Translate Milfy!

dinsdag 8 april 2014

Oproep: taalgebruikgidsen

In het Engelse taalgebied is al bijna 200 jaar een rijke traditie aan usages guides: gidsjes die de taalgebruiker adviseren op het gebied van uitspraak, woordkeuze, zinsbouw en nog veel meer. Voorbeelden van besproken usages problems zijn de split infinitive (“to boldly go”), het gebruik van het woord hopefully en vele andere glibberige stenen in de rivier van juist taalgebruik. Dit soort probleempjes worden samengebracht en van vaak bijtend commentaar voorzien in boeken zoals The King's English van Kingsley Amis of A Dictionary of Modern English Usage van de gebroeders Fowler.

Al die Engelse usages guides worden momenteel in kaart gebracht door prof. Ingrid Tieken cum suis in het project Bridging the Unbridgeable (zie hier voor een beschrijving van het project en hier voor het interessante onderzoeksblog). Aan dit project zit ook een jaarlijks mastervak vast op de Universiteit Leiden: Testing Prescriptivism. Binnen dit vak is nu de vraag gerezen waarom er eigenlijk zo weinig Nederlandse usages guides zijn.

Er lijkt weinig bekend over Nederlandse usages guides. Er zijn tallozen spellingshulpjes en grammatica's, en ook zijn er publicaties die enkel de spatie behandelen. De grammatica's behandelen echter over het algemeen vaak het geheel aan spelling/grammatica, terwijl gebruiksgidsen juist enkel de problematisch aspecten behandelen, zoals “de reizigers wordt/worden verzocht”.

Ik ben dus daarom op zoek naar gidsjes die dit soort problemen behandelen voor het Nederlands. Alom bekend is natuurlijk de Schrijfwijzer, en verder zijn er “Is dat goed Nederlands” van Charivarius (vrij toegankelijk via DBNL) en het recentere “Groter als” van De Taalclub. Maar er zijn er vast meer! Wie helpt? Reageren op deze blogpost mag. Alvast dank!

18 opmerkingen:

  1. Misschien heb je hier iets aan: http://apps.nrc.nl/stijlboek/ . Het is bedoeld voor NRC-journo's, niet voor alle taalgebruikers, maar wel een tekst vol afspraken over wat goed is en wat fout. Het stijlboek van de Volkskrant is bij mijn weten niet digitaal beschikbaar.

    Trouwens, Onze Taal heeft dit lijstje: https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/boeken-met-taaladvies , maar dat had je vast al gezien.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. dank! dit soort boeken zoek ik ook wel, maar het blijft interessant dat het allemaal "officiele" gidsen zijn: de Engelse boekjes zijn vaak op persoonlijke titel...

      Verwijderen
  2. Een klassieker is de ABN-gids van Paardekooper, gericht op de Belgen, vanuit een perspectief van "en dit doen jullie ook nog fout".
    Een nog oudere klassieker is Onze Eigen Taal van De Taalclub (een andere dan de recente!) http://wllmkalb.wordpress.com/2013/06/24/de-taalclub-van-1943/
    De Belgische prof. Theyssen heeft veel aan Germanismen gedaan.
    Handboek Stijl van Burger en De Jong is misschien niet precies wat je bedoelt.
    Verder worden er veel van dit soort taalkwesties behandeld in Stijlboeken van kranten enz., die van Volkskrant en Trouw zijn uitgegeven, evenals die van de Belgische omroep
    Raadpleeg anders het adviesburo van Onze Taal, dat heeft vast een complete verzameling

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank! vooral die Onze Eigen Taal is precies waar ik naar op zoek ben, geweldig.

      Verwijderen
  3. Prof. Dr. A.A. Verdenius: In de Nederlandse taaltuin, wandelingen en waarnemingen. (Elsevier)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Van uit mijn studententijd (jaren 90): 'Dag in dag uit, van woord tot woord' (http://www.acco.be/uitgeverij/nl/publication/9789033470547/dag+in+dag+uit+van+woord+tot+woord) en 'Taalboek Nederlands' (http://www.nl.fnac.be/mp19895959/Taalboek-Nederlands). Een concurrent voor Paardekooper was 'AN-woordenboek voor correct taalgebruik / H. Heidbuchel, S. Theissen en J. Vromans', maar dat is nu niet meer verkrijgbaar, denk ik. Voor andere taalzuiveringsboeken zou ik mijn cursus Nederlandse taalbeheersing eens moeten opdiepen. Die is wel meer dan twintig jaar oud, vermoedelijk zijn de meeste boeken die daarin staan niet eens meer te krijgen. Ah ja, de drie boeken van Ruud Hendrickx (taaladviseur VRT) zijn misschien ook interessant: 'Stijlboek VRT', 'Juist!' en 'Juist is juist!'

    BeantwoordenVerwijderen
  5. 'Dag in dag uit' heb ik nog uit het hoofd moeten leren. Met als enige gevolg dat de verwarring over goed en fout er alleen maar groter op werd... (Ja, je mag nu medelijden met mij krijgen ;) )

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Nog eentje, een heel specifieke (gevonden bij Taaladvies.net):
    R. Reinsma en J.B. Hus, Prisma van de voorzetsels. Gids voor het gebruik van het juiste voorzetsel, 1e druk, Zutphen, Koninklijke Wöhrmann, 1997

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Uiteraard hebben we bij Onze Taal een rijke collectie aan taaladviesliteratuur in huis. Misschien kun je daar eens mee beginnen? Kom gerust eens langs.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. graag! eerst even alle reactie in kaart brengen, maar dan doe ik dat zeker.

      Verwijderen
  8. Prisma Stijlboek
    Inez van Eijk - Het totale taalboek
    Afkortingenlijst Nederlandse taal

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Apeldoorn & Pot, Twijfelgevallen Nederlands. Prisma-pocket, eerste druk 1983.

    Uit het voorwoord:
    'Er is een grote groep mensen [...] die zich [...] op allerlei punten van taalgebruik onzeker voelen, terwijl toch correct Nederlands van hen verwacht mag worden. Het lijkt ons nuttig en nodig deze groep, die al dikwijls tot de wijsheid van de twijfel gekomen is, van dienst te zijn. Echter, iemand die ervan overtuigd is, dat hij juist formuleert en dus juist verstaan zal worden, zal uiteraard geen vinger naar ons boek uitsteken. Voor hem of haar is het, jammer genoeg, niet geschreven.'

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Dag,

    Mijn eerdere berichtje naar het genoemde mailadres stuiterde terug, dus hier een nieuwe poging.

    In België moet een en ander te vinden zijn. Uit mijn hoofd herinner ik me 'Het juiste voorzetsel" van Th. Vindevogel, maar er is veel meer gepubliceerd met de bedoeling Vlamingen ons Nederlands aan te leren.

    De stijlboeken van kranten, begonnen met dat van de Volkskrant in de jaren 90, hebben een groot algemeen publiek bereikt. Het fenomeen is weer weggeëbt, maar van de Volkskrant, Trouw, NRC, VRT en De Standaard zijn er bij elkaar vele tienduizenden verkocht.

    En zou je de websites taaladvies.net en onzetaal.nl/taaladvies niet ook kunnen opvatten als loten aan dezelfde stam?

    Vriendelijke groet,

    Rik Schutz

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Nick van Broekhoven, Geldrop9 april 2014 om 15:21

      Dag Milfje,
      ik noem de volgende boeken uit mijn studiebibliotheek:
      *drs. K,Heeroma: Niet zoo maar zoo, 'n populaire toelichting bij de nieuwe spelling; 16de druk. Verschenen in de Libellenserie, nr.26.. Bosch en Keuning
      *dr.C.F.P. Stutterheim: Taalbeschouwing en taalbeheersing: Kunnen wij leren onze moedertaal beter te gebruiken? Meulenhoff A'dam 1954.
      *G.A. Mesters: Schrijf/spreek zuiver Nederlands; onderhoudend taalboek voor alle Nederlanders, of Hoe men zichzelf een pluim op de hoed steekt door zijn moedertaal te eren. Spectrum Utrecht z.j. (Prismaboek 96 ).
      *serie Wat een taal, samengesteld door o.a. W. Bos, J. Roelands en R.-H. Zuidinga; Sijthoff/A'dam 1985. Ontleend aan NOS radioprogramma 'Wat een taal'.
      *J.G.A. Thijs: Ontdek je woorden, taaltoerisme. De Prom, Baarn 1989.
      *Kris kras door het Nederlands, onder redactie van Fr. Jansen en L. Gijsbers. Sdu uitgevers, Den Haag 1989.

      Verwijderen
    2. ha Rik,
      dank! ja die websites, dat is een lastige: binnen het Bridging the Unbridgeable project wordt er echt gekeken naar publicaties, maar een mogelijke hypothese is dat er tegenwoordig weinig taalgidsjes verschijnen omdat er zo'n sterke autoriteit is.

      Verwijderen
  11. In 1959 leverde ik aan de K.U. Leuven mijn licentiaatsverhandeling in over "De taalzuivering in Zuid-Nederland sedert het begin van de 20e eeuw. Een historisch overzicht van teorie en praktijk".
    Ik behandelde daarin de voornaamste taalgidsen die in deze periode in Vlaanderen verschenen. Naast de al genoemde P.C. Paardekooper waren dat:

    Daman, J.A.: Het Algemeen Beschaafd in Vlaanderen, Gent 1946

    Meijer, A.C.: Wandelingen op Nederlandsch Taalgebied, Antwerpen 1904

    De Vreese, Willem: Gallicismen in het Zuidnederlandsch, Gent 1899, Uitgave Koninklijke Vlaamsche Akademie

    Grauls, J, Melis P., en Peeters, C.H. Taalkundig Handboek, Antwerpen 1933

    Peeters C.H., Nederlandsche Taalgids. Woordenboek van belgicismen, Antwerpen 1930

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Mag dit ook?
    Dick Pak-Taaldilemma's, taalquizzen met uitleg

    BeantwoordenVerwijderen