Taalkunde is helemaal te gek. De studie van iets dat we allemaal de hele tijd gebruiken, maar waar bijna niemand het fijne van begrijpt. Een nadeel is alleen dat iets zodra het wetenschap wordt veel minder benaderbaar wordt voor wie geen wetenschapper is. Het kan zelfs saai worden. Er worden natuurlijk wel inside-grappen gemaakt (je moeder is een NP), maar die zijn dan weer onbegrijpelijk als je geen taalkundige bent. Gelukkig wordt er in de taalkunde af en toe moeite gedaan om de boel toch ook voor de leek leuk te houden. Milfje kijkt naar drie voorbeelden, en lacht zich een breuk.
Opperlands
Al wie ook maar ooit enige liefde voor de Nederlandse taal heeft gevoeld is bekend met Battus en zijn taalkundige edelsteencollectie Opperlandse Taal-& letterkunde (opperblogger Marc van Oostendorp is ook fan). Dit boek barst van de taalgrappen, biza- en hilariteiten, en taalinnovaties. Men leest het niet in een keer uit, maar met neemt af en toe een teugje, als van een poepsjieke wiskey die zo duur is dat hij smaakt zoals een 10 jaar oude hardloopschoen ruikt. Een boek zo vol, daar kun je nauwelijks over vertellen, dat moet je ervaren (gelukkig is het gratis online beschikbaar). Desalniettemin twee van mijn lievelings: basaltwoorden en pesterige zinnen.
Een basalt is een samenstelling van tegendelen. Bas en alt zijn een soort tegenstelling (want twee verschillende zangstemmen), maar in ‘basalt’ vormen ze samen een geheel. Hier een allegaartje uit de verschillende categorieën die Battus onderscheidt: herder, meermin, staren, volledig, boosaardig, bolster, leedvermaak, werklui, welnee, iedereen, ijswater, zoutzuur, Zeeland, hetzij, IIsbrand, etc. Etc.
Pesterige zinnen bevatten woorden met onverwachte klemtonen. Lees deze maar eens in 1 keer hardop voor!
Als modellen krakelen hoor je ze kakelen. Model, jodel!
Sieraden en juwelen zijn aangenamer dan tiraden en gruwelen.
Ik vervel bij een wervel, daarom begint het wervelen me te vervelen.
De tapir ging zonder haperen papier draperen.
Groene ideeën
In 1957 schreef Noam Chomsky (wie kent hem niet) het baanbrekende boek Syntactic Structures. Hierin gaf hij een voorbeeld van een zin die wel grammaticaal correct was maar die toch niets betekende. Die zin was het inmiddels (in sommige kringen) beroemde Colorless green ideas sleep furiously. Op zich een grappige zin, maar verder was dat boek, hoe belangrijk ook, niet echt voor de leek geschreven. Probleem is natuurlijk dat als jij als beroemde wetenschapper zegt dat iets geen betekenis heeft, dat er dan onvermijdelijkerwijs van die grapjassen komen die ervoor gaan zorgen dat de zin WEL iets betekent. De eerste die probeerde er iets van te maken was de Chinese taalkundige Chao Yuen Ren. Later volgde er een heuse literaire wedstrijd op Stanford University. Inzendingen mochten (hoe toepasselijk, zie volgende item) maximaal 100 woorden of 14 dichtregels gebruiken. De winnende inzending was van D. A. H. Byatt, en luidt als volgt:
Thus Adam's Eden-plot in far-off time:
Colour-rampant fowers, trees a myriad green;
Helped by God-bless'd wind and temp'rate clime.
The path to primate knowledge unforseen,
He sleeps in peace at eve with Eve.
One apple later, he looks curiously
At the gardens of dichromates, in whom
colourless green ideas sleep furiously
then rage for birth each morning, until doom
Brings rainbows they at last perceive.
De zin is trouwens rond de afgelopen tweedekamerverkiezingen ook wel eens aan de toestand van GroenLinks gekoppeld…
De honderd meest voorkomende woorden in het Engels.
Sommige woorden komen vaker voor dan andere. De woorden die vaker voorkomen zijn over het algemeen niet interessante woorden zoals schaamluis of bananensplit, maar eerder functiewoorden, zoals lidwoorden en voorzetsels. Hier kun je bijvoorbeeld lezen wat de rakkers van OnzeTaal te zeggen hebben over meest voorkomende woorden in het Nederlands. En dit zijn ze in het Engels. Behoorlijk saai he? Nou, dat dacht Joe Velikovsky ook. Daarom schreef deze Australische transmediaschrijver een gedicht waarin hij alleen deze honderd woorden gebruikte. Helemaal te gek. Ik had al wel gehoord over 100 woord-verhalen, en er is het beroemde kortste verhaal van Hemingway (For sale. Baby shoes. Never worn), om niet te spreken van Twitterverhalen, maar met zo’n beperkte woordenschat schrijven, dat kan bijna niemand. Misschien iets voor Battus? Dit is trouwens het resultaat (enige rare is dat het maar 97 woorden lijken te zijn…):
What were we…?
The Word:
Write!
Find…!
Come get!
So many!
Use each one.
Look;
Two more go…
Into Time..!
See their number:
Oil on water.
No way – I can have them at call-?!
My “first part”, down now;
Made.
These – would make her like him.
(Had – but not by all…)
This was for “He”, or from out “his”
About an “Up…”
(More) than – who has been its “other”…
How, if people will,
Then – some could.
Be that as it may;
Which did she do?
When your long day is said there -
They are with you.
Je moeder is een DP ;)
BeantwoordenVerwijderen