Translate Milfy!

donderdag 2 mei 2013

Leuker dan praten over taal: zingen over taal


Hoera voor lijstjes! Ik weet nog, heul vroeger, dat er van die fijne lijstjes in de Volkskrant stonden met bijvoorbeeld de 10 beste hardloopnummers (op 1 Born to Run natuurlijk). Harstikke leuk, en laat hartstikke leuk nou net Milfjes tweede naam zijn. Daarom bij deze, jullie raden het al lieve lezertjes: Milfjes favo liedjes over taal. Niet alleen fijn om te luisteren maar soms zowaar ook nog echt best wel interessant. En het helpt als je ooit nog eens een linguist wil versieren want wie wil DAT nou niet?.


  1. Oxford Comma – Dit is natuurlijk een inkoppertje, en we schreven er al eerder over. Het is een beetje een vreemde eend in de bijt, omdat het niet specifiek over taal gaat, maar de Oxford Comma is zo'n fantastisch symbool, dat zelfs als het wordt gebruikt als metafoor voor "not giving a fuck", dan nog moet dit nummer erin.
  2. The Rain in Spain. Kan natuurlijk niet ontbreken in zo’n rijtje: uit de/het enige toneelstuk/musical/film dat ik ken over taal, Pygmalion/My Fair Lady. Het gat over uitspraak, en is eigenlijk een schitterend voorbeeld van de relatie tussen sociale factoren en taal: wordt Eliza nou echt een ander persoon wanneer ze "beter" gaat praten? Nee, ze wordt alleen meer sociaal acceptabel. Denk daar maar eens over na, jongens en meisjes. 
  3. Let’s Call the Whole Thing Off – Nog een hit over gesproken taal, uit Shall We Dance, de fantastische film uit 1937. Niet gezien? Een juweeltje, Fred Astaire en Ginger Rogers, dat is gewoon een kadootje. In ieder geval, het nummer gaat over de verschillen in uitspraak tussen Engels en Amerikaans. Ook in de jaren '30 was men zich al flink bewust van verschillen!
  4. Onomatopeia. Een fijn liedje, over een fijn fenomeen: onomatopeia. Wie  is er niet mee opgegroeid? Todd Rundgren noemt een indrukwekkende lijst, en het moet gezegd worden dat hij een originele aanpak heeft: in plaats van de meer gebruikelijke dierengeluiden, gaat Todd voor de werkwoorden.
  5. Silent-e. Onvermijdelijkerwijs zit er natuurlijk een educatief liedje tussen, maar wel eentje van Tom Lehrer, dat is altijd lache. Deze Amerikaanse komiek/zanger was opgeleid als wiskundige, en heeft heel lang les gegeven op bijvoorbeeld MIT en U-Cal, niet de minste. Hij is vooral bekend van een lied over de elementen. Dit is een fijn liedje, niet alleen over spelling, maar ook over uitspraak. Luister en leer. Ook een educatief liedje: http://www.youtube.com/watch?v=FydHpyoGX0c
  6. Cobwebs. Zowaar een prescriptief liedje, over het gebruik van "like". Het zal geen nieuws voor velen van jullie zijn, die wel eens de beeldbuis aanknallen, dat in het Engels het woord "like" veel wordt gebruikt in zinnen als "I was like totally blown away". Loudon Wainwright vindt het maar niks, maar het is eigenlijk een vrij interessant fenomeen. Dit soort woorden zijn namelijk zogenaamde hedge-words (hegwoorden?). Ze worden gebruikt om zinnen in te leiden, die misschien een bepaalde emotionele lading hebben. Hier kan veel meer over worden gezegd, maar dat doen we binnenkort wel in een apart stukje. 
  7. Phonetic punctuation. Ok, dit is geen heel lied, maar het is misschien wel mijn absolute lievelings. Victor Borge (held) heeft dit systeem bedacht, en legt uit hoe het werkt, samen met Dean Martin(held). Een geweldig systeem, en ook nog een interactief en leuk voor de hele familie, voor als je in de auto zit op de rondweg Parijs ofzo. 
  8. 50 words for snow. Een nummer van Kate Bush van haar album uit 2011, gebaseerd, zoals ze zelf zegt, op het idee dat er ongeveer 50 woorden voor sneeuw zijn in bepaalde Eskimo-Aleut talen. Dit is een behoorlijk controversieel onderwerp: sommige onderzoekers zeggen dat het wel zo is, andere zeggen van niet. Een probleem met de anekdote lijkt te zijn dat de betreffende taal een andere manier van woordformatie heeft, waardoor er veel meer woorden van dezelfde stam kunnen worden gemaakt. Interessanter is om te kijken naar hoeveel stammen een taal heeft, en dan heeft Nederlands er bijvoorbeeld heel veel voor regenen (miezeren, druppelen, gieten etc.) Het nummer zelf bestaat uit allemaal onzinwoorden, waar ik weinig lijn in kan ontdekken. Even zoeken op spotify, want geen link beschikbaar.
  9. λ♥[love] Wow, woorden schieten (ironisch genoeg) te kort om dit schitterende nummer van Christine Collins te beschrijven. Zoals ze zelf zegt, als je een linguist wil versieren, dan is dit jouw nummer: catchy, zoet, en barstensvol jargon. Van Broca's area  tot minimale paren, van agreement tot agglutinatie, en van features tot vrije morfemen. Heerlijk.
  10. Ebonics. Last but not least een fijn rapnummer van Big L. Dit nummer is simpelweg een opsomming van slangwoorden in Ebonics. Dat is een behoorlijk verwarrende term, die zowel wordt gebruikt als synoniem voor African American Vernacular English (wat een volwaardig, regel-gebaseerd ethnolect van Amerikaans Engels is), als meer informeel voor "alle taal die zwarte Amerikanen gebruiken". Het ligt, zoals gebruikelijk, veel ingewikkelder, maar het is nu gewoon de moeite waard om de tekst door te lezen.

18 opmerkingen:

  1. Lekker heur!

    Tante Kato is sowieso een favoriet, maar die van Big L loopt ook erg fijn. Doet me bovendien denken aan deze klassieker:

    Osdorp Posse - Origineel Amsterdams http://www.youtube.com/watch?v=fxz04H2xS3c

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik zou hier een oproepen van maken want er zijn vast nog veel meer hits over taal. Het nummer 'throw the R away' van de proclaimers valt me meteen in.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. ja er komen inderdaad nogal wat reacties binnen via de verschillende media, maar het gaat hier vooral om onze lievelings: ik vind vooral nummer 9 echt te gek. Maar een volledige catalogus is duidelijk de volgende stap, dus als je er nog meer hebt hoor ik het graag.

      Verwijderen
  3. Geen lied maar een hilarische cabaret-act vind ik nog altijd: 'Alfabeter' van cabaretier Bert Hermelink. Hij laat steeds meer letters uit het alfabet weg, terwijl de tekst nog steeds is te volgen. Met briljante uitsmijter.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Heel leuk inderdaad, dankjewel!

      Over het alfabet gesproken: deze uit Sesamstraat is ook fijn:
      https://www.youtube.com/watch?v=A7HCNnb_vKs .

      Verwijderen
    2. En over Sesamstraat gesproken: 'Letter B' is ook een geweldig lied/parafrase. https://www.youtube.com/watch?v=WmVd9F1fW00

      Verwijderen
  4. Als we toch in het kleinkunstgenre terechtkomen: geen grotere taalkunstenaar dan onze onvolprezen Drs.P! In 'De tekens', in 1984 samengesteld door o.a. Eliane Croonenberg, vinden we:

    Apostrof
    Dubbele Punt
    Komma
    Punt
    Uitroepteken
    Vraagteken

    In zijn boek 'Zeslettergrepigheid', een verzameling ollekebollekes, gerangschikt op thema, is bovendien onder de titel 'taalgenootschappelijk' een deel ingericht voor taalbeschouwing. Geen liedjes, maar wel het vermelden waard.

    En dat is nog maar een kleine greep uit zijn oeuvre...

    Pieter Nieuwint heeft onder andere de cd 'Pieter Nieuwint dicht en zingt' uitgebracht, waarop twee niet te missen taalnummers staan: 'S-vrees' en 'Onze Taal'.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ach ja die goeie ouwe drs P. Ik moet eerlijk zeggen dat hoewel ik een groot bewonderaar ben me zoals gezegd tot liedjes beperkte, omdat ik anders vrees te zullen omkomen in het moeras van de Boeken over Taal... want vergeet natuurlijk vooral Battus niet. Als je moest kiezen, zou je dan kiezen voor Battus of Drs P?

      Verwijderen
    2. Kiezen tussen Battus en Drs. P is een onmogelijk idee; wat zou je liever zijn, blind of doof? Overigens, ter verduidelijking: behoudens de ollekebollekes zijn alle hierboven genoemde titels van muziek voorzien én uitgevoerd. Iets wat ik Battus niet zie doen - wellicht ligt daar een begin van een antwoord...

      Verwijderen
  5. Ik las in "Onze Taal" de mogelijkheid om Nederlandstalige liedjes over taal te vermelden op deze weblog. Ik heb dit lied maar een keer gehoord op de Vlaamse radio, maar de tekst is mij altijd bijgebleven.

    Songtekst: Robert Long - "Ai Lof Joe So"

    Ailofjoeso, klinkt op de radio
    Maar thuis zegt iedereen gewoon: ik vind je aardig
    De discjockey, die mot dat niet
    Want die vindt Nederlands in wezen minderwaardig
    Goed, hij draait er wel eens eentje
    Als het echt niet anders kan
    Maar dan gauw weer UB40
    En daarna Duran Duran
    Want die taal die klinkt toch heel wat interessanter
    Oh, die baasjes worden elke dag pedanter

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. dank, ook dit lied kende ik niet! Ik ben blij dat dit zo aktief wordt opgepikt: ik wilde slechts mijn favoriete liedjes delen... Maar zoals we bij de Redactie van Milfje almaar zeggen: meer is meer, dus nogmaals dank!

      Verwijderen
    2. Nu denk ik ineens aan het liedje 'De Canadezen' van Herman Finkers ('De een die zegt "I love you," bijvoorbeeld een Canadees/De ander zegt "Je t'aime," bijvoorbeeld een Canadees') dat eindigt met het onsterfelijke 'Een Canadees vraagt "How are you"/Een Spanjaard zegt "I'm fine").

      Verwijderen
  6. Ik moest spontaan denken aan "The wordy rappinghood" (Tom Tom Club, 1981) waarin gespeeld wordt met woorden (bv. what are words worth; I've overstood).

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Ik dacht aan Jasperina De Jong met haar "Ode aan onze taal" - refrein :
    Ik lig me neer bij die geleerden, maar het is laag bij de grond
    Dat ik en u voor ouderwets worden versleten
    Er is niemand straks die evengoed zijn taal beheerst dan ons
    Maar aan mij ken dat dus niet worden verweten of niet dan wel

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ook wel aardig in dit verband: de gezongen sprakeloosheid van De Jazzpolitie in 'Liefdesliedjes'

    BeantwoordenVerwijderen
  9. En in meerdere opzichten een taalvirtuoos die, net als veel andere rappers, zich steeds bewust is van het spelen met taal: Gers Pardoel met 'Zijn'. Met deze prachtige zinsnede: Het alfabet zweeft in het rond, ik pak de letters bij elkaar en stop ze in m'n mond.
    Creëer zinnen, woorden, woorden die ik aan elkaar plak, houd spatie in en scheur een stukje nagel af.

    Daarnaast is het refrein zeer bruikbaar voor het uitleggen van het naamwoordelijk gezegde, zoals De Taalprof al eens heeft aangetoond.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Ik vind Sloan - Underwhelmed ook een geweldige tekst hebben. De zanger vindt een meisje leuk, maar: "Her spelling's atrocious", en het liedje gaat verder met zinnen als "I told her affection had two F's / Especially when you're dealing with me".

    Meer over interpunctie dan taal gaat Dan Baird - I Love You Period, het refrein luidt:

    "I love you period
    Do you love me question mark
    Please, please exclamation point
    I want to hold you in parentheses"

    BeantwoordenVerwijderen
  11. En van eigen bodem: De Kift in het nummer Orenmens: Wie praat zo mager met de taal als ik?

    BeantwoordenVerwijderen