Translate Milfy!

dinsdag 14 februari 2017

Een taalschat op internet

door Sterre Leufkens

Heb jij een zwak voor uitdrukkingen? Zijn gezegdes helemaal je dat? En vind je dialecten keileuk? Dan kun je je hart ophalen, zomaar hierzo op het interwebz! Daar staat namelijk sinds kort een pracht van een verzameling van uitdrukkingen, uit allerlei Nederlandse dialecten. Verzameld door onder andere Milfje-v, in het kader van De Hogere Wetenschap. Maar waarom, hoe en wat?


Taalkundigen zijn, net als veel taalliefhebbers die er niet voor gestudeerd hebben, dol op uitdrukkingen. Ze doen er dan ook al jaren knetterveel onderzoek naar, dat wil zeggen: vooral naar Engelse uitdrukkingen. Die zijn interessant en mooi, daar niet van, maar er is nog zo veel meer. In ons taalgebied (Nederland en Vlaanderen) liggen de uitdrukkingen voor het oprapen (ik zou bijna zeggen: letterlijk, maar dan krijg ik haters op mijn figuurlijke dakje), dus waarom maken we daar niet eens fijn gebruik van?



Met een bicultureel (want Vlaams-Nederlands) onderzoeksteam gingen we de boer op en grasduinden ons een ongeluk in woordenboeken van maar liefst 13 dialecten. We vonden er meer dan 7000 uitdrukkingen, die we in deze database stopten, samen met informatie over vindplaats, betekenis, en grammaticale eigenschappen. Het is een feest om er lekker doorheen te bladeren: klik daarvoor op 'browse' en ga naar een dialect naar keuze. Genieten geblazen!


Wat je ook kunt doen is wat gerichter zoeken, bijvoorbeeld op een specifieke betekenis. Ga dan naar 'search', selecteer 'idioms' (de taalkundige term voor dit soort uitdrukkingen), en klik iets lager op het plusje voor 'idioms'. Je kunt dan een woord intikken om op te zoeken. Kijk maar eens wat er gebeurt als je zoekt op de betekenis 'zwanger': er blijken onverwacht veel uitdrukkingen te zijn over zwangerschap, vaak ook nog per ongeluk en/of van onbekende vaders. 

Het is niet toevallig dat er veel uitdrukkingen zijn voor juist dit soort thema's. Uitdrukkingen zijn namelijk een tikje verhullend: je kunt het over allerlei taboeëske dingen hebben, zonder de taboes direct te benoemen. Bovendien gebruiken we uitdrukkingen vooral in informele situaties, in alledaagse gesprekjes met goede bekenden, en in zo'n sfeer zul je vaker roddelen over ongewenste zwangerschappen dan dat je invloed van de laatste eurotop op de koers van de AEX bespreekt. 

Andere thema's die zich goed lenen voor uitdrukkingen: dronkenschap, luiheid, vreemdgaan, en vechten. Allerlei zondige zaken - zouden we daarom zo van uitdrukkingen houden?

5 opmerkingen:

  1. Ja, leuk, maar nu weet ik nog niet wat jullie bedoelen met:
    ‘“Make America Great Again” is een geweldige slogan voor de taalkunde.’

    Verder bekeek ik die mooie Nederlandse dialectenkaart eens van dichtbij en vraag me sindsdien af waarom een aantal plaatsnamen er met stip op staan – en één stip de "plaatsnaam" "Drenthe" draagt?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Make Europe Great Again is trouwens ook een megaslagzin.

      Maar Drenthe is misschien naar analogie van Utrecht?

      Verwijderen
    2. Beste Gé,

      Zoals hieronder wordt uitgelegd had de link naar dit stuk moeten leiden: http://milfje.blogspot.nl/2017/02/make-america-great-again-geweldige_9.html. Daar vind je het antwoord :-)!

      Verwijderen
  2. Waarschijnlijk ook doorgeklikt vanaf de Taalpost 1909? Die link wijst niet naar het juiste bericht. Dat staat hier: http://milfje.blogspot.nl/2017/02/make-america-great-again-geweldige_9.html

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank voor je reactie, Anoniem. Inderdaad staat er in Taalpost 1909 een verwijzing naar dit stuk, terwijl het de link had moeten zijn die jij geeft.

      Verwijderen