10^Taal...Judith Nobels

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. De geïnterviewde deze week: Judith Nobels, uit het verre België, promovenda historische sociolinguïstiek bij het onderzoeksprogramma Brieven als Buit aan de Universiteit Leiden. Ze promoveert aanstaande dinsdag, wees erbij! 

1.Wat betekent taal voor jou?

Poeh, dat is al meteen een moeilijke vraag. Taal is ons ‘alles’, want wat zouden we nog voorstellen zonder enige vorm van taal? Dit besef komt echter enkel wanneer ik er eens goed over ga zitten nadenken. Over het algemeen is taal voor mij nu eens een interessant, prikkelend, grappig speeltje, dan weer een gewichtig en serieus te nemen middel om jezelf uit te drukken. Maar bovenal draait het – denk ik – om contact.

2.Wat vind je van spellingsregels?

Op school leer je spelling belangrijk te vinden. Vroeger nam ik het dan ook erg serieus en ik ging er prat op dat ik dictees zo goed kon maken. Maar in het eerste jaar Germaanse aan de universiteit van Antwerpen kregen we een indrukwekkende donderpreek van professor Guy Tops over spelling. Het kwam erop neer dat hij een groot voorstander was van een eenvoudigere spelling, zodat meer mensen makkelijker zouden leren lezen en schrijven. Bovendien vond hij het niet kunnen dat mensen worden afgerekend op hoe ze spellen, terwijl ze nog zoveel andere capaciteiten kunnen hebben. Sindsdien heb ik bij spelling een dubbel gevoel. Ik blijf me soms ergeren aan ‘spelfouten’ en probeer ze zelf niet te maken, maar tegelijkertijd probeer ik het allemaal ook te nuanceren. Als een radiopresentator dt-fouten schrijft, maakt dat hem dan een minder goede presentator?

3.Erger je je aan het taalgebruik van mensen?

Als taalkundige denk ik altijd als ik iets nieuws hoor of lees: “Goh, wat interessant! Waar komt het vandaan? Wie gebruikt het? Zal het doorbreken?” Maar ik heb ook zo mijn stokpaardjes. Zo kan ik het toch niet nalaten om geërgerd “dat” te sissen als mensen het hebben over “een meisje die…”, hoe logisch deze taalverandering ook eigenlijk is. Verder ben ik ook tamelijk allergisch voor “ik besef me” en erger ik me echt kapot aan (oh ironie) “zich irriteren aan”.

4.Waarom denk je dat mensen zich ergeren aan taalgebruik?

Ik weet het niet goed. Misschien komt het omdat sommige mensen, bewust of onbewust, erg hun best doen om te spreken en te schrijven ‘zoals het hoort’. Als ze dan merken dat ‘een fout’ langzaamaan algemeen aanvaard wordt, dan krijgen ze misschien het gevoel dat ze een klein voordeel over andere mensen verliezen. En misschien zijn het voornamelijk controle-freaks die zich gaan ergeren als ze beseffen dat een verandering waar ze niet voor gekozen hebben niet meer tegen te houden is.

5.Je proefschrift is in het Engels, ook al gaat het over Nederlands. Hoe denk je daarover?

Ja, daar fronsen sommigen de wenkbrauwen over en dat vind ik moeilijk. Dan krijg ik het gevoel dat ik volgens hen de Nederlandse taal aan het verkwanselen ben en dat ik zomaar ons prachtige erfgoed opoffer voor die al veel te machtige Engelse taal. Ik bekijk het iets nuchterder. Het onderzoek in ons project trekt de internationale aandacht en ik weet zeker dat er genoeg buitenlandse onderzoekers zijn die geïnteresseerd zijn in onze methode en bevindingen. Het gaat over veranderingen in de Nederlandse taal, ja, maar de manier waarop die veranderingen zich voltrekken kan interessant zijn voor onderzoekers van andere talen. Ik wil graag dat zij ook kennis kunnen nemen van al mijn onderzoeksresultaten en daarom heb ik mijn proefschrift in het Engels geschreven. Ergens begrijp ik de negatieve reacties ook, hoor, maar laten we wel wezen: er is geen literair meesterwerk verloren gegaan, he!

6.Wat is je lievelingswoord?

Goh, dat heb ik niet echt. Er zijn zoveel leuke woorden! Smiecht, snoodaard, lanterfanten, pielen, pieremachochel, dodaars, goesting, sneukelen, loeder, pieketijn (= een tang van een vrouw in mijn thuistaal, een beetje hetzelfde als een loeder)… Als ik echt moet kiezen, dan hou ik tegenwoordig erg van ‘keutelen’ als aanduiding van de manier waarop peuters zo heerlijk ronddrentelen.

7.Heb je een taalwens, en zo ja, wat is die?

Ik zou het wel leuk vinden als de dialecten het een beetje beter zouden uithouden. Die variatie is toch prachtig? Ik vind het jammer dat steeds meer unieke woorden en uitdrukkingen enkel nog in dialectwoordenboeken terug te vinden zijn en niet meer in spontaan taalgebruik.

8.Wier of wiens taalgebruik vind jij inspirerend?

Ik vrees dat ik zowat ieders taalgebruik op een of andere manier inspirerend vind, gezien het gemak waarmee ik mijn taalgebruik spontaan aan dat van mijn omgeving aanpas. Als ik echt iemand moet kiezen, dan de Belgische oud-nieuwslezer Bavo Claes (al heeft mijn voorliefde voor zijn Nederlands misschien ook veel te maken met zijn prachtige stem en zijn knappe voorkomen).

9.Welke taal zou je nog wel eens willen leren en waarom?

Fries! Het klinkt zo mooi en ik heb er allemaal fijne associaties bij, ook al ben ik nog nooit in Friesland geweest. Het heeft een duidelijke link met Nederlands, maar het is toch weer zo anders. Telkens wanneer ik het hoor ben ik weer helemaal gefascineerd. Bovendien moet ik bekennen dat ik het om onduidelijke redenen simpelweg heerlijk vind om ‘Ljouwert’ te zeggen in plaats van ‘Leeuwarden’. De medeklinkercombinatie aan het begin vind ik echt fysiek aangenaam om uit te spreken. Ben ik nou raar?

10.Ken je nog een leuke woordgrap, taalgrap of taalspelletje?

Een Engelse vrachtwagenchauffeur is verdwaald en dendert met zijn tientonner over een weg ergens op het Vlaamse platteland. Plots rennen er kippen de weg op. De chauffeur schrikt en remt, maar kan niet vermijden dat hij de kippen aanrijdt. Hij stapt uit en ziet dat de boer woest zijn erf af komt stuiven met een riek in zijn hand. De boer vloekt en schreeuwt en in een poging om de woedende landbouwer te kalmeren zegt de vrachtwagenchauffeur sussend: “Keep quiet, keep quiet…” De boer roept boos terug: "Kiep kwaijt, kiep kwaijt??! Tien kieppen kwaijt, jah!”