Translate Milfy!

maandag 17 oktober 2016

Werkwoordsvormen, ze zijn a-veranderend

Is het verfrissend of een vergissing dat Bob Dylan de nobelprijs voor de literatuur heeft gekregen? Mensen, dat mogen jullie lekker onderling uitvechten. Sowieso: waar maken jelui je druk om zeg. Hoe dan ook, Milfje heeft meer te melden over een interessant taaldingetje dat in Bob's oeuvre voorkomt: werkwoorden met een a- ervoor, zoals in The times, they are a-changing. Wat doet dat a'tje daar?




Die a-, lieve mensen, is een Overblijfsel uit Vroeger Tijden. Ooit, dat wil zeggen in pak 'm beet de 16e eeuw, was het Engelse werkwoordssysteem nog niet zoals nu. Als je duidelijk wilde maken dat iemand ergens druk mee bezig was, dan zette je een voorzetsel (bijv. 'at' of 'on') voor het werkwoord: 'She is at writing', bijvoorbeeld. In het Nederlands doen we dat nog steeds zo: 'Zij is aan het schrijven' (een letterlijker equivalent is 'Zij is aan schrijvend'). 

Door de jaren heen sleet in het Engels het voorzetsel stukje bij beetje af - tijden a-veranderen inderdaad, Bob, en talen doen dat ook. Langzamerhand veranderde 'at writing' in 'a-writing'. Na nog meer jaren van slijtage viel de a- uiteindelijk helemaal weg, en hielden we 'She is writing' over. Je ziet dat het a'tje ook nergens voor nodig was/is: -ing geeft ook al aan dat de bezigheid nog gaande is. Een efficiënte bezuiniging dus.

Het 'a-changing' uit Dylan's liedje (en ook a-gonna uit het onderstaande) is dus een oude werkwoordsvorm, die zoiets betekent als 'aan-het-veranderen'. Een vlug google'tje leert mij dat de vorm ook nu nog gebruikt wordt in bepaalde Engelse dialecten, zoals het Appalachian dialect uit de VS - geheel ontoevallig komt Dylan uit Appalachia. In Dylan's versie van het Engels is het waarschijnlijk dus een gans gebruikelijke vorm van het werkwoord. En dan levert het ook nog eens voordeel op voor het metrum. Wat is een liedjesschrijver nog meer aan het willen?






7 opmerkingen:

  1. Een letterlijker vertaling van 'she is (at) writing' is niet 'zij is aan schrijvend', maar 'zij is aan schrijving'. Writing was ooit, net als 'het schrijven', een zelfstandig naamwoord (en vaak nog steeds: a thrashing, the beginning). Het tegenwoordig deelwoord was - tataaa - writende! (Of writend, dat weet ik niet meer uit mijn hoofd.) Maar juist door constructies als 'is (at/a-) writing' heeft de ing-vorm die deelwoordbetekenis gekregen. En de vorm op -ende (of -end) is uitgestorven.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Kijk 'ns aan, wat interessant! Dank voor de toevoeging/correctie. En meteen een nieuwe vraag: waarom zeiden die oude Engelsen dan 'is at writing' en niet 'is at the writing'? Weet jij/iemand dat?

      Verwijderen
    2. Nee, dat weet ik niet. Pure speculatie: bij ons bestaat 'aan het' in feite uit 1 lettergreep, 'aant', in het Duits heeft diezelfde constructie ook maar één lettergreep: ich bin (an dem>) am Schreiben. 'The' is moeilijker half in te slikken, en valt dan helemaal weg. Maar eigenlijk overtuigt het idee mij zelf nauwelijks...

      Verwijderen
  2. Ha, geinig! Zit een beetje in dezelfde hoek als afloat, aflame, ajar en soortgelijke.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. In die hoek zit ook deze grap, met dank aan Maurits van de Kamp op onze Feestboek:

      https://www.youtube.com/watch?v=eH2coWVi9Vg

      Verwijderen
  3. Zeer interessante beschouwing! Noot: Bob Dylan (geboren Robert Allan Zimmerman — later maakte hij van zijn artiestennaam ook zijn wettelijke naam) komt helemaal niet uit Appalachia, hoewel hij wel een tijd lang zulk imago aannam. Hij is geboren en getogen in Minnesota in een joodse familie. Zie bv. https://en.wikipedia.org/wiki/Bob_Dylan

    BeantwoordenVerwijderen