Nog meer zingen over taal!

We hebben inmiddels al heul wat talige liedjes gehad (zie hier en hier), maar toen we zagen dat de OnzeTaal van deze maand over muziek en taal zou gaan, begonnen onze oren te jeuken. En we hebben er weer tien bij elkaar gevonden! De edukatieve faktor is deze keer hoog, maar dat hoeft de pret niet te drukken natuurlijk. Verder zijn er lekker veel liedjes uit het Duits, met speciale dank aan Sean de Goede. Geniet mee van de derde aflevering van 'Leuker dan praten over taal: zingen over taal!'

1. The Beetles - Letter B. O sesamstraat, wat ben je weer lekker bezig. We hebben het al eerder gehad over homoniemen (woorden die iets anders betekenen, maar hetzelfde klinken), en Sesamstraat is er altijd erg goed in om die op te zoeken. Een navenant geval vinden we in “The Old Man and the C”, als parodie op Hemingway's verhaal. Lees hier in ieder geval meer info over de B: mijn lievelingswoord met de B is biramide, de Arabische uitspraak van piramide (het Arabisch kent geen P). 

2. Wise Guys - Denglish Een liedje over Engelse leenwoorden in het Duits. Je hebt verschillende soorten leenwoorden: sommige zijn stijlgebaseerd (swag), anderen zijn nieuwe woorden voor nieuwe concepten (internet, computer). In veel taalgemeenschappen is weerstand tegen leenwoorden, vooral tegen de tweede categorie, omdat die als onnodig worden gezien. Het is grappig te zien welke woorden worden geleend in het Duits: zijn dat dezelfde als die wij in het Nederlands opnemen?

3. Les Fatals Picards – L’amour a la Francaise In dit liedje aandacht voor het fenomeen code-switching. Dat is wanneer je talen door elkaar gebruikt in dezelfde zin of tekst. Je kunt er eens 1 vreemd woordje zwischendurch gooien, maar je kunt ook om de zin wisselen, zoals de fatale picardiers hier doen. Ik vind het heel grappig dat het steeds rijmt en heel goed op elkaar aansluit - de talen gaan echt op in 1 geheel, wat nog best moeilijk is met zulke verschillend klinkende talen.

4. Taal van Tilburg – Wat is jullie taal? Dit liedje bevat zowel Tilburgs dialect als straattaal - ik durf te zeggen dat deze tot de minst gewaardeerde taalvarianten van ons tijdsgewricht behoren. Onzes inziens natuurlijk onterecht, want het Tilburgs is minstens zo'n interessante taal als alle andere, en straattaal, dat is de bakermat der neologismen. Straattaal wordt vaak als onbeschaafd gezien. Tsja, de sprekers ervan willen niets liever dan niet bij de maatschappij horen, dus wat dat betreft klopt dat wel, maar dat neemt niet weg dat er mega-interessante dingen gebeuren. Iedereen heeft z'n eigen taal en z'n eigen swag.

5. The Bazillions – Similes and Metaphors De letterkunde en de taalkunde mogen elkaar vaak niet zo (abstractum pro concreto), maar ze vinden elkaar in een enorme interesse voor het fenomeen metaforen. Hoe verklaar je dat mensen het ene zeggen en het andere bedoelen, en dat anderen dat begrijpen? En hoe kun je dat gebruiken in je tekst? Complexe vragen waar je niet over na hoeft te denken nu, lekker luisteren naar dit educatieve liedje over stijlfiguren.

6. The Grammarheads – Prepositional Phrase De band Grammarheads legt graag op ludieke wijze linguistische fenomenen uit – in dit liedje de zogenaamde prepositional phrase, oftewel een stukje zin dat begint met een voorzetsel. Het Nederlandse equivalent is zowel het voorzetselvoorwerp als de bijwoordelijke bepaling. Ze vertellen onder andere wat de functie is (deze zinsdelen geven extra informatie) en een eigenaardigheid: je kunt er in principe eindeloos veel gebruiken in 1 zin, voor zover je geheugen het toelaat natuurlijk.

7. Classic Schoolhouse Rock – A Noun is a Person, Name or Thing Nog meer edukaasie! In dit liedje leer je meer over het zelfstandig naamwoord, oftewel noun. De titel is natuurlijk een klein beetje misleidend: nouns kunnen ook meer abstracte zaken zoals gevoelens zijn (penisnijd), en de definitie die hier wordt gegeven wordt ook niet altijd door linguisten gebruikt. Sommige taalschetenwappers zeggen dat het gaat om formele eigenschappen (bijvoorbeeld of een woord een meervoud kan hebben, of bepaalde uitgangen), anderen zeggen zelfs dat de categorie als zodanig niet in elke taal bestaat.

8. Giesbaargs Alfabet. De makers van het lied vermoeden dat dit het eerste lied over woordenboeken is, maar dat is helaas niet zo (zie onder). Het gaat over het dialect van het Oost-Vlaamse plaatsje Geraardsbergen, waarvan het dialect, zo leren wij, in twee woordenboeken beschreven staat. In de lijst met dialectwoorden staan veel fraaie woorden: een woord als soeppekoek voor beschuit lijkt alleen daar voor te komen. Sowieso is de dialectafdeling van Mijnwoordenboek om te smullen: het is open source, dus de waarheid is misschien fluide, maar het is in ieder geval een schat aan woorden en informatie.

9. Don Robertson – The Dictionary Song We schreven er al eerder over: Webster’s Dictionary is een van de toonaangevende woordenboeken van De UK. En Noah Webster, de oorspronkelijke samensteller van dit woordenboek, vond het nodig om een Amerikaans woordenboek te maken, omdat het gebruik nu echt verschillend was van het Britse. Hij voerde ook een aantal spellingshervormingen door, waardoor we nu bijvoorbeeld het verschil color – colour hebben.

10. Die Prinzen – Be cool, speak Deutsch We hadden het ook hier al eerder over: vaak hebben talen een imago. We vinden die taal collectief grappig (Vlaams, Zuid-Afrikaans), eng (Arabisch), mooi (Frans) of intellectueel (Vlaams) klinken. Over Duits wordt vaak gezegd dat het zo hard is en zich leent voor schelden, zie ook het plaatje. Ik ben het daar in het geheel niet mee eens; ik vind Duits juist prachtig intellectueel, rustig en zacht klinken. Die Prinzen vinden het in ieder geval hartstikke seksie – oordeelt u zelf.