Vincent W.J. van Gerven Oei

Vincent W.J. van Gerven Oei vertaalt Fjalor erotik i gjuhës shqipe, een subversief erotisch Albanees woordenboek. Vandaag de Ç en D, vooral van schandknaap.

Ç

çengi /t∫εŋ'gi/ zn. <pej.> Ooit een prostituee, gewoonlijk met een donkere huidskleur. Bijv. “Vervloekt zij de dag dat onze zoon verwikkeld raakte met zo'n stoephoer [çengi]!”

Noot: Tot op de dag van vandaag is prostitutie werk dat wordt geassocieerd met de Roma en 'Egyptische' minderheden in Albanië, die ook vaak donkerder van huidskleur zijn dan de gemiddelde Albanees.

D

deledash /dεlε'da∫/ <spreekt.> Iemand met kenmerken van beide seksen; iemand die

aangetrokken wordt door individuen van zowel het tegengestelde als het eigen geslacht. Bijv. “In zijn omgeving zeggen ze dat hij een manwijf [deledash] is, daarom weet hij met al die verzoeken die hij krijgt niet met wie hij trouwen moet.”

Noot: Het woord deledash is een samenstelling bestaande uit dele 'ooi' en dash 'ram' en duidt dus op een tweeslachtig dier. Het uit het Grieks afkomstige 'hermafrodiet' zou een correctere vertaling zijn, maar 'manwijf' is een meer gelijkende samenstelling waarin ook de volkse verwarring besloten ligt tussen een interseks (met biologische kenmerken van beide seksen), en een biseksueel persoon (aangetrokken tot beide geslachten).

dërguar me faks (për t'u) /dər'guar mε faks (pər tu)/ <fig.> Iemand die nagenoeg geen borsten heeft, plat als een strijkplank. Bijv. “Je stelt me altijd voor aan vrouwen die je zo kan faxen.”

Noot: Wat in Nederlands met 'plat als een strijkplank' is vertaald, is in het Albanees letterlijk 'met een borst als deeg' (petë nga gjoksi), waarbij 'deeg' (petë) verwijst naar de het platte en dunne deeg waarvan byrek wordt bereid.

Doriana <kom.> zie masturbim, rënie me dorë Bijv. “Wanneer mijn vrouw de deur uit is, leve Doriana!”

Noot: Doriana is een woordspeling op dorë 'hand', zoals in 'aftrekken' (rënie me dorë).

dylber /dyl'bεr/ <ouderw.> Jonge, passieve homoseksuele jongen. Bijv. In de Ottomaanse tijd in Elbasan hielden verschillende beis er dylber op na.

Noot: een correcte vertaling voor dylber, een leenwoord uit het Ottomaanse Turks, is moeilijk te vinden. 'Schandknaap' zou mogelijk zijn, alhoewel de functie van de dylber aan de hoven van de lokale Ottomaanse adel (bejlerët) meer geïnstitutionaliseerd lijkt. Verschillende heersers uit de Ottomaanse periode waren bekend om hun schare dylberat, zoals Tupja aanhaalt, o.a. in Elbasan, hetgeen nog steeds voortleeft in de hedendaagse toespeling 'hij komt uit Elbasan', d.w.z. 'hij is homoseksueel'. Bijvoorbeeld Ali Pasha uit Tepelenë in het zuiden van Albanië was bekend om zijn voorliefde voor mooie jongens, zoals ook Lord Byron vast kon stellen toen hij bij hem te gast was.

Ik citeer enkele verzen uit het tweede canto van Childe Harold's Pilgrimage geïnspireerd op Byrons bezoek aan Ali Pasha:

XXXVIII.

Land of Albania! where Iskander rose;

Theme of the young, and beacon of the wise,

And he his namesake, whose oft-baffled foes,

Shrunk from his deeds of chivalrous emprise:

Land of Albania! let me bend mine eyes

On thee, thou rugged nurse of savage men!

The cross descends, thy minarets arise,

And the pale crescent sparkles in the glen,

Through many a cypress grove within each city's ken.

LXV.

Fierce are Albania's children, yet they lack

Not virtues, were those virtues more mature.

Where is the foe that ever saw their back?

Who can so well the toil of war endure?

Their native fastnesses not more secure

Than they in doubtful time of troublous need:

Their wrath how deadly! but their friendship sure,

When Gratitude or Valour bids them bleed,

Unshaken rushing on where'er their chief may lead.

LXVI.

Childe Harold saw them in their chieftain's tower,

Thronging to war in splendour and success;

And after viewed them, when, within their power,

Himself awhile the victim of distress;

That saddening hour when bad men hotlier press:

But these did shelter him beneath their roof,

When less barbarians would have cheered him less,

And fellow-countrymen have stood aloof—

In aught that tries the heart how few withstand the proof!

Naast Byron's suggestieve taalgebruik bestaat er ook een enorme schat aan populaire dylber poëzie, zoals het volgende vers van Nezim Frakulla (1680–1760), de eerste en een van de voornaamste dichters uit de bejtexhinj traditie, volksdichters die tijdens de Ottomaanse periode Albanees in het Arabische schrift schreven. Bij dezen een gedicht in een Engelse vertaling door Albanoloog Robert Elsie:

Më ke rop e të kam xhan	I'm Your Slave, You are My Love
Më ke rop e të kam xhan.	I'm your slave, you are my love,
Shpirti im ashtu më rrush;	I turn to you, my beloved,
No më vra no më ban derman,	Save me now or let me perish,
Merr e sgjith cin të dush.	Take and choose the best solution,
Qaj e qaj e po pëlcas,	I lament and am in torment,
Se mu ka mërzit dynjaja,	Heavy on me lies this planet,
Ne vetvetën dua t'a vras,	I to perish would prefer
Të shtëpoj nga sëvdaja.	And save myself from love's affliction
Mbi gjith' këto hallë që kemi	Yet in spite of all our anguish,
Dylberat' me goj' s'na flasin;	Will our lovers [dylberat] not address us,
Na qolet' e tynë jemi,	We are slaves in desolation,
Makar le t'na vrasin.	Let them fetch us and despatch us.