Translate Milfy!

maandag 18 juni 2018

Afgekorte plaatsnamen

Zoals genoegzaam bekend is Milfje ook muzikant, en in die hoedanigheid waren we afgelopen weekend in het pittoreske Sint Anthonis (Noord-Brabant). Aldaar aangekomen spraken we vol naïvité natuurlijk die naam volledig uit: als Sint-An-tóó-nis. Besmuikt werden we echter en masse door de lokale bevolking gecorrigeerd: de juiste uitspraak is Sintunnis! Of zelfs Stunnis, als je het écht goed wilt doen!

Verbluft volgden wij deze lokale gewoonte. We kenden deze eigenlijk vooral van Engelse plaatsnamen. Daar worden immers cester (ster), bury (brie) en borough (bro) verkort uitgesproken, in plaatsnamen als Leicester, Canterbury en Peterborough. Maar dat dit gewoon ook in ons weinig pretentieuze paddenlandje kan, onze schellen vielen er dood van van het dak.

En toen dachten we: zijn er niet meer Nederlandse plaatsnamen die zo afgekort worden uitgesproken? Natuurlijk zijn die er. Het bekendste voorbeeld is wellicht Gorinchem, dat Gorkum werd. Maar er is natuurlijk ook Bathmen (Battem). En vlak vooral Erichem (Erkum) niet uit! Vreemd zijn dit soort voorbeelden niet, taalbreed bekeken: afkorten is aan de orde van de dag (zie ook hier, en bezie het fenomeen grammaticalisatie).

Er zijn allerlei andere plaatsnamen die anders worden uitgesproken dan hun spelling doet vermoeden. Zo is er de oi-groep, met Goirle, Helvoirt en Oisterwijk. Maar die zijn toch anders, want ze betreffen slechts voorbeelden van een bredere spelling-uitspraak-discrepantie (-oi = oo, zie ook notoir (zegge notoor) die zich niet tot deze plaatsnamen beperkt. Ook Den Haag en Den Bosch als verkortingen van 's-Gravenhage en 's-Hertogenbosch doen niet mee: de afkorting is in deze gevallen de standaard geworden, en geen lokaal gebruik. Laten we ook alle taalsystemen anders dat het Standaardnederlands buiten beschouwing laten (natuurlijk wordt Kerkrade Kerchraoj en wordt Leeuwarden Ljouwert).

Maar zijn er dus meer? Dus algemeen gangbare, afgekorte plaatsnamen die verschillen van de spelling? We zijn katsbenieuwd. Kom er maar in!

18 opmerkingen:

  1. Wijchen: je moet echt Wiechen zeggen.
    Kattuk en Sassem (maar die mag je ook Katwijk en Sassenheim noemen)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Sint-oedenrode (Brabant) --> Rooi

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Diepenheim, in goed dialect wordt Deepem, en 't kan korter

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik heb mij laten vertellen dat het Friese Reduzum (nabij Leeuwarden) voorheen bekend stond als Roordahuizen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Nee Jeroen, het zijn gewoon twee talen voor hetzelfde ding.


      Verwijderen
  5. Made (N.Br.) heet in de volksmond (en met carnaval) De May.
    Waalwijk = Wallek, of eigenlijk meer Wollek (en ik ken iemand met de achternaam Walk, die volgens haar afgeleid is van Waalwijk)

    En zelf bezig ik graag het liefkozend Uutje voor Utrecht

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik ga me toch even niks aantrekken van de discriminerende regel dat we ons moeten houden aan het Standaardnederlands.
    Bovendien is de grens nogal vaag.
    Nibbixwoud - Nibbik.
    Bedum - Beem.
    Stedum - Steem.
    Appingedam - Daam
    Uithuizermeeden - Meij.
    Pekela - Pekel.
    Terschelling - Schylge of Skylge.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. http://www.foksuk.nl/nl?cm=79&ctime=1529359200&session=f43c6ecdbc8b554f46a7dedc9c5df1ca

    Zijn jullie nog niet gebeld?

    BeantwoordenVerwijderen
  8. "natuurlijk wordt Kerkrade Kerchraoj en wordt Leeuwarden Ljouwert" Is dat niet de omgedraaide wereld? Want wie weten beter hoe een plaats werkelijk heet als zij die er wonen?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het spreekt vanzelf dat er een verschil is tussen een lokaal gesproken taal en het Standaardnederlands. Dan zou je dus alle plaatsnamen wel kunnen noemen! Ook heel interessant, maar wij zijn daar gewoon voor dit stukje even niet in geïnteresseerd.

      Verwijderen
  9. Ik heb begrepen dat ze er in Zeeland ook wat van kunnen (ik ben zelf absoluut geen Zeeuw, dus als ik 't verkeerd heb graag vergiffenis!) Maar ik heb gehoord:
    Bresjes (Breskens), Neuzen (Terneuzen), Sraarnskaarke ('s Heer-Arendskerke), Hoedjes (Hoedekenskerke), Sreinskinders ('s Heer-Hendrikskinderen), Yese (Yerseke), Bruun (Bruinisse), Brouw (Brouwershaven). En ik vermoed dat er nog veel meer zijn!

    BeantwoordenVerwijderen
  10. En natuurlijk ook: Bèrrege! Dat schijnt Bergs voor Bergen-op-Zoom te zijn.
    In Friesland Sint Anne voor St. Annaparochie, Sint Nyk voor St. Nicolaasga en Sint Jabik voor St. Jacobiparochie.
    Zouden gewoon lange omstandige namen door de bewoners worden ingekort? Lijkt voor de hand liggend.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Het omgekeerde komt misschien ook wel voor, in streken waar ze minder haast hebben. Almeloooo bijvoorbeeld... :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Gorinchem - Gorkum was al genoemd, maar er tegenover ligt Woudrichem - Woerkem of Woerkum.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Oploo, een buurdorp van Sint Anthonis (waar ik het grootste deel van mijn jeugd heb gesleten), heet in het lokale dialect Ploewe. (Niet helemaal een verkorting dus.) Een ander buurdorp, Ledeacker, heet 't Leeker of 't Leeke.

    BeantwoordenVerwijderen