Translate Milfy!

woensdag 1 april 2015

Een taalboek dat je leven verandert

Taalboeken heb je in verschillende soorten en maten. Sommige rijgen leuke plaatjes en columns aan elkaar, andere zetten het woord en de mens centraal. Een speciale categorie boekjes zijn de populariserende boekjes. Die proberen wetenschappelijke kennis op een vlotte en leesbare manier naar de mensen toe te brengen. In die categorie valt het boekje Een sprinter is een stoptrein zonder wc van Ronny Boogaart, vorige maand verschenen bij AUP. Wat dit boekje onderscheidt is de mogelijke impact. Dit boekje kan je kijk op de wereld namelijk ingrijpend veranderen.


Boogaart kijkt in zijn boekje namelijk niet direct naar wat mensen zeggen, maar vooral naar waarom ze het zeggen. Dit is een verademing: taal wordt namelijk nooit gebruikt zonder context. "De kat zit op de mat" is een leuke zin, maar veel interessanter is je af te vragen waarom iemand die zin zou uitslaan. Boogaart vertelt hoe een verkoopster, wanneer hij karnemelk koopt, zegt: "Dat is karnemelk." Op het eerste gezicht een eenvoudige, stellende, niet bijster interessante zin. Maar interessant wordt het pas, wanneer je bedenkt waaróm die zin gesproken wordt. Denk daar maar eens over na (of lees hoofdstuk 4).

Om eerlijk te zijn is het lastig om een goede recensie van het boekje te schrijven. De stukjes zijn uiterst kort: zelfs in de stoptrein kun je tussen ieder station een geheeltje lezen. Boogaart schrijft namelijk buitengewoon helder en recht voor z'n raap. Iedere manier om dat te parafraseren zou geen recht doen aan het origineel. Een paar quotes.


"Je bent als spreker niet alleen verantwoordelijk voor de letterlijke betekenis van je woorden, maar vooral voor wat je lezers en luisteraars daar over je precieze bedoeling uit af kunnen leiden." (blz 15)

Zodra je communiceert met behulp van taal, heb je volop keuze. Spreken is kiezen, en kiezen is sturen. (blz 16)

De bedoeling van dit boek is om u ervan bewust te maken dat taal nooit een objectieve beschrijving van de werkelijkheid geeft en altijd sturend is. (blz 23)

Om het inzicht in taal en taalgebruik te vergroten kunnen we in het onderwijs dan ook beter onze tijd besteden aan een discussie over wanneer 'pannenkoek' een scheldwoord is dan aan de vraag waarom je een pannekoek eigenlijk moet spellen als 'pannenkoek'. (blz 33).


Deze citaten komen uit de eerste helft van het boek. Vooral dat laatste citaat is niet een sterke one-liner, het is ook een openbaring. Aan de hand van aansprekende en vooral herkenbare (omroepberichten van de NS) voorbeelden behandelt Boogaart in dit deel de manieren waarop mensen een boodschap sturen door een keuze te maken. Het stuk is ongeveer 40 pagina's, maar leest (ahum) als een trein. Een sneltrein welteverstaan, hup in een keer door naar Brussel. Naadloos steken de hoofdstukjes in elkaar. Sommige informatie is misschien wel bekend, maar Boogaart presenteer het op een frisse manier, en altijd met humor (zie blz 36 derde alinea voor mijn favoriet).

Het tweede deel van het boekje is een stukje technischer. Hierin wordt een aantal constructies besproken, en de manier waarop die sturen. Er zitten wederom fijne stukje tussen (ik ben vooral fan van de uitdrukking "wel niet", als in "Hij zal wel niet meer komen, dus hoofdstuk 14 was een feest), maar sommige stukjes zijn minder toegankelijk. Toch zijn ook deze stukjes zeer de moeite waard. Ze gaan namelijk vaak over constructies en zinnetjes die anders zijn dan "de kat zit op de mat". Ze doen onvolledig aan, zoals "dat je dat durft" of "jij met je constructies!", maar worden zo zo vaak gebruikt in ons dagelijkse taalleven. Als er iets is, dat dit boekje aanprijst, is het dat wel: de herkenbaarheid, de uit-het-leven-gegrepenheid.

Al met al is Een sprinter is een stoptrein zonder wc een aanrader voor iedereen die door een taalboekje wil worden geprikkeld. Het is ook een boekje dat schreeuwt om een koppeling naar uw werkelijkheid. Lees een van de korte, overzichtelijke, heldere stukjes, en ga letten op wat er om u heen gebeurt. U zult versteld staan.

Wil je meer? Zie hier een interview met de Schrijver, en hier een recensie van collega Gaston Dorren.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten