Hoera, het is weer bijna Kerst! Voor Milfje altijd een leuke tijd, omdat het ons herinnert aan een van onze allereerste stukjes, toen nog bol van de fouten en niet uitgelijnd *zucht* #embarassing. Nu dachten we dit jaar ons toch ook weer aan een stukje te wagen. Nu met twee wensen, die exotisch zijn naar geografie en chronologie.
1781
Het is inmiddels vrij gebruikelijk om elkaar "een X kerst" te wensen. Hierin kan X voor van alles staan: een goede kerst, een fijne kerst, een mooie kerst, of zelfs een zalige kerst (hoewel daarmee wel iets aan de hand kan zijn, zie hier). Maar heb je je weleens afgevraagd wanneer we daarmee zijn begonnen? Nou, Milfje weet dat in ieder geval niet. Wat we wél weten, is dat het eind achttiende eeuw waarschijnlijk nog niet zo gebruikelijk was. Bewijs daarvoor vinden we in het Brieven als Buit Corpus, een verzameling overgeschreven brieven uit de 17e en 18e eeuw (zie hier voor een zoekmachine en hier voor meer uitleg).
Met de zoekmachine kun je zoeken dan zoeken op bijvoorbeeld het lemma kerst of kerstmis. Dit is dan het resultaat (zie hier voor online):
Uberhaupt krijg je dus nauwelijks vermeldingen (5 stuks voor kerstmis), en dan ook nog eens maar twee wensen. Leuk is sowieso om al even stil te staan bij de spellingsvariatie: er was, zeker in de 17e eeuw, nog geen vaststaande spelling, met allerlei geweldige en vooral ook interessante (was dit hoe ze het uitspraken?) spellingen, zoals koessemesse, kosmijs en kormus. Alleen die laatste kwam in een wens voor. Nou, is dat niet leuk?
Hawaii
Vanuit het verleden naar het heden, maar naar een andere plek. Taalgoeroe Marc van Oostendorp attendeerde ons (in het kader van onze aanstaande MOOC) op het volgende liedje, dat misschien wel bekend is onder de wat oudere Milfjonista's (dat zijn lezers van Milfje), maar in ieder geval niet bij ons. Het leuke is in dit geval dat je in het Hawaiiaans om verschillende redenen geen Merry Christmas kan zeggen. Ten eerste is er de lettergreepstructuur. In het Hawaiiaans is die namelijk altijd CV, oftewel medeklinker-klinker. Dat betekent voor het woord Christmas dat je klinkers moet toevoegen, bijvoorbeeld aan het eind, maar ook tussen de verschillende klanken. Dat levert zoiets als Kerisimasa op.
En dan is het ook nog zo dat het Hawaiiaans andere medeklinkers kent dan het Engels, en bovendien heel erg weinig. Ze hebben bijvoorbeeld geen /s/, en de /t/ en de /k/ zijn varianten van elkaar. Wat doen talen in dat geval? Nou, het is een beetje joinen of beaten: je kunt een klank lenen (zoals wij doen als we goal zeggen), of het woord aanpassen aan de klanken van je taal. Dat heeft men in het Hawaiiaans gedaan, en dat levert Kelikimaka op.
Namens Milfje, Sterre en Marten, dus een zalige hoogtijd van kormus, en melli kalikimaka!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten