Aptoniem: de naam zegt wat de man/vrouw is

We kennen al het synoniem, het homonym, het controniem, en de anonym (haha grapje flauw). Maar weet u ook wat een aptoniem is? Via @aptoniem op Twitter kun je dagelijks op de hoogte blijven. Het is een typisch gevalletje  nomen est omen. Oftewel de naam zegt iets over wat de man/vrouw is. Zoals de man op de foto: Frank Beard van ZZ Top. Meer weten is verder lezen.

Een aptoniem is zo’n naam die toevalligerwijze klopt met de dagelijkse bezigheid van de drager ervan, soms gewoon 1 op 1, soms meer op een pars pro toto wijze, soms meer zijdelings. Het eerste deel van de samenstelling komt van het Latijnse aptus, dat "passend" betekent (vergelijk het Engelse apt). Interessant genoeg wordt het in het Engels ook wel aptronym genoemd, dus met een R geplakt tussen apt- en -onym. De OED stelt dat dit een gevalletje van analogie is, naar gelijkenis met patronym. Overigens zijn er, zoals zo vaak, ook veel andere namen mogelijk voor het fenomeen, zoals charactonym en euonym. Zie hier voor een enorme lijst Engelse namen.

Bekendste voorbeeld in het Hollandsch is misschien wel dus Benno Baksteen, de man die namens de NOS over gevallen vliegtuigen verslaat. Willen we uitleggen waarom dat grappig is? U snapt het wel. Wikipedia geeft dit lijstje:

• Leo Beenhakker, Nederlands oud-voetballer en voetbaltrainer
• Russell Brain, 1st Baron Brain, Brits neuroloog
• Dimitri Champion, Frans wielerkampioen
• Nico de Haan, Nederlands vogelkenner en -beschermer
• Maarten Leen, Nederlands econoom (hoofdeconoom van ING Nederland)
• Bill Medley, Amerikaans zanger
• Gert Oostindie, historicus, gespecialiseerd in Nederlandse (post)koloniale geschiedenis
• Ad Ploeg, Nederlands staatssecretaris van Landbouw
• Evert Jan Rotshuizen (voorheen Evert Jan Rothuizen), Nederlands architect
• Monique Somers, Nederlands weervrouw
• Peter van der Vorst, Nederlandse presentator/verslaggever (met name bekend als royaltyverslaggever)
• Diana Woei, Nederlands weervrouw

En dan ken ik bijvoorbeeld nog een economieleraar die Muntjewerf heet. Persoonlijk dacht ik ook nog aan Jeroen Pauw (inderdaad een trots en ijdel tiepje) en Paul Witteman (die in meerdere opzichten toch zeker wel een witte man genoemd kan worden). Deze laatste voorbeelden zijn van een iets ander kaliber: ze benoemen eerder een eigenschap des persoons dan een eigenschap des werks des persoon, maar dat is niet erg. 

Voor meer voorbeelden leze men dit stukje van vernoeming.nl, en om op de datum te blijven volge men op Twitter @aptoniem. Daar werden laatst de volgende pareltje gehaald uit de lijst met VENI-toekenningen:

- mevrouw Junge kijkt hoe baby’s leren

- Jaime Hoogesteger van Dijk gaat bestuderen hoe Mexicanen aan irrigatiewater komen

- meneer Boink gaat een nieuw soort pacemaker maken.

En dan zijn er natuurlijk nog de tegenovergestelden, oftewel de bakker die Slager heet (hoewel dat natuurlijk niet écht tegenovergesteld is, maar wel een beetje). En je hebt ook nog wat de Amerikaanse columnist Weingarten inaptronymen: namen die juist niet iets zeggen over de persoon, zoals Frank Beard, de drummer van ZZ Top, die als enige bandlid geen baard had. Welke ken jij er nog, lieve lezer? Iedere categorie mag!