Translate Milfy!

vrijdag 2 juni 2017

Een taalspelletje dat veel zegt over uhm... taal

Door Marten van der Meulen

Als jullie ons boek hebben gelezen wisten jullie het al, maar toch nog een keer: zonder het Ricciotti Ensemble zou Milfje er niet zijn geweest. Het Ricciotti Ensemble is een geweldig ongelooflijk straatorkest, dat al overal en voor iedereen speelde voordat dat opeens hip werd (spraken zij verongelijkt), en dat al muziek naar de mensen toe bracht voordat het goed stond op de subsidieaanvraag. Bij dat orkest heerst het taalliberalisme: taal is er altijd dynamisch (credits Louise), en spelletjes vieren er hoogtij. Ik heb daar ook het allerirritantste spel leren kennen dat ik ooit speelde. Het is eigenlijk heel makkelijk, maar toch zegt het heel veel over hoe we taal ervaren.


Ja mensen, spel0n maar! De regels. Iemand begint willekeurige woorden te noemen, en vraagt anderen om woorden voor te stellen die erbij passen. De woordnoemer is degene die bepaalt of de toevoeging goed is, dat wil zeggen of die in de categorie van de al genoemde woorden past. Zo'n nieuw woord wordt simpelweg met 'goed' of 'fout' beoordeeld. De spelers gaan dus op zoek naar de gemene deler van de genoemde woorden. Maar de grap is dat het helemaal niet gaat om welk woord je noemt: het gaat erom dat je een bepaald signaal rondom het woord gebruikt, waardoor het erbij hoort. Niet de inhoud, maar de context bepaalt dus de acceptatie van een woord.

Je kunt bijvoorbeeld als regel bedenken: "Een woord is goed wanneer je er 'uhm' voor zegt". (De kenners moeten misschien denken aan het even verneukeratieve 'zwarte magie', lees hier meer.) Dat levert, leuk genoeg, ENORM veel frustratie bij mensen op. De meest krankzinnige klinker- en medeklinkerregels worden bedacht, de absurdste groepseigenschappen worden geponeerd. En dat doet er he-le-maal NIETS toe. Hysterisch, als je het eenmaal doorhebt. Nadeel is wel dat je dit nu nooit meer kan spelen met iemand die dit stukje ook heeft gelezen, maar ach, je hebt vast ook vrienden die dit niet lezen (hoewel we het zouden waarderen als je je Milfjeloze vrienden van ons bestaan op de hoogte stelt, bedankt!).

Waarom werkt dit zo goed? Simpel: we zijn gewend om bij taal op de inhoud te letten. Een kuch, een hapering, een uhm, even aan je neus krabben: we letten er gewoon niet op. Tenminste, we letten er niet bewust op, we registeren het alleen onbewust. Terwijl je met redelijke nauwkeurigheid kunt zeggen of iemand de afgelopen minuut wel of niet het woord 'lantaarnpaal' heeft gebruikt, is het bijzonder lastig om te zeggen of diegene ook 'uhm' heeft gezegd. Let er maar eens op ;-).

Veel plezier met dit voor jou leuke, maar voor anderen irritante taalspel! Houden jullie ons op de hoogte van jullie leukste bedenksels? 

7 opmerkingen:

  1. Ergens in het werk van Battus vind je een intrigerende variant van een ander spelletje dat hier op lijkt. Het gaat om het spelletje dat iemand weg moet uit de kamer en de anderen spreken (normaliter) af dat ze bijvoorbeeld een persoon in gedachten nemen, die de persoon die terugkomt in de kamer moet raden door alleen ja/nee-vragen te stellen.
    De variant zit er in dat het antwoord NEE is als de vraag op een n eindigt ('Is het een man?') en anders op JA ('Is het een vrouw?')

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Maar is het mogelijk om met deze variant uit te komen op de juiste persoon? Want als het een vrouw is, en je vraagt "Is het een vrouw", krijg je als antwoord nee. Kom je dan niet in een soort rare leugenaarsparadoxachtige schijnrealiteit terecht?

      Verwijderen
    2. Wordt er een juiste persoon afgesproken? Nee.
      Heeft iedereen iemand in gedachten die de juiste persoon is? Ja.

      Verwijderen
    3. ik ken dit spel in een meer open variant: de persoon die de kamer uitgaat moet niet een persoon raden, maar er achter komen "wat er gebeurd is" - veel meer open dus. Nou dan kun je alle kanten uit en als de persoon een beetje creatieve dingen bedenkt kun je ook heel ver komen in Freudiaanse zin.

      Verwijderen
  2. Erik Bouwknegt4 juni 2017 om 22:46

    Vooral bèta's kun je gek maken door te achten. Twee of meer spelers spelen dit binnen gehoorsafstand van een niet-ingewijde. Om de beurt noem je een cijfer (d.w.z. 0 t/m 9), de eerste die 8 noemt heeft gewonnen --dit is de enige officiële spelregel.
    Officieus is er ook nog de regel dat spelers op elkaars 'zetten' reageren, zowel verbaal als non-verbaal en lijken na te denken over de te volgen strategie, misschien zelfs een hint van motivatie geven bij hun tegenzet. En de belangrijkste regel, hoewel officieus, is dat spelers niet al te snel 8 noemen.

    Hoewel het ook zonder toeschouwers al een aangenaam tijdverdrijf kan zijn, wordt het speelgenot erg vergroot door publiek dat het spel nog niet kent.

    Een variant is dat ook het noemen van woorden waarin de combinatie 'acht' voorkomt tellen als winnend.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik moest even denken, maar de variant die ik hierop ken is Mornington Crescent, van het beste radioprogramma dat er bestaat, I'm Sorry I Haven't a Clue, zie wiki. Het enige verschil is wel dat deze spelletjes volgens mij als non-spelletjes tellen, terwijl Uhm...taal wel een spel is. Dat is verder geen waardeoordeel, maar wel een observatie.
      https://en.wikipedia.org/wiki/Mornington_Crescent_(game)

      Verwijderen
    2. Hier is de Nederlandse taal niet geheel toereikend. Het onderscheid dat we hier willen maken is tussen 'games' en 'play'; de laatste omvat de eerste, maar niet vice versa.
      Ik vind dit soort 'spelletjes' heerlijk, trouwens.

      Verwijderen